.svg)
تلاش بی فایده اروپا برای نجات برجام
پارسینه: خروج ترامپ از برجام و اتخاذ سیاست فشار حداکثری بر ایران که منجر به کاهش تعهدات برجامی کشورمان شد، دولت های اروپایی عضو برجام را بر آن داشت تا ضمن واکنش به این موضع آمریکا، دنبال راهکاری برای حفظ برجام و پایبندی ایران به آن باشند. ناکامی آنها در این مسیر مورد توجه رسانه های داخلی قرار گرفته است.
با آغاز چهارمین سالگرد برجام، موضع‌گیری های مختلف طرفین برجام برای حفظ ایران در برجام از یک سو و اقدامات و اظهارات متناقض و عجیب دولتمردان آمریکا از سوی دیگر تحولات در حوزه سیاست خارجی کشورمان را تشدید و تسریع کرده است. این تحولات همزمان در فضای سیاسی و رسانه های کشور نیز بازتاب و پیگیری می شود. در این میان ۲ جریان رسانه ای اصولگرا و اصلاح طلب ضمن ارائه تحلیل هایی به اقدامات طرف های اروپایی برجام پرداخته اند.
شماری از رسانه های اصلاح طلب در این باره عنوان داشتند: ایران بدون دریافت پاسخی از سوی اروپا و با وجود یک بحران اقتصادی عمیق و هرچند که اوضاع بر وفق مرادش نیست، اما توازن جدیدی از قدرت را ایجاد کرده است. «سعی بر ایجاد سازوکار مالی اروپا با ایران»، «تلاش اروپا برای نجات برجام، «موضوع گیری های مناسب ایران در قبال رفتارهای ضدبرجامی آمریکا»، «تلاش آمریکا بر فشار حداکثری بر ایران» و «میانجیگری عراق بین ایران وآمریکا» از محورهای رسانه های اصلاح طلب هستند.
برخی رسانه های اصوگرا هم نوشتند: اروپایی‌ها در قبال خروج غیرقانونی و نقض توافق از سمت آمریکا فقط به ابراز «نگرانی» و «تاسف» بسنده می‌کنند، اما وقتی نوبت به اقدام قانونی ایران می‌رسد، اروپایی‌ها پا را از ابراز نگرانی فراتر می‌گذارند و از ایران می‌خواهند که اقدامات خود را به حالت قبلی برگرداند.
«فعالیت‌های دروغین آمریکا در منطقه با اهداف خاص»، «مقاومت ایران در برابر فشار حداکثری امریکا»، «واکنش کشورهای اروپایی به گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران» و «سخنان پمپئو درباره مذاکرات موشکی با ایران» از محورهای بکار گرفته شده توسط این رسانه است.
اروپا و آمریکا شریکان دیرینه‌ای هستند اما در مورد ایران و تحریم‌ها اختلاف‌نظرهایی با یکدیگر دارند بنابراین برای اروپا بسیار سخت است که با سیاست‌های آمریکا کاملاً مخالفت کند و از سوی دیگر اروپا بر اساس توافق خود با ایران به تهران تعهد دارد و باید تجارت و روابط خود با تهران را حفظ کند.
رسانه های اصلاح طلب
گزاره های بکار گرفته شده توسط این جریان رسانه ای عبارتند از:
استراتژی ایرانیان درباره توافق هسته‌ای از زمانی که امریکا از این توافقنامه خارج شد تغییر کرد؛ ایران با اتخاذ موضع تهاجمی اخیر دو هدف را پیگیری می‌کند؛ ایران یکی از معدود کشورهایی است که از ابتدا به توافقنامه هسته‌ای احترام گذاشت؛ ما به دنبال تغییر رژیم در ایران نیستیم ما به دنبال این هستیم که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد؛ پروژه برجام موفق نبوده است؛ مساله برجام برای دولت ناموسی شده؛ دولت در برجام خوب عمل نکرد و این مسایل باید برای‌مان تجربه شود؛ برجام فرصت‌هایی را در فضای دیپلماسی عمومی برای کشورمان فراهم کرد؛ برجام در بعد اقتصادی دستاوردهای کم رنگی داشت؛ توافق هسته‌ای فضایی برای اثبات حقانیت ایران ایجاد کرد که دستاورد ارزشمندی برای کشور بود؛ توافق هسته‌ای در از هم پاشیدن اتحاد و انسجامی که میان مخالفان ایران به‌وجود آمده بود به خصوص میان آمریکا و اروپا نقش جدی داشت؛ اروپا هنوز موفق به اجرای عملیات با ایران نشده؛ اروپایی‌ها هراس دارند که این کانال مالی نیز ازسوی آمریکا تحریم شود؛ اروپا هیچ فایده‌ای برای نجات برجام نداشته است؛ با گذشت چهار سال از امضای آن، هنوز بر سر اجرایی شدن آن موانع و چالش‌هایی وجود دارد؛ آمریکای ترامپ از قابلیت اجماع‌سازی به دلیل اجرای سیاست فشار حداکثری برخوردار نیست؛ نقطه ثقل سیاست خارجی دولت روحانی باید بهره‌گیری از روزنه‌های تضادهای رویکردی و عملی در فرایند بودن و شدن تحولات باشد؛ خواب جدید حلقه ی اطرافیان ترامپ برای برجام؛ تندروهای جمهوری خواه در حال تلاش برای نابود کردن دو رکن مهم باقی مانده از این توافق هستند؛ مشاور امنیت ملی ترامپ در سخنرانی اخیر خود ادعا کرد که کارزار فشار حداکثری ترامپ نتیجه بخش بوده است.
برجام
به گزارش روزنامه ایران، پایگاه تحلیلی «کلیدهای خاورمیانه» در مصاحبه با «تیری کویل» محقق اندیشکده بین‌المللی مطالعات سیاسی پاریس iris» به موضوع کاهش تعهدات برجامی ایران پرداخته است. این محقق حوزه ایران درباره چرایی کاهش تعهدات ایران گفته است: استراتژی ایرانیان درباره توافق هسته‌ای از زمانی که امریکا از این توافقنامه خارج شد تغییر کرد. به‌رغم تحمیل تحریم‌های اقتصادی توسط واشنگتن، تهران طی یک سال همچنان نسبت به تعهدات خود ذیل برجام پایبند ماند و در عین حال از اروپایی‌ها به منظور دورزدن تحریم‌ها درخواست کمک کرد. ایران بدون دریافت پاسخی از سوی اروپا و باوجود یک بحران اقتصادی عمیق و هرچند که اوضاع بر وفق مرادش نیست، اما توازن جدیدی از قدرت را ایجاد کرده است. ایران با اتخاذ موضع تهاجمی اخیر دو هدف را پیگیری می‌کند: اول اینکه، به مقامات امریکایی نشان می‌دهد که سیاست‌هایش هزینه‌ای دارد و دوم اینکه، انفعال اتحادیه اروپا نمی تواند دائمی باقی بماند.
او درباره اینکه آیا از دست اروپایی‌ها کاری برمی‌آید، افزود: ایران یکی از معدود کشورهایی است که از ابتدا به توافقنامه هسته‌ای احترام گذاشت و اروپایی‌ها از آن آگاه هستند. بنابراین آنها باید اقدامات لازم را برای مقابله با سیاست یکجانبه امریکا اتخاذ کنند، چرا که ایران تنها برای شنیدن سخنان صبر نمی‌کند و در انتظار اقدامات عملی است. بخصوص که اروپایی‌ها بویژه آلمان و فرانسه در این زمینه نقشی پایه‌ای و کلیدی را ایفا می‌کنند. کویل ادامه داد: برخلاف گفتمان منفی و تهاجمی امریکا، ایران امروز نسبت به ۴۰ سال پیش بسیار کمتر منزوی است و حتی متحدانش تغییر کرده‌اند. امروز ایران می‌تواند روی عراق، سوریه، قطر، پاکستان، هند یا متحد قدیمی‌اش و تنها کشوری که به خرید نفت از ایران ادامه داده، یعنی چین حساب باز کند. ایران امروز اعتبار جهانی کسب کرده است چرا که نشان داد برخلاف امریکا، به قوانین بین‌الملل پایبند است.
