افیون سکوت

عملکرد سازمان مبارزه با مواد مخدر ماجرایی پنهان نیست و اتفاقا در ردیف اسناد محرمانه هم قرار ندارد. کافی است کوچه به کوچه شهر را قدم بزنید. از پاتوق‌های قدیمی در مناطقی مثل دروازه غار و میدان شوش گرفته تا دره فرحزاد و بام تهران. مواد مخدر گویی از اصل پایستگی انرژی پیروی می‌کند. هرگز از بین نمی‌رود بلکه از محله‌ای به محله‌ای دیگر تغییر شکل می‌دهد.

مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور، محمد ترحمی در سومین نشست اعضای شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان همدان خبری هولناک و نگران‌کننده را اعلام کرد: «۱۶۷ هزار میلیارد تومان گردش مالی مواد مخدر است در حالی که بودجه کشور ۴۰۸ هزار میلیارد تومان اعلام می‌شود. اقتصاد مواد مخدر به مثابه یک اقتصاد در سایه، اما بسیار پویاست.» چگونه می‌توان از چنین ادبیاتی پیرامون هولناک‌ترین آسیب اجتماعی جهان استفاده کرده. این خود نکته‌ای عجیب و نگران‌کننده است.

این خبر نگران‌کننده، اما در حالی منتشر شده است که پنج سال قبل در سال ۹۳ قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از تقاضای این ستاد برای اصلاح قانون پولشویی مصوب سال ۸۶، خبر داد و گفت: باید توجه داشت که دادوستد روزانه ۲۰ میلیارد تومانی خرده‌فروشان مواد مخدر در کشور ما را ملزم می‌کند تا بند‌ها و مواردی از قانون پولشویی کشور را اصلاح کنیم. این درحالی است که تجارت سالانه مواد مخدر در روسیه ۱۸ میلیارد دلار، در اروپا ۱۳ میلیارد دلار، در چین ۳/۷ میلیارد دلار و در آمریکا ۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

۵ سال بی‌ثمر

پنج سال از این ابراز نگرانی گذشته و همچنان نه تنها شرایط مدیریت مواد مخدر تغییری نکرده بلکه آسیب‌ها بیشتر شده است. آمار منتشر شده خود حاکی از آن است که با گذشت پنج سال تجارت مواد مخدر بیش از دو برابر شده است. گویی مسوولان به تماشا نشسته‌اند و قدم از قدم برنمی‌دارند. تجارت مواد مخدر در شرایطی رونق می‌گیرد که آن سوی تجارت کشور صنعت و تولید مدام در حال فرونشست است. تولید در خوشبینانه‌ترین شکل خود دچار رکود شده و کارگاه‌های تولیدی بسیاری تعطیل شده‌اند.

عجیب است که در حوزه آسیب‌های اجتماعی مدام با افزایش آمار مواجه می‌شویم و در مقابل شاخص‌های پیشرفت و توسعه کشور مدام در حال کاهش است. گویا مسوولان وظایف تعریف شده خود را فراموش کرده‌اند و مدام تصورشان بر این است که باید در خوشبینانه‌ترین و مسوولانه‌ترین حالت ممکن آمار را به جامعه ارائه دهند. ادبیات فرافکنانه این افراد، اما احساس گناهی را در جامعه شکل می‌دهد که گویی جامعه به شکل کلان مقصر شکل‌گیری چنین روندی است.

سقوط تجارت و تولید کشور در شرایطی است که بسته شدن هر یک از کارگاه‌های تولیدی و کارخانه‌ها زنگ خطری برای افزایش تعداد بیکاران جامعه است. کدام نهاد و مسوول بناست که سرنوشت بیکاران جامعه را تضمین کند؟ آن هم در شرایطی که از دلایل اصلی روی آوردن به مواد مخدر و اعتیاد بیکاری است. بیکاری همان سلول‌هاس سرطانی جامعه است. سرطانی خطرناک که مسوولان بی‌تفاوت به تماشای آن ایستاده‌اند. تماشا می‌کنند و بی‌محابا به گسترش آن دامن می‌زنند. مواد مخدر به همین سادگی با عبور و گذشت از اصول اولیه اجتماعی گسترش پیدامی کند.

قاچاق مواد مخدر را باید از پا انداخت

به گفته محمد ترحمی برای موفقیت در امر مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر باید به بنیان‌های اقتصادی قاچاق ضربه وارد کرد چراکه بزرگ‌ترین عامل انگیزش قاچاقچیان به سوداگری مرگ در جامعه انگیزه اقتصادی است. هر چند معتاد متجاهر و مناطق آلوده به مواد مخدر نداریم، ولی نباید به این وضعیت خوشبین و دلخوش بود چراکه زیر پوست این آمار مطلوب، معضلات و آسیب‌هایی نهفته است. اعتیاد همانند اسب «تروا» است که امپریالیسم جهانی آن را در کشور ما رها کرده و ما دلخوش به کنترل آن هستیم در حالی که روزی سرباز‌ها از داخل آن بیرون آمده و به جوان‌ها آسیب می‌زنند.

