.svg)
حکم حجاب در چه شرائطی تشریع شد
پارسینه: براى پاسخ به این سوال که جامعه صدر اسلام در چه شرائطی با حکم تشریع وجوب حجاب مواجه شد لازم است به نکاتى اشاره شود:
۱- به نظر مى رسد حکم واجب شدن حجاب در سال ششم هجرت تشریع گردید. شاهد بر آن، آیات سوره نور است که داستان معروف افک در آن آمده است. در همین زمان بود که منافقین و اراذل و اوباش در صدد برآمدند با ایجاد شایعه درباره زنان پیامبر (ص) و با درست کردن مزاحمت هاى راهى براى زنان آزاده به بهانه کنیز انگاشتن آن‌ها قلوب پیامبر و مسلمانان را جریحه دار بکنند. به دنبال این اوضاع و شرایط بود که خداوند آیات مربوط به پوشش را براى بازگویى به امت نازل فرمود.
۲- آیات مربوط به حجاب در دو سوره از قرآن (نور و احزاب) آمده است. سوره نور، آیه ۳۰ و ۳۱ کیفیت پوشش را بیان مى کند. ابتدا مى فرماید: بگو (اى پیامبر) براى مومنین و مومنات که نگاه هایشان را کوتاه کنند یعنى هنگام نگاه به یکدیگر به صورت خیره به هم نگاه نکنند. از نگاه به نوع وراندازى و استقلالى پرهیز کنند. آنگاه به زنان مومن خطاب کرده و مى فرماید: («ولیضربن بخمرهن على جیوبهن»): مى باید روسرى خود را بر روى سینه و گریبان خویش قرار دهند [۱]. هم به این مطلب اشاره دارد. در این آیه چنین آمده است: اى پیغمبر... به زنان موئمن بگو که جلباب هاى (روسرى) خویش را به خود نزدیک سازند. روشن است که وقتى به زن بگویند روسرى ات را به خود نزدیک کن مقصود این است آن را رها نکن، آن را جمع و جور کن و خود را با آن بپوشان. [۲]۳- زمشخرى، نویسنده تفسیر کشاف، وضع زنان را در پیش از نزول آیات حجاب چنین شرح مى دهد: زنان، گریبان هایشان گشاد و باز بود، گردن و سینه و اطراف سینه هاشان دیده مى شد و داخل روسرى‌ها را معمولا از پشت سر برمى گرداندند (همان طور که الان بین مردان عرب متداول است) و قهرا قسمت هاى گردن و بناگوش و سینه دیده مى شد. [۳]۴-، اما درباره حضور زنان در اجتماع، باید خاطر نشان کنیم که زنان قبل از نزول این آیات چنان نبوده است که مثل مردان با سر باز در معرض اجتماع رفت و آمد بکنند، بنابراین آنچه در جامعه رواج داشت و قرآن به مبارزه با آن برخاست، پدیده بدحجابى بود، نه بى حجابى.
چنان که گذشت، افراد هوس باز و اراذل با ایجاد مزاحمت‌ها باعث دلتنگى زنان مدینه مى شدند. روشن است که با آمدن حکم حجاب و دستور مجازات این گونه افراد به طور طبیعى حضور زنان راحت‌تر و چشمگیرتر انجام مى شد. خداوند درباره مجازات مى فرماید: ((اگر این‌ها دست از عمل زشت خود برندارند، تو را فرمان مى دهیم که به آن‌ها حمله برى که دیگر جز اندکى در پناه تو نخواهند بود)) [۴]بنابراین مى توان گفت: تشریع حکم حجاب و به دنبال آن ایجاد امنیت براى زنان، حضور زنان را در جامعه آن روزگار تقویت نمود.
ذکر این نکته خالى از فایده نیست که حجاب در دین هاى قبلى تشریع شده بود گرچه با کیفیتى خاص و زنان مسلمان و موحد از همان اوایل بعثت مانند: خدیجه و... با پوشش لازم و مناسب نماز به پا داشته و در محافل عمومى حاضر مى شدند.
پی نوشت:
[۱]سوره احزاب، آیه ۵۹.
[۲]اطلاعات بیشتر درباره کیفیت خاص پوشش را از آیه ۳۱ سوره نور بهتر مى توان استنباط کرد.