روزنامه آرمان نوشت: ترامپ روز دوشنبه ۶ خرداد درباره اختلافات آمریکا با ایران گفت: «ما به دنبال تغییر رژیم در ایران نیستیم ما به دنبال این هستیم که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد». او بارها مشابه این سخنان را تکرار کرده و صراحتاً تأکید دارد که از ایران اتمی می‌هراسد؛ چرا که فکر می‌کند جمهوری اسلامی به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای است، اما کارشناسان هسته‌ای معتقدند که برجام به همین منظور منعقد شده و تمام راه‌ها برای ایران به منظور دستیابی به سلاح هسته‌ای را بسته است. در آن زمان توصیه می‌شد که ایران پای میز مذاکره برود و بدون اعطای امتیاز خاصی به آمریکا بر سر همان برجام به گفت‌وگو بپردازد اما این تحلیل از نگاه برخی از مقامات ساده‌انگارانه تلقی می‌شد. در روزهای گذشته افشای مکاتبات سری سفیر انگلیس در آمریکا با وزارت امور خارجه این کشور در لندن نشان داد که تحلیل نزدیک‌ترین متحد اروپایی آمریکا نیز همین است که کینه ترامپ از اوباما به خروج ایالات متحده از برجام ختم شده است.
فواد ایزدی استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا اظهار داشت: معتقدم پروژه برجام موفق نبوده است. حمایت مذاکره‌کنندگان هسته‌ای از این توافق و دولت از این توافق به این دلیل است که مساله برای دولت ناموسی شده است در حالی که این حمایت به نفع کشور نیست. توافق تا زمانی خوب است که برای کشور منافعی داشته باشد. نباید نسبت به آن حساس بود. انصاف حکم می‌کند نگاه صفر و صدی به مساله نداشته باشیم.
ایزدی در ادامه با بیان اینکه بخشی از اینکه توافقی نه چندان خوب را امضا کردیم ناشی از نگاه خودمان بوده است، اظهار کرد: ۱۸ ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ در برنامه‌ای که کلیپی از آن هم پخش شده است پرسیدم که اگر رییس‌جمهور آمریکا از جبهه مقابل دموکرات‌ها باشد چه الزام حقوقی برای اجرای برجام خواهد داشت؟ که پاسخ داده شد، قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل الزام حقوقی آن است. اما نظر کارشناسی ما این بود که هیچ الزام حقوقی و بین‌المللی وجود ندارد. از نظر من استدلال تیم مذاکره‌کننده اشتباه بود. اگر آقای ظریف و تیمش نمی‌دانستند که آمریکا قابلیت نقض و اجرا نکردن برجام را دارد باید پاسخ دهند چرا نمی‌دانستند؟ اگر نمی‌دانستند باید از افرادی استفاده می‌کردند که آمریکا شناس باشند و نسبت به این مسایل آگاه. اگر هم می‌دانست که آمریکا می‌تواند به راحتی و بدون هیچ فشاری خارج شود پس چرا این همه تبلیغات به راه انداختند که قرار است برجام در همان نقطه آغازین همه تحریم‌ها را لغو کند!
وی خاطرنشان کرد: از این منظر دولت در برجام خوب عمل نکرد و این مسایل باید برای‌مان تجربه شود تا دچار برجام ۲ و ۳ نشویم. امروز طرف‌های مقابل امتیازهای بیش‌تری از ایران می‌خواهند و برجام تجربه مهمی‌است اما به نظر هیچ عبرتی از آن گرفته نشده است.
در بخشی از سرمقاله روزنامه آرمان به قلم «رامین مهمانپرست» سخنگوی سابق وزارت خارجه می خوانیم: برجام فرصت‌هایی را در فضای دیپلماسی عمومی برای کشورمان فراهم کرد. برجام در بعد اقتصادی دستاوردهای کم رنگی داشت. اما توافق هسته‌ای در ازهم پاشیدن اتحاد و انسجامی که میان مخالفان ایران به‌وجود آمده بود به خصوص میان آمریکا و اروپا نقش جدی داشت. توافق هسته‌ای فضایی برای اثبات حقانیت ایران ایجاد کرد که دستاورد ارزشمندی برای کشور بود.
تلاش بر ایجاد سازوکار مالی اروپا با ایران
روزنامه شرق عنوان داشت: همان‌گونه که حسن روحانی، علی شمخانی و جواد ظریف نیز تأکید کردند که تا زمانی‌که ۱+۴ به تعهدات خود عمل نکند ایران نیز طبق برجام از اجرای تعهدات هسته‌ای خود می‌تواند بکاهد. در حالی‌که طرف اروپایی اینستکس را به عنوان یک سازوکار ویژه مالی راه‌اندازی کرده است تا بالاخره اروپا راهی برای رهایی از دلار پیدا کند، اما هنوز موفق به اجرای عملیات با ایران نشده است. حتی اروپایی‌ها هراس دارند که این کانال مالی نیز ازسوی آمریکا تحریم شود. ظریف به‌صراحت در نیویورک گفته که این «کانال مالی نیازمند سرمایه است» و باید دید آیا هیچ‌کدام از کشورهای اروپایی در این کانال مالی پولی خواهند گذاشت تا مبادلات مالی ایران و کشورهای دیگر انجام شود. فرانسه در حالی تلاشی لاک‌پشتی را دنبال می‌کند که ۲۴ تیرماه، یعنی روز سالگرد دستیابی به توافق هسته‌ای، فرصت ۹ روزه مکرون برای ازسرگرفتن مذاکرات برجامی به پایان رسید؛ روزی که طرفین اروپایی در بروکسل دور هم جمع شدند و از آنچه درباره برجام رخ داده است، ابراز نگرانی کردند. اگرچه موگرینی تأکید کرد که «تخلفات ایران از برجام، مایه تأسف است، اما جدی نیست». این در حالی است که ایران معتقد است که در مقابل عمل‌نشدن به تعهدات برجامی ازسوی دیگر طرف‌ها، ایران نیز تعهدات خود را کاهش داده است. با این اوصاف، ضرب‌الاجل بعدی ایران به ۱+۴ تا ۱۶ شهریور خواهد بود. به‌نظر می‌رسد باید از فرصت موجود تا ضرب‌الاجل سوم بهتر استفاده شود چون بازگرداندن ایران به گام نخست، در شهریور ماه خیلی سخت‌تر از اکنون خواهد بود.
دانیل لاکاله استاد اسپانیایی در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا اظهار داشت: اروپا و آمریکا شریکان دیرینه‌ای هستند اما در مورد ایران و تحریم‌ها اختلاف‌نظرهایی با یکدیگر دارند بنابراین برای اروپا بسیار سخت است که با سیاست‌های آمریکا کاملاً مخالفت کنند و از سوی دیگر اروپا بر اساس توافق خود با ایران به تهران تعهد دارد و باید تجارت و روابط خود با تهران را حفظ کند.
`
به گزارش خبرگزاری ایلنا، گاردین نوشت: بحران کنونی ناشی از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و اعمال تحریم‌ها علیه ایران است. ترامپ از روز اول با برجام مخالف بود حتی زمانی که آمریکا هنوز عضوی از برجام بود، ترامپ تحریم‌های متفاوتی ضد ایران تحمیل می‌کرد. او پس از ترک توافق در ماه مه سال ۲۰۱۸، به اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران پرداخت. این در حالی است که دولت ایران صبورانه به اجرای تعهدات برجامی خود مشغول بود. از سوی دیگر آمریکا به اعمال مجازات علیه کشورهایی که با ایران همکاری داشتند و یا نفت از ایران خریداری می‌کردند، می‌پرداخت. ایران باور داشت طرف‌های اروپایی برجام می‌توانند از ایران در برابر فشار آمریکا دفاع کنند اما تاکنون علی‌رغم تلاش‌های فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، قدرت‌های اروپایی ثابت کرده‌اند که تلاش آنها هیچ فایده‌ای برای نجات برجام نداشته است بنابراین ایران صبرش به پایان رسید و از چند روز قبل برخی تعهدات مشخص خود در برجام را کنار گذاشته است.