ترحمی معتقد است امروزه در حالی دسترسی به تریاک محدود شده که دستیابی به روانگردان صنعتی شیشه با ماده تشکیل‌دهنده «مت آمفتامین» با قدرت توهم‌زایی قوی، افزایش می‌یابد و افغانستان درصدد تولید شیشه ارزان برای مردم است. قیمت ماده روانگردان شیشه ارزان شده است. علت کاهش شدید قیمت شیشه چیست؟ آیا نرخ پیش‌ساز‌ها کاهش یافته یا افغانستان پیش‌ساز تولید می‌کند؟ افغانستان برای تولید یک کیلوگرم هروئین به ۲۰ کیلوگرم «انیدرید استیک» نیاز دارد. افغانستان «انیدرید استیک» را چگونه به دست می‌آورد؟ آیا جز این است که هواپیما‌های نظامی آمریکا از بنادر کشور‌های عربی برای این کشور تانکر تانکر «انیدرید استیک» می‌آوردند.

ماجرای «بنگ»

مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور بر این باور است که اعتیاد به مواد مخدر اولین معضل اجتماعی کشور است و پس از آن پدیده نامبارک طلاق و حاشیه‌نشینی قرار دارند. نتیجه اعتیاد به موادمخدر، خانمان‌سوزی، ویرانگری، از بین بردن چهره شهرها، از بین بردن فرهنگ و تمدن و تباهی فرهنگ کار و تلاش است بنابراین همه باید در مقابل دسیسه‌های امپریالیسم جدی‌تر تلاش کنند. دست‌های مافیای مواد مخدر اسم‌ها و روش‌ها را عوض می‌کند؛ با شنیدن اسم «گُل» به انسان حس خوب دست می‌دهد چرا که گل سمبل و نماد مهربانی است بنابراین دشمنان برای رخنه مواد مخدر به دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها این اسم مبارک را جایگزین «بَنگ» کردند.

ترحمی همچنین بر این باور است که متادون فقط در صورت تجویز توسط مراکز درمانی، دارو تلقی می‌شود و از این رو در صورت کشف متادون، در حالی که باید پرونده آن در دادگاه انقلاب بررسی شود در تعزیرات حکومتی تحت عنوان عرضه خارج از شبکه پرونده را رسیدگی می‌کنند. در صورت رسیدگی به این قبیل پرونده‌ها در تعزیرات حکومتی، فرد متخلف به خاطر عرضه خارج از شبکه تنها به پرداخت جریمه نقدی محکوم می‌شود. بر اساس پروتکل، علت حضور نظامی در افغانستان تغییر این کشور از حالت جنگ و خرابی به توسعه‌یافتگی است و در این راستا ۵۰ برابر کشت مواد مخدر افزایش یافت و الگوی ترانزیت از تریاک به هروئین تبدیل شد. بزرگ‌ترین تولید‌کننده تریاک در جهان نه تنها کنترل نمی‌شود بلکه با حضور آمریکایی‌ها ۵۰ برابر به تولید موادمخدر در این کشور افزوده شده است.

تجارت مواد مخدر

این موضوع روشن است که تجارت مواد مخدر، یکی از پرسودترین تجارت‌ها در جهان است. رونق این تجارت از یک سو ناشی از افزایش تقاضا برای مصرف مواد مخدر است و از سوی دیگر با درآمد نجومی حاصل از این تجارت مرگبار نیز ارتباط دارد. بر اساس گزارش سازمان جهانی مواد مخدر که ژوئیه سال ۲۰۱۷ توسط دفتر مقابله با مواد مخدر و جرائم سازمان ملل متحد (UNODC) ارائه شد، تولید تریاک در حال افزایش و بازار کوکائین بسیار پررونق است. در سال ۲۰۱۶، تولید جهانی تریاک در مقایسه با سال پیشتر، ۳۰ درصد افزایش یافت. این گزارش همچنین به گسترش بازار کوکائین اشاره می‌کند که از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ کشت بوته کوکا، به دلیل رشد کشت آن در کلمبیا، تا ۳۰ درصد افزایش یافت. یکی از پرسودترین تجارت‌های مواد مخدر مربوط به تجارت کوکائین است. شواهد موجود نشان می‌دهد که کارتل‌های کوکائین تا ۹۳ درصد سود به دست می‌آورند.

این در حالی است که مجله اکونومیست در گزارشی تحقیقی از وضعیت بازار‌های آنلاین مواد مخدر، اطلاعاتی را درباره فروش ماه دسامبر ۲۰۱۳ تا ژوئیه ۲۰۱۵، از سایت‌های آگورا، اولوشن و جاده ابریشم ۲ به دست آورد. این گزارش نشان می‌دهد مجموع مبادلات در این بازه زمانی، حدود ۵۰ میلیون دلار بوده است. البته بازار‌های آنلاین مواد مخدر، دوام زیادی ندارند. نخستین وب‌سایت که جاده ابریشم نام داشت تقریبا سه سال کار کرد. به گزارش اکونومیست بزرگ‌ترین وب‌سایتی که هنوز مشغول کار است، Alphabay نام دارد. به تازگی نسخه چهارم جاده ابریشم نیز آغاز به کار کرده است که می‌تواند جایگاه Alphabay را در بازار به چالش بکشاند.

جالب است مسوولان بار دیگر به روند رشد اعتیاد در جامعه نگاهی گذرا داشته باشند و بدانند بنا بر آمار رسمی سن اعتیاد در ایران به زیر ۱۵ سال رسیده است و شمار مبتلایان به بیماری ایدز در میان معتادان با سرعت در حال افزایش است. بر اساس آمار‌های سازمان بهداشت جهانی، میزان مرگ‌ومیر ناشی از مصرف مواد مخدر در ایران سالانه بیش از ۵۳ نفر به ازای هر یک میلیون نفر است که بالاترین میزان در منطقه، حتی در خود افغانستان است.