[۳]کشاف، ج، ۳ ص. ۲۳۱.
[۴]سوره احزاب، آیه ۶۰.
تفسیر المیزان، ج، ۱۵ ص. ۱۲۷ به بعد. کشاف، ج، ۳ ص. ۲۲۷. مسائل حجاب مرتضى مطهرى. حجاب در ادیان محمدى آشنانى.
منبع:انوارطاها
۲- آیات مربوط به حجاب در دو سوره از قرآن (نور و احزاب) آمده است. سوره نور، آیه ۳۰ و ۳۱ کیفیت پوشش را بیان مى کند. ابتدا مى فرماید: بگو (اى پیامبر) براى مومنین و مومنات که نگاه هایشان را کوتاه کنند یعنى هنگام نگاه به یکدیگر به صورت خیره به هم نگاه نکنند. از نگاه به نوع وراندازى و استقلالى پرهیز کنند. آنگاه به زنان مومن خطاب کرده و مى فرماید: («ولیضربن بخمرهن على جیوبهن»): مى باید روسرى خود را بر روى سینه و گریبان خویش قرار دهند [۱]. هم به این مطلب اشاره دارد. در این آیه چنین آمده است: اى پیغمبر... به زنان موئمن بگو که جلباب هاى (روسرى) خویش را به خود نزدیک سازند. روشن است که وقتى به زن بگویند روسرى ات را به خود نزدیک کن مقصود این است آن را رها نکن، آن را جمع و جور کن و خود را با آن بپوشان. [۲]۳- زمشخرى، نویسنده تفسیر کشاف، وضع زنان را در پیش از نزول آیات حجاب چنین شرح مى دهد: زنان، گریبان هایشان گشاد و باز بود، گردن و سینه و اطراف سینه هاشان دیده مى شد و داخل روسرى‌ها را معمولا از پشت سر برمى گرداندند (همان طور که الان بین مردان عرب متداول است) و قهرا قسمت هاى گردن و بناگوش و سینه دیده مى شد. [۳]۴-، اما درباره حضور زنان در اجتماع، باید خاطر نشان کنیم که زنان قبل از نزول این آیات چنان نبوده است که مثل مردان با سر باز در معرض اجتماع رفت و آمد بکنند، بنابراین آنچه در جامعه رواج داشت و قرآن به مبارزه با آن برخاست، پدیده بدحجابى بود، نه بى حجابى.
چنان که گذشت، افراد هوس باز و اراذل با ایجاد مزاحمت‌ها باعث دلتنگى زنان مدینه مى شدند. روشن است که با آمدن حکم حجاب و دستور مجازات این گونه افراد به طور طبیعى حضور زنان راحت‌تر و چشمگیرتر انجام مى شد. خداوند درباره مجازات مى فرماید: ((اگر این‌ها دست از عمل زشت خود برندارند، تو را فرمان مى دهیم که به آن‌ها حمله برى که دیگر جز اندکى در پناه تو نخواهند بود)) [۴]بنابراین مى توان گفت: تشریع حکم حجاب و به دنبال آن ایجاد امنیت براى زنان، حضور زنان را در جامعه آن روزگار تقویت نمود.
ذکر این نکته خالى از فایده نیست که حجاب در دین هاى قبلى تشریع شده بود گرچه با کیفیتى خاص و زنان مسلمان و موحد از همان اوایل بعثت مانند: خدیجه و... با پوشش لازم و مناسب نماز به پا داشته و در محافل عمومى حاضر مى شدند.
پی نوشت:
[۱]سوره احزاب، آیه ۵۹.
[۲]اطلاعات بیشتر درباره کیفیت خاص پوشش را از آیه ۳۱ سوره نور بهتر مى توان استنباط کرد.
[۳]کشاف، ج، ۳ ص. ۲۳۱.
[۴]سوره احزاب، آیه ۶۰.
تفسیر المیزان، ج، ۱۵ ص. ۱۲۷ به بعد. کشاف، ج، ۳ ص. ۲۲۷. مسائل حجاب مرتضى مطهرى. حجاب در ادیان محمدى آشنانى.
منبع:انوارطاها
ارسال نظر