موضع گیری های مناسب ایران در قبال رفتارهای ضدبرجامی آمریکا
روزنامه همدلی با تیتر «در چهار سالگی برجام» نوشت: با گذشت چهار سال از امضای آن، هنوز بر سر اجرایی شدن آن موانع و چالش‌هایی وجود دارد. به واقع برجام در چهارمین سال حیاتش، مانند پیکر نیمه‌جانی است که به جهت سیاست‌های کارافزایانه همه شرکا به اغماء رفته و گویی امیدی به اعاده و احیای آن نیست. در این ارتباط واشنگتن از آن خارج شده است و به همان روش قدیمی محافظه‌کاران برای برهم زدن تغییر قواعد آن، تهدید و فشار وارد می‌کند و حتی قصد عقب‌نشینی از مواضع ضد برجامی خود ندارد. ترامپ هر روز در هر محفلی و هر مجلسی و با توسل به هر روشی در صدد است که با فضاسازی علیه ایران، برجام را بی‌اعتبار کند. این سیاست ترامپ عصر جدیدی از بلوک‌بندی‌های سیاسی- امنیتی دوجانبه، مثلاً میان واشنگتن - ریاض یا واشنگتن- تل آویو را در منطقه ایجاد کرده که مطمئناً این شرایط برای تهران و سایر شرکای برجام از جمله تروئیکای اروپایی و مسکو نشانه خوبی نیست. اروپا نیز به رغم آنکه قصد حفظ برجام را دارد، اما سیاست منطقه‌ای و برنامه موشکی بالستیکی تهران را دستمایه آزار و ایذای برجام قرار داده و حتی به جهت هراس از مجازات واشنگتن تحت تاثیر رفتار واشنگتن قرار می‌گیرد. اما رفتار تهران در این میان منحصر به فرد و به هر طریق ممکن و با توسل به تهدید آن هم قرار گرفتن در مسیر کاهش تعهدات برجامی تلاش می‌کند که برجام را احیا و زنده نگه دارد.
در بخشی از سرمقاله روزنامه مردم سالاری آمده است: به نظر می‌رسد که آمریکای ترامپ از قابلیت اجماع‌سازی به دلیل اجرای سیاست فشار حداکثری برخوردار نیست، و این همان پاشنه آشیل سیاست خارجی این کشور در عرصه بین‌المللی است. بنابراین، سیاست خارجی کارآمد خواهد بود که در عین بهره‌گیری از ابزارها و ظرفیت‌های قدرت ملی جهت بهره‌گیری از آن در دیپلماسی قدرت، به واسطه ایجاد یک اجماع چندجانبه، به کاهش انتظارات ترامپی منجر شود. به طور روشن باید گفت که نقطه ثقل سیاست خارجی دولت روحانی باید بهره‌گیری از روزنه‌های تضادهای رویکردی و عملی در فرایند بودن و شدن تحولات باشد.
میانجیگری عراق بین ایران وآمریکا
روزنامه آفتاب یزد عنوان داشت: موضوع پیشنهاد عراق برای میانجیگری کشورهای اروپایی میان ایران و آمریکا درحالی صورت‌می‌گیرد که این کشور به خوبی از نگرانی‌هایی که در نتیجه منازعه ایران و آمریکا در گرفته است، آگاه است. از آنجا که عراق در مرکز منطقه و محدوده جغرافیایی منازعات قرار گرفته ترجیح می‌دهد به جای اینکه در میانه درگیری‌ها باشد میانجی منازعات باشد و در راستای کاهش شدت درگیری در منطقه تلاش کند. از سویی سیاست عدم همکاری‌های تجاری میان دو کشور عراق و ایران به عنوان یکی از دغدغه‌های این کشور به شمار می‌آمد که از همین رو باعث شده است که تا این‌اندازه، موضوع میانجیگری بین دو کشور را مهم بداند. این در حالی است که از سوی دیگر خبرهایی حاکی از این بود که آمریکا نیز خواهان ایفای نقش عراق دراین میان به عنوان میانجی است. آن طور که درماه‌های اخیر بارها این مطلب به گوش رسیده است که آمریکا از دولت عراق خواسته است که با میانجیگری عراق، در معرض خطر قرار نگرفتن نیروهای آمریکایی، تضمین شود و در مقابل، عراق از تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران مستثنی باشد.
تلاش آمریکا بر فشار حداکثری بر ایران
«خواب جدید حلقه ی اطرافیان ترامپ برای برجام» عنوان گزارش سایت انتخاب به نقل از «آتلانتیک» است که در بخشی از آن می خوانیم: در حال حاضر تندروهای جمهوری خواه در حال تلاش برای نابود کردن دو رکن مهم باقی مانده از این توافق هستند. این ارکان عبارت اند از: ۱. همکاری های هسته ای صلح آمیز با ایران و لغو معافیت تحریم های سازمان ملل در ارتباط با انتقال فناوری های هسته ای به ایران و ۲. برنامه موشک های بالستیک این کشور.کمپین تحریم های دولت ترامپ ضربه بزرگی به اقتصاد ایران وارد کرده است. مقامات آمریکایی اعتراف می کنند که کمپین فشار حداکثری ترامپ عامل تشدید تنش ها در خاورمیانه بوده است. هدف نهایی ترامپ بازگرداندن رژیم به میز مذاکره است. اما برخی مشاوران ترامپ ظاهراً حتی به تضعیف حکومت ایران نیز قانع هستند. جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ در سخنرانی اخیر خود ادعا کرد که کارزار فشار حداکثری ترامپ نتیجه بخش بوده است.
رسانه های اصولگرا
گزاره های بکار گرفته شده توسط این جریان رسانه ای عبارتند از: اروپایی‌ها درباره سرنوشت توافق هسته‌ای نگران هستند اما از ایران می‌خواهند که این توافق را نجات دهد؛ کدام عقل سلیمی حکم می‌کند با رژیم و ساختار دولتی که فقط در قوه مخیله او جنگ و زورآزمایی ارجحیت دارد، پای میز مذاکره بنشینیم؛ مقاومت ایران، سیاست فشار حداکثری را ناکارآمد کرده؛ پامپئودر ادعایی مضحک گفته که ایران برای گفت‌وگو درباره برنامه موشکی خود اعلام آمادگی کرده.
تلاش اروپایی ها برای حفظ برجام
خبرگزاری تسنیم عنوان داشت: اروپایی‌ها درباره سرنوشت توافق هسته‌ای نگران هستند اما از ایران می‌خواهند که این توافق را نجات دهد. این همان رویکرد اجرای یکجانبه یک توافق چند جانبه است که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نسبت به آن هشدار داده و گفته که چنین چیزی ممکن نیست. جالب است که اروپایی‌ها در قبال خروج غیرقانونی و نقض توافق از سمت آمریکا فقط به ابراز «نگرانی» و «تاسف» بسنده می‌کنند، اما وقتی نوبت به اقدام قانونی ایران می‌رسد، اروپایی‌ها پا را از ابراز نگرانی فراتر می‌گذارند و از ایران می‌خواهند که اقدامات خود را به حالت قبلی برگرداند. همه این ماجرا در حالی است که بعد از خروج آمریکا از برجام، ایران به اروپایی‌ها فرصت چند هفته‌ای داد تا تبعات خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را جبران کنند. هفته‌ها و ماهها گذشت و به یکسال رسید و اروپایی‌ها نه تنها کاری نکردند بلکه روز به روز شل‌تر شدند. ایران برای اثبات حسن نیت خود، یکسال صبر کرد که بعداً این سیاست «صبر استراتژیک» نام گرفت. هر چند که این سیاست توانست شکاف مواضع بین آمریکا و اروپا را در قبال برجام حفظ کند، اما همزمان باعث سوءتفاهمی در میان اروپایی‌ها شد؛ سوء تفاهمی که اروپایی‌ها را به این تصور واداشت که ایران تحت هر شرایطی که باشد و حتی از آسمان سنگ هم ببارد، در این توافق باقی خواهد ماند. این ادراک منجر می‌شد که اروپایی‌ها فقط در مقام لفظ از توافق حمایت کنند، اما در عمل برای حفظ برجام از جیب خود هزینه‌ای را پرداخت نکنند و صورتحساب خود را مهمان ایران باشند. پس از پایان یکسال صبر تهران، ایران تصمیم به کاهش نسبی تعهدات هسته‌ای گرفت. اقدامی که عده‌ای آن را واکنش حداقلی ایران به انفعال حداکثری اروپایی‌ها در کنار فشار حداکثری آمریکایی‌ها تلقی کردند. تحولات اخیر در کنار افزایش تنش‌ها در منطقه باعث شد که اروپایی‌ها و برخی کشورهای دیگر به تکاپو بیفتند. آمریکایی‌ها نخست وزیر ژاپن را برای میانجیگری به تهران فرستادند. منابع خارجی می‌گفتند که نخست وزیر ژاپن با خود چند پیشنهاد را به ایران می‌آورد. اما جالب است که آمریکایی‌ها در آستانه سفر نخست وزیر ژاپن به تهران، علیه ایران تحریم‌هایی را اعمال کردند و پیشنهادات خود را پس گرفتند. چند روز بعد نشست گروه ۲۰ در اوزاکای ژاپن برگزار شد و امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه سعی کرد در دیدار با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا تلاش کند تا با هدف کاهش تنش‌ها به میدان مذاکرات وارد شود.
سید صادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، درباره رویکرد اروپایی‌ها در برجام معتقد است: کدام عقل سلیمی حکم می‌کند با رژیم و ساختار دولتی که فقط در قوه مخیله او جنگ و زورآزمایی ارجحیت دارد، پای میز مذاکره بنشینیم.
وی درباره رویکرد اروپایی‌ها در برجام معتقد است: در قضیه برجام اگر صحبت از عدم اراده اروپایی‌ها برای انجام تعهدات‌شان باشد، حضور ایران در برجام و همکاری با اروپایی‌ها سالبه به انتفاء موضوع است؛ نمی‌شود ما قرارداد همکاری مشترکی را امضا کنیم ولی طرف مقابل اراده‌ای برای همکاری نداشته باشد. اسم این یک نوع خیانت و فریب آشکار است. وی در بخشی دیگر از این مصاحبه تاکید کرد: اگر کسی بر خلاف نظر رهبری و شورای عالی امنیت ملی در زمان جنگ و بحران امنیتی بخواهد اظهارنظری داشته باشد، از دو حالت خارج نیست یا اینکه ناآگاهانه زمزمه‌کننده منویات دشمن است یا به صورت مشخص و با آگاهی کامل دست به اقدام خیانت‌آمیز می‌زند. تعارف نداریم، ما امروز در دوران جنگ هستیم. چیزی به اسم مذاکره با دشمن عهدشکن، امروز در دکترین امنیتی ایران وجود ندارد.
فعالیت های دروغین آمریکا در منطقه با اهداف خاص
روزنامه کیهان نوشت: آمریکا با فضاسازی درباره ائتلاف بین‌المللی دریایی: اولاً تلاش دارد همچنان سناریوی دوگانه و دروغین جنگ و صلح را زنده نگه دارد که در واقع در چارچوب تحریک افکارعمومی علیه ایران و در ادامه جنگ روانی- رسانه‌ای و ایران‌هراسی قابل تحلیل است و به نظر می‌رسد طرحی برای دوشیدن بیشتر گاوه‌های شیرده منطقه باشد. ثانیاً می‌خواهند به افکارعمومی داخل آمریکا و اروپا القا کنند که در مقابل اقدامات مقتدرانه و بازدارنده جمهوری اسلامی فعالانه عمل می‌کنند و در افکارعمومی دنیا ضعف‌های خود را بپوشانند و اعتبار بر باد رفته خود را بازسازی کنند و شکست‌های پی‌درپی خود در منطقه و در مقابل محور و جریان مقاومت را تحت‌الشعاع قرار دهند.
مقاومت ایران در برابر فشار حداکثری امریکا
با اعلام اینکه مقاومت ایران، سیاست فشار حداکثری را ناکارآمد کرده است روزنامه جوان نوشت: محاسبات طرف امریکایی از ایران تا حدود بسیاری تغییر کرده است، بر این منوال که طرف ایرانی با تهدید و تشدید فشار اقتصادی حاضر به گفت‌وگوی مستقیم با طرف غربی نیست و باید از مسیر تقویت یک جریان سیاسی در ایران به چنین هدفی نزدیک شد؛ سیاستی که حداقل از سال ۱۳۷۶ به این سو مورد توجه بسیاری از مقامات، اندیشکده‌ها و سیاستمداران امریکایی قرار گرفته است.
واکنش کشورهای اروپایی به گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مقام‌های رسمی کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه در واکنش‌های مختلف نسبت به تصمیمات جدید کشورمان درباره کاهش تعهدات برجامی ابراز نگرانی کردند و از ایران درخواست کردند که هرچه سریعتر تمام فعالیت‌های خود را متوقف کند و به حالت قبل بازگرداند. مقام‌های دولت ایران یکشنبه در یک کنفرانس خبری اعلام کردند تهران سطح غنی‌سازی خود را از ۳.۶۷ درصد به ۵ درصد افزایش خواهد داد. «عباس عراقچی»، معاون وزیر امور خارجه ایران گفت: «در گام دوم نسبت به تعهد خود در میزان درصد و غلظت غنی‌سازی اعلام عدم پایبندی می‌کنیم». «علی ربیعی»، سخنگوی دولت هم گفت: «امروز از میزان ۳.۶۷ غنی‌سازی اورانیوم عبور خواهیم کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود». ساعاتی پس از این نشست وزارت امور خارجه انگلیس اعلام کرد که «کاملاً به توافق هسته‌ای ایران متعهد بوده» و از ایران خواست که فوراً تمامی فعالیت‌های مغایر با تعهدات خود را متوقف کند و به وضعیت پس از برجام بازگرداند. یک سخنگو در وزارت امور خارجه انگلیس گفت که این کشور در حال هماهنگی با دیگر اعضای برجام درباره برداشتن گام‌هایی است که باید بعد از اقدام ایران اتخاذ شود. آلمان هم با انتشار بیانیه‌ای به‌شدت از این اقدام ایران ابراز نگرانی کرد. آلمان در این بیانیه به‌شدت از اعلامیه ایران مبنی بر آغاز غنی‌سازی اورانیوم به بالاتر از محدوده ۳.۶۷ درصد ابراز نگرانی کرد و از ایران خواست آنچه به ادعای این کشور «اقدامات مغایر با تعهدات ایران» خوانده شده را متوقف کند.
سخنان پمپئو درباره مذاکرات موشکی با ایران
به گزارش سایت مشرق نیوز، «مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا سه‌شنبه در ادعایی مضحک گفته که ایران برای گفت‌وگو درباره برنامه موشکی خود اعلام آمادگی کرده است.
ادعای پامپئو در حالی مطرح شده که جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده مسائل دفاعی و امنیتی خودش را در گرو مذاکره نخواهد گذاشت.
وزیر خارجه آمریکا در جلسه کابینه گفت: «برای اولین بار…ایرانی‌ها گفتند آماده‌اند درباره برنامه موشکی خودشان مذاکره کنند.»
«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در این جلسه گفت: «ما دنبال تغییر نظام ایران نیستیم. می‌خواهیم آنها از یمن خارج شوند.»
رئیس‌جمهور آمریکا، در ادامه بدون ارائه هیچ مستنداتی ادعا کرد: «آنها دوست دارند گفت‌وگو کنند و خواهیم دید چه اتفاقی خواهد افتاد.»
وزیر خارجه آمریکا همچنین گفت امیدوار است تحریم‌ها باعث شود رهبران ایران درک کنند که باید سیاست‌های خودشان در منطقه را تغییر دهند.
شماری از رسانه های اصلاح طلب در این باره عنوان داشتند: ایران بدون دریافت پاسخی از سوی اروپا و با وجود یک بحران اقتصادی عمیق و هرچند که اوضاع بر وفق مرادش نیست، اما توازن جدیدی از قدرت را ایجاد کرده است. «سعی بر ایجاد سازوکار مالی اروپا با ایران»، «تلاش اروپا برای نجات برجام، «موضوع گیری های مناسب ایران در قبال رفتارهای ضدبرجامی آمریکا»، «تلاش آمریکا بر فشار حداکثری بر ایران» و «میانجیگری عراق بین ایران وآمریکا» از محورهای رسانه های اصلاح طلب هستند.
برخی رسانه های اصوگرا هم نوشتند: اروپایی‌ها در قبال خروج غیرقانونی و نقض توافق از سمت آمریکا فقط به ابراز «نگرانی» و «تاسف» بسنده می‌کنند، اما وقتی نوبت به اقدام قانونی ایران می‌رسد، اروپایی‌ها پا را از ابراز نگرانی فراتر می‌گذارند و از ایران می‌خواهند که اقدامات خود را به حالت قبلی برگرداند.
«فعالیت‌های دروغین آمریکا در منطقه با اهداف خاص»، «مقاومت ایران در برابر فشار حداکثری امریکا»، «واکنش کشورهای اروپایی به گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران» و «سخنان پمپئو درباره مذاکرات موشکی با ایران» از محورهای بکار گرفته شده توسط این رسانه است.
اروپا و آمریکا شریکان دیرینه‌ای هستند اما در مورد ایران و تحریم‌ها اختلاف‌نظرهایی با یکدیگر دارند بنابراین برای اروپا بسیار سخت است که با سیاست‌های آمریکا کاملاً مخالفت کند و از سوی دیگر اروپا بر اساس توافق خود با ایران به تهران تعهد دارد و باید تجارت و روابط خود با تهران را حفظ کند.
رسانه های اصلاح طلب
گزاره های بکار گرفته شده توسط این جریان رسانه ای عبارتند از:
استراتژی ایرانیان درباره توافق هسته‌ای از زمانی که امریکا از این توافقنامه خارج شد تغییر کرد؛ ایران با اتخاذ موضع تهاجمی اخیر دو هدف را پیگیری می‌کند؛ ایران یکی از معدود کشورهایی است که از ابتدا به توافقنامه هسته‌ای احترام گذاشت؛ ما به دنبال تغییر رژیم در ایران نیستیم ما به دنبال این هستیم که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد؛ پروژه برجام موفق نبوده است؛ مساله برجام برای دولت ناموسی شده؛ دولت در برجام خوب عمل نکرد و این مسایل باید برای‌مان تجربه شود؛ برجام فرصت‌هایی را در فضای دیپلماسی عمومی برای کشورمان فراهم کرد؛ برجام در بعد اقتصادی دستاوردهای کم رنگی داشت؛ توافق هسته‌ای فضایی برای اثبات حقانیت ایران ایجاد کرد که دستاورد ارزشمندی برای کشور بود؛ توافق هسته‌ای در از هم پاشیدن اتحاد و انسجامی که میان مخالفان ایران به‌وجود آمده بود به خصوص میان آمریکا و اروپا نقش جدی داشت؛ اروپا هنوز موفق به اجرای عملیات با ایران نشده؛ اروپایی‌ها هراس دارند که این کانال مالی نیز ازسوی آمریکا تحریم شود؛ اروپا هیچ فایده‌ای برای نجات برجام نداشته است؛ با گذشت چهار سال از امضای آن، هنوز بر سر اجرایی شدن آن موانع و چالش‌هایی وجود دارد؛ آمریکای ترامپ از قابلیت اجماع‌سازی به دلیل اجرای سیاست فشار حداکثری برخوردار نیست؛ نقطه ثقل سیاست خارجی دولت روحانی باید بهره‌گیری از روزنه‌های تضادهای رویکردی و عملی در فرایند بودن و شدن تحولات باشد؛ خواب جدید حلقه ی اطرافیان ترامپ برای برجام؛ تندروهای جمهوری خواه در حال تلاش برای نابود کردن دو رکن مهم باقی مانده از این توافق هستند؛ مشاور امنیت ملی ترامپ در سخنرانی اخیر خود ادعا کرد که کارزار فشار حداکثری ترامپ نتیجه بخش بوده است.
برجام
به گزارش روزنامه ایران، پایگاه تحلیلی «کلیدهای خاورمیانه» در مصاحبه با «تیری کویل» محقق اندیشکده بین‌المللی مطالعات سیاسی پاریس iris» به موضوع کاهش تعهدات برجامی ایران پرداخته است. این محقق حوزه ایران درباره چرایی کاهش تعهدات ایران گفته است: استراتژی ایرانیان درباره توافق هسته‌ای از زمانی که امریکا از این توافقنامه خارج شد تغییر کرد. به‌رغم تحمیل تحریم‌های اقتصادی توسط واشنگتن، تهران طی یک سال همچنان نسبت به تعهدات خود ذیل برجام پایبند ماند و در عین حال از اروپایی‌ها به منظور دورزدن تحریم‌ها درخواست کمک کرد. ایران بدون دریافت پاسخی از سوی اروپا و باوجود یک بحران اقتصادی عمیق و هرچند که اوضاع بر وفق مرادش نیست، اما توازن جدیدی از قدرت را ایجاد کرده است. ایران با اتخاذ موضع تهاجمی اخیر دو هدف را پیگیری می‌کند: اول اینکه، به مقامات امریکایی نشان می‌دهد که سیاست‌هایش هزینه‌ای دارد و دوم اینکه، انفعال اتحادیه اروپا نمی تواند دائمی باقی بماند.
او درباره اینکه آیا از دست اروپایی‌ها کاری برمی‌آید، افزود: ایران یکی از معدود کشورهایی است که از ابتدا به توافقنامه هسته‌ای احترام گذاشت و اروپایی‌ها از آن آگاه هستند. بنابراین آنها باید اقدامات لازم را برای مقابله با سیاست یکجانبه امریکا اتخاذ کنند، چرا که ایران تنها برای شنیدن سخنان صبر نمی‌کند و در انتظار اقدامات عملی است. بخصوص که اروپایی‌ها بویژه آلمان و فرانسه در این زمینه نقشی پایه‌ای و کلیدی را ایفا می‌کنند. کویل ادامه داد: برخلاف گفتمان منفی و تهاجمی امریکا، ایران امروز نسبت به ۴۰ سال پیش بسیار کمتر منزوی است و حتی متحدانش تغییر کرده‌اند. امروز ایران می‌تواند روی عراق، سوریه، قطر، پاکستان، هند یا متحد قدیمی‌اش و تنها کشوری که به خرید نفت از ایران ادامه داده، یعنی چین حساب باز کند. ایران امروز اعتبار جهانی کسب کرده است چرا که نشان داد برخلاف امریکا، به قوانین بین‌الملل پایبند است.
روزنامه آرمان نوشت: ترامپ روز دوشنبه ۶ خرداد درباره اختلافات آمریکا با ایران گفت: «ما به دنبال تغییر رژیم در ایران نیستیم ما به دنبال این هستیم که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد». او بارها مشابه این سخنان را تکرار کرده و صراحتاً تأکید دارد که از ایران اتمی می‌هراسد؛ چرا که فکر می‌کند جمهوری اسلامی به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای است، اما کارشناسان هسته‌ای معتقدند که برجام به همین منظور منعقد شده و تمام راه‌ها برای ایران به منظور دستیابی به سلاح هسته‌ای را بسته است. در آن زمان توصیه می‌شد که ایران پای میز مذاکره برود و بدون اعطای امتیاز خاصی به آمریکا بر سر همان برجام به گفت‌وگو بپردازد اما این تحلیل از نگاه برخی از مقامات ساده‌انگارانه تلقی می‌شد. در روزهای گذشته افشای مکاتبات سری سفیر انگلیس در آمریکا با وزارت امور خارجه این کشور در لندن نشان داد که تحلیل نزدیک‌ترین متحد اروپایی آمریکا نیز همین است که کینه ترامپ از اوباما به خروج ایالات متحده از برجام ختم شده است.
فواد ایزدی استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا اظهار داشت: معتقدم پروژه برجام موفق نبوده است. حمایت مذاکره‌کنندگان هسته‌ای از این توافق و دولت از این توافق به این دلیل است که مساله برای دولت ناموسی شده است در حالی که این حمایت به نفع کشور نیست. توافق تا زمانی خوب است که برای کشور منافعی داشته باشد. نباید نسبت به آن حساس بود. انصاف حکم می‌کند نگاه صفر و صدی به مساله نداشته باشیم.
ایزدی در ادامه با بیان اینکه بخشی از اینکه توافقی نه چندان خوب را امضا کردیم ناشی از نگاه خودمان بوده است، اظهار کرد: ۱۸ ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ در برنامه‌ای که کلیپی از آن هم پخش شده است پرسیدم که اگر رییس‌جمهور آمریکا از جبهه مقابل دموکرات‌ها باشد چه الزام حقوقی برای اجرای برجام خواهد داشت؟ که پاسخ داده شد، قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل الزام حقوقی آن است. اما نظر کارشناسی ما این بود که هیچ الزام حقوقی و بین‌المللی وجود ندارد. از نظر من استدلال تیم مذاکره‌کننده اشتباه بود. اگر آقای ظریف و تیمش نمی‌دانستند که آمریکا قابلیت نقض و اجرا نکردن برجام را دارد باید پاسخ دهند چرا نمی‌دانستند؟ اگر نمی‌دانستند باید از افرادی استفاده می‌کردند که آمریکا شناس باشند و نسبت به این مسایل آگاه. اگر هم می‌دانست که آمریکا می‌تواند به راحتی و بدون هیچ فشاری خارج شود پس چرا این همه تبلیغات به راه انداختند که قرار است برجام در همان نقطه آغازین همه تحریم‌ها را لغو کند!
وی خاطرنشان کرد: از این منظر دولت در برجام خوب عمل نکرد و این مسایل باید برای‌مان تجربه شود تا دچار برجام ۲ و ۳ نشویم. امروز طرف‌های مقابل امتیازهای بیش‌تری از ایران می‌خواهند و برجام تجربه مهمی‌است اما به نظر هیچ عبرتی از آن گرفته نشده است.
در بخشی از سرمقاله روزنامه آرمان به قلم «رامین مهمانپرست» سخنگوی سابق وزارت خارجه می خوانیم: برجام فرصت‌هایی را در فضای دیپلماسی عمومی برای کشورمان فراهم کرد. برجام در بعد اقتصادی دستاوردهای کم رنگی داشت. اما توافق هسته‌ای در ازهم پاشیدن اتحاد و انسجامی که میان مخالفان ایران به‌وجود آمده بود به خصوص میان آمریکا و اروپا نقش جدی داشت. توافق هسته‌ای فضایی برای اثبات حقانیت ایران ایجاد کرد که دستاورد ارزشمندی برای کشور بود.
تلاش بر ایجاد سازوکار مالی اروپا با ایران
روزنامه شرق عنوان داشت: همان‌گونه که حسن روحانی، علی شمخانی و جواد ظریف نیز تأکید کردند که تا زمانی‌که ۱+۴ به تعهدات خود عمل نکند ایران نیز طبق برجام از اجرای تعهدات هسته‌ای خود می‌تواند بکاهد. در حالی‌که طرف اروپایی اینستکس را به عنوان یک سازوکار ویژه مالی راه‌اندازی کرده است تا بالاخره اروپا راهی برای رهایی از دلار پیدا کند، اما هنوز موفق به اجرای عملیات با ایران نشده است. حتی اروپایی‌ها هراس دارند که این کانال مالی نیز ازسوی آمریکا تحریم شود. ظریف به‌صراحت در نیویورک گفته که این «کانال مالی نیازمند سرمایه است» و باید دید آیا هیچ‌کدام از کشورهای اروپایی در این کانال مالی پولی خواهند گذاشت تا مبادلات مالی ایران و کشورهای دیگر انجام شود. فرانسه در حالی تلاشی لاک‌پشتی را دنبال می‌کند که ۲۴ تیرماه، یعنی روز سالگرد دستیابی به توافق هسته‌ای، فرصت ۹ روزه مکرون برای ازسرگرفتن مذاکرات برجامی به پایان رسید؛ روزی که طرفین اروپایی در بروکسل دور هم جمع شدند و از آنچه درباره برجام رخ داده است، ابراز نگرانی کردند. اگرچه موگرینی تأکید کرد که «تخلفات ایران از برجام، مایه تأسف است، اما جدی نیست». این در حالی است که ایران معتقد است که در مقابل عمل‌نشدن به تعهدات برجامی ازسوی دیگر طرف‌ها، ایران نیز تعهدات خود را کاهش داده است. با این اوصاف، ضرب‌الاجل بعدی ایران به ۱+۴ تا ۱۶ شهریور خواهد بود. به‌نظر می‌رسد باید از فرصت موجود تا ضرب‌الاجل سوم بهتر استفاده شود چون بازگرداندن ایران به گام نخست، در شهریور ماه خیلی سخت‌تر از اکنون خواهد بود.
دانیل لاکاله استاد اسپانیایی در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا اظهار داشت: اروپا و آمریکا شریکان دیرینه‌ای هستند اما در مورد ایران و تحریم‌ها اختلاف‌نظرهایی با یکدیگر دارند بنابراین برای اروپا بسیار سخت است که با سیاست‌های آمریکا کاملاً مخالفت کنند و از سوی دیگر اروپا بر اساس توافق خود با ایران به تهران تعهد دارد و باید تجارت و روابط خود با تهران را حفظ کند.
`
به گزارش خبرگزاری ایلنا، گاردین نوشت: بحران کنونی ناشی از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و اعمال تحریم‌ها علیه ایران است. ترامپ از روز اول با برجام مخالف بود حتی زمانی که آمریکا هنوز عضوی از برجام بود، ترامپ تحریم‌های متفاوتی ضد ایران تحمیل می‌کرد. او پس از ترک توافق در ماه مه سال ۲۰۱۸، به اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران پرداخت. این در حالی است که دولت ایران صبورانه به اجرای تعهدات برجامی خود مشغول بود. از سوی دیگر آمریکا به اعمال مجازات علیه کشورهایی که با ایران همکاری داشتند و یا نفت از ایران خریداری می‌کردند، می‌پرداخت. ایران باور داشت طرف‌های اروپایی برجام می‌توانند از ایران در برابر فشار آمریکا دفاع کنند اما تاکنون علی‌رغم تلاش‌های فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، قدرت‌های اروپایی ثابت کرده‌اند که تلاش آنها هیچ فایده‌ای برای نجات برجام نداشته است بنابراین ایران صبرش به پایان رسید و از چند روز قبل برخی تعهدات مشخص خود در برجام را کنار گذاشته است.
موضع گیری های مناسب ایران در قبال رفتارهای ضدبرجامی آمریکا
روزنامه همدلی با تیتر «در چهار سالگی برجام» نوشت: با گذشت چهار سال از امضای آن، هنوز بر سر اجرایی شدن آن موانع و چالش‌هایی وجود دارد. به واقع برجام در چهارمین سال حیاتش، مانند پیکر نیمه‌جانی است که به جهت سیاست‌های کارافزایانه همه شرکا به اغماء رفته و گویی امیدی به اعاده و احیای آن نیست. در این ارتباط واشنگتن از آن خارج شده است و به همان روش قدیمی محافظه‌کاران برای برهم زدن تغییر قواعد آن، تهدید و فشار وارد می‌کند و حتی قصد عقب‌نشینی از مواضع ضد برجامی خود ندارد. ترامپ هر روز در هر محفلی و هر مجلسی و با توسل به هر روشی در صدد است که با فضاسازی علیه ایران، برجام را بی‌اعتبار کند. این سیاست ترامپ عصر جدیدی از بلوک‌بندی‌های سیاسی- امنیتی دوجانبه، مثلاً میان واشنگتن - ریاض یا واشنگتن- تل آویو را در منطقه ایجاد کرده که مطمئناً این شرایط برای تهران و سایر شرکای برجام از جمله تروئیکای اروپایی و مسکو نشانه خوبی نیست. اروپا نیز به رغم آنکه قصد حفظ برجام را دارد، اما سیاست منطقه‌ای و برنامه موشکی بالستیکی تهران را دستمایه آزار و ایذای برجام قرار داده و حتی به جهت هراس از مجازات واشنگتن تحت تاثیر رفتار واشنگتن قرار می‌گیرد. اما رفتار تهران در این میان منحصر به فرد و به هر طریق ممکن و با توسل به تهدید آن هم قرار گرفتن در مسیر کاهش تعهدات برجامی تلاش می‌کند که برجام را احیا و زنده نگه دارد.
در بخشی از سرمقاله روزنامه مردم سالاری آمده است: به نظر می‌رسد که آمریکای ترامپ از قابلیت اجماع‌سازی به دلیل اجرای سیاست فشار حداکثری برخوردار نیست، و این همان پاشنه آشیل سیاست خارجی این کشور در عرصه بین‌المللی است. بنابراین، سیاست خارجی کارآمد خواهد بود که در عین بهره‌گیری از ابزارها و ظرفیت‌های قدرت ملی جهت بهره‌گیری از آن در دیپلماسی قدرت، به واسطه ایجاد یک اجماع چندجانبه، به کاهش انتظارات ترامپی منجر شود. به طور روشن باید گفت که نقطه ثقل سیاست خارجی دولت روحانی باید بهره‌گیری از روزنه‌های تضادهای رویکردی و عملی در فرایند بودن و شدن تحولات باشد.
میانجیگری عراق بین ایران وآمریکا
روزنامه آفتاب یزد عنوان داشت: موضوع پیشنهاد عراق برای میانجیگری کشورهای اروپایی میان ایران و آمریکا درحالی صورت‌می‌گیرد که این کشور به خوبی از نگرانی‌هایی که در نتیجه منازعه ایران و آمریکا در گرفته است، آگاه است. از آنجا که عراق در مرکز منطقه و محدوده جغرافیایی منازعات قرار گرفته ترجیح می‌دهد به جای اینکه در میانه درگیری‌ها باشد میانجی منازعات باشد و در راستای کاهش شدت درگیری در منطقه تلاش کند. از سویی سیاست عدم همکاری‌های تجاری میان دو کشور عراق و ایران به عنوان یکی از دغدغه‌های این کشور به شمار می‌آمد که از همین رو باعث شده است که تا این‌اندازه، موضوع میانجیگری بین دو کشور را مهم بداند. این در حالی است که از سوی دیگر خبرهایی حاکی از این بود که آمریکا نیز خواهان ایفای نقش عراق دراین میان به عنوان میانجی است. آن طور که درماه‌های اخیر بارها این مطلب به گوش رسیده است که آمریکا از دولت عراق خواسته است که با میانجیگری عراق، در معرض خطر قرار نگرفتن نیروهای آمریکایی، تضمین شود و در مقابل، عراق از تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران مستثنی باشد.
تلاش آمریکا بر فشار حداکثری بر ایران
«خواب جدید حلقه ی اطرافیان ترامپ برای برجام» عنوان گزارش سایت انتخاب به نقل از «آتلانتیک» است که در بخشی از آن می خوانیم: در حال حاضر تندروهای جمهوری خواه در حال تلاش برای نابود کردن دو رکن مهم باقی مانده از این توافق هستند. این ارکان عبارت اند از: ۱. همکاری های هسته ای صلح آمیز با ایران و لغو معافیت تحریم های سازمان ملل در ارتباط با انتقال فناوری های هسته ای به ایران و ۲. برنامه موشک های بالستیک این کشور.کمپین تحریم های دولت ترامپ ضربه بزرگی به اقتصاد ایران وارد کرده است. مقامات آمریکایی اعتراف می کنند که کمپین فشار حداکثری ترامپ عامل تشدید تنش ها در خاورمیانه بوده است. هدف نهایی ترامپ بازگرداندن رژیم به میز مذاکره است. اما برخی مشاوران ترامپ ظاهراً حتی به تضعیف حکومت ایران نیز قانع هستند. جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ در سخنرانی اخیر خود ادعا کرد که کارزار فشار حداکثری ترامپ نتیجه بخش بوده است.
رسانه های اصولگرا
گزاره های بکار گرفته شده توسط این جریان رسانه ای عبارتند از: اروپایی‌ها درباره سرنوشت توافق هسته‌ای نگران هستند اما از ایران می‌خواهند که این توافق را نجات دهد؛ کدام عقل سلیمی حکم می‌کند با رژیم و ساختار دولتی که فقط در قوه مخیله او جنگ و زورآزمایی ارجحیت دارد، پای میز مذاکره بنشینیم؛ مقاومت ایران، سیاست فشار حداکثری را ناکارآمد کرده؛ پامپئودر ادعایی مضحک گفته که ایران برای گفت‌وگو درباره برنامه موشکی خود اعلام آمادگی کرده.
تلاش اروپایی ها برای حفظ برجام
خبرگزاری تسنیم عنوان داشت: اروپایی‌ها درباره سرنوشت توافق هسته‌ای نگران هستند اما از ایران می‌خواهند که این توافق را نجات دهد. این همان رویکرد اجرای یکجانبه یک توافق چند جانبه است که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نسبت به آن هشدار داده و گفته که چنین چیزی ممکن نیست. جالب است که اروپایی‌ها در قبال خروج غیرقانونی و نقض توافق از سمت آمریکا فقط به ابراز «نگرانی» و «تاسف» بسنده می‌کنند، اما وقتی نوبت به اقدام قانونی ایران می‌رسد، اروپایی‌ها پا را از ابراز نگرانی فراتر می‌گذارند و از ایران می‌خواهند که اقدامات خود را به حالت قبلی برگرداند. همه این ماجرا در حالی است که بعد از خروج آمریکا از برجام، ایران به اروپایی‌ها فرصت چند هفته‌ای داد تا تبعات خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را جبران کنند. هفته‌ها و ماهها گذشت و به یکسال رسید و اروپایی‌ها نه تنها کاری نکردند بلکه روز به روز شل‌تر شدند. ایران برای اثبات حسن نیت خود، یکسال صبر کرد که بعداً این سیاست «صبر استراتژیک» نام گرفت. هر چند که این سیاست توانست شکاف مواضع بین آمریکا و اروپا را در قبال برجام حفظ کند، اما همزمان باعث سوءتفاهمی در میان اروپایی‌ها شد؛ سوء تفاهمی که اروپایی‌ها را به این تصور واداشت که ایران تحت هر شرایطی که باشد و حتی از آسمان سنگ هم ببارد، در این توافق باقی خواهد ماند. این ادراک منجر می‌شد که اروپایی‌ها فقط در مقام لفظ از توافق حمایت کنند، اما در عمل برای حفظ برجام از جیب خود هزینه‌ای را پرداخت نکنند و صورتحساب خود را مهمان ایران باشند. پس از پایان یکسال صبر تهران، ایران تصمیم به کاهش نسبی تعهدات هسته‌ای گرفت. اقدامی که عده‌ای آن را واکنش حداقلی ایران به انفعال حداکثری اروپایی‌ها در کنار فشار حداکثری آمریکایی‌ها تلقی کردند. تحولات اخیر در کنار افزایش تنش‌ها در منطقه باعث شد که اروپایی‌ها و برخی کشورهای دیگر به تکاپو بیفتند. آمریکایی‌ها نخست وزیر ژاپن را برای میانجیگری به تهران فرستادند. منابع خارجی می‌گفتند که نخست وزیر ژاپن با خود چند پیشنهاد را به ایران می‌آورد. اما جالب است که آمریکایی‌ها در آستانه سفر نخست وزیر ژاپن به تهران، علیه ایران تحریم‌هایی را اعمال کردند و پیشنهادات خود را پس گرفتند. چند روز بعد نشست گروه ۲۰ در اوزاکای ژاپن برگزار شد و امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه سعی کرد در دیدار با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا تلاش کند تا با هدف کاهش تنش‌ها به میدان مذاکرات وارد شود.
سید صادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، درباره رویکرد اروپایی‌ها در برجام معتقد است: کدام عقل سلیمی حکم می‌کند با رژیم و ساختار دولتی که فقط در قوه مخیله او جنگ و زورآزمایی ارجحیت دارد، پای میز مذاکره بنشینیم.
وی درباره رویکرد اروپایی‌ها در برجام معتقد است: در قضیه برجام اگر صحبت از عدم اراده اروپایی‌ها برای انجام تعهدات‌شان باشد، حضور ایران در برجام و همکاری با اروپایی‌ها سالبه به انتفاء موضوع است؛ نمی‌شود ما قرارداد همکاری مشترکی را امضا کنیم ولی طرف مقابل اراده‌ای برای همکاری نداشته باشد. اسم این یک نوع خیانت و فریب آشکار است. وی در بخشی دیگر از این مصاحبه تاکید کرد: اگر کسی بر خلاف نظر رهبری و شورای عالی امنیت ملی در زمان جنگ و بحران امنیتی بخواهد اظهارنظری داشته باشد، از دو حالت خارج نیست یا اینکه ناآگاهانه زمزمه‌کننده منویات دشمن است یا به صورت مشخص و با آگاهی کامل دست به اقدام خیانت‌آمیز می‌زند. تعارف نداریم، ما امروز در دوران جنگ هستیم. چیزی به اسم مذاکره با دشمن عهدشکن، امروز در دکترین امنیتی ایران وجود ندارد.
فعالیت های دروغین آمریکا در منطقه با اهداف خاص
روزنامه کیهان نوشت: آمریکا با فضاسازی درباره ائتلاف بین‌المللی دریایی: اولاً تلاش دارد همچنان سناریوی دوگانه و دروغین جنگ و صلح را زنده نگه دارد که در واقع در چارچوب تحریک افکارعمومی علیه ایران و در ادامه جنگ روانی- رسانه‌ای و ایران‌هراسی قابل تحلیل است و به نظر می‌رسد طرحی برای دوشیدن بیشتر گاوه‌های شیرده منطقه باشد. ثانیاً می‌خواهند به افکارعمومی داخل آمریکا و اروپا القا کنند که در مقابل اقدامات مقتدرانه و بازدارنده جمهوری اسلامی فعالانه عمل می‌کنند و در افکارعمومی دنیا ضعف‌های خود را بپوشانند و اعتبار بر باد رفته خود را بازسازی کنند و شکست‌های پی‌درپی خود در منطقه و در مقابل محور و جریان مقاومت را تحت‌الشعاع قرار دهند.
مقاومت ایران در برابر فشار حداکثری امریکا
با اعلام اینکه مقاومت ایران، سیاست فشار حداکثری را ناکارآمد کرده است روزنامه جوان نوشت: محاسبات طرف امریکایی از ایران تا حدود بسیاری تغییر کرده است، بر این منوال که طرف ایرانی با تهدید و تشدید فشار اقتصادی حاضر به گفت‌وگوی مستقیم با طرف غربی نیست و باید از مسیر تقویت یک جریان سیاسی در ایران به چنین هدفی نزدیک شد؛ سیاستی که حداقل از سال ۱۳۷۶ به این سو مورد توجه بسیاری از مقامات، اندیشکده‌ها و سیاستمداران امریکایی قرار گرفته است.
واکنش کشورهای اروپایی به گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مقام‌های رسمی کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه در واکنش‌های مختلف نسبت به تصمیمات جدید کشورمان درباره کاهش تعهدات برجامی ابراز نگرانی کردند و از ایران درخواست کردند که هرچه سریعتر تمام فعالیت‌های خود را متوقف کند و به حالت قبل بازگرداند. مقام‌های دولت ایران یکشنبه در یک کنفرانس خبری اعلام کردند تهران سطح غنی‌سازی خود را از ۳.۶۷ درصد به ۵ درصد افزایش خواهد داد. «عباس عراقچی»، معاون وزیر امور خارجه ایران گفت: «در گام دوم نسبت به تعهد خود در میزان درصد و غلظت غنی‌سازی اعلام عدم پایبندی می‌کنیم». «علی ربیعی»، سخنگوی دولت هم گفت: «امروز از میزان ۳.۶۷ غنی‌سازی اورانیوم عبور خواهیم کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود». ساعاتی پس از این نشست وزارت امور خارجه انگلیس اعلام کرد که «کاملاً به توافق هسته‌ای ایران متعهد بوده» و از ایران خواست که فوراً تمامی فعالیت‌های مغایر با تعهدات خود را متوقف کند و به وضعیت پس از برجام بازگرداند. یک سخنگو در وزارت امور خارجه انگلیس گفت که این کشور در حال هماهنگی با دیگر اعضای برجام درباره برداشتن گام‌هایی است که باید بعد از اقدام ایران اتخاذ شود. آلمان هم با انتشار بیانیه‌ای به‌شدت از این اقدام ایران ابراز نگرانی کرد. آلمان در این بیانیه به‌شدت از اعلامیه ایران مبنی بر آغاز غنی‌سازی اورانیوم به بالاتر از محدوده ۳.۶۷ درصد ابراز نگرانی کرد و از ایران خواست آنچه به ادعای این کشور «اقدامات مغایر با تعهدات ایران» خوانده شده را متوقف کند.
سخنان پمپئو درباره مذاکرات موشکی با ایران
به گزارش سایت مشرق نیوز، «مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا سه‌شنبه در ادعایی مضحک گفته که ایران برای گفت‌وگو درباره برنامه موشکی خود اعلام آمادگی کرده است.
ادعای پامپئو در حالی مطرح شده که جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده مسائل دفاعی و امنیتی خودش را در گرو مذاکره نخواهد گذاشت.
وزیر خارجه آمریکا در جلسه کابینه گفت: «برای اولین بار…ایرانی‌ها گفتند آماده‌اند درباره برنامه موشکی خودشان مذاکره کنند.»
«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در این جلسه گفت: «ما دنبال تغییر نظام ایران نیستیم. می‌خواهیم آنها از یمن خارج شوند.»
رئیس‌جمهور آمریکا، در ادامه بدون ارائه هیچ مستنداتی ادعا کرد: «آنها دوست دارند گفت‌وگو کنند و خواهیم دید چه اتفاقی خواهد افتاد.»
وزیر خارجه آمریکا همچنین گفت امیدوار است تحریم‌ها باعث شود رهبران ایران درک کنند که باید سیاست‌های خودشان در منطقه را تغییر دهند.
منبع:
خبرگزاری ایرنا
ارسال نظر