کلیسای سورپ گئورک قدیمیترین کلیسای تهران
پارسینه: کلیسای سورپ گئورک، اولین و قدیمیترین کلیسای تهران است که تاریخ ساخت آن بین سالهای ۱۱۵۳ تا ۱۱۶۹ هجری شمسی عنوان شده است. کلیسای سورپ گئورک، مربوط به اواخر دوره صفوی است که از یک نمازخانه ساده، در سال ۱۲۱۴ شمسی (۱۸۳۵ میلادی) تبدیل به کلیسا شد و بعد از بازسازی در ۱۲۶۱ شمسی (۱۸۸۲ میلادی) بصورت کنونی درآمده است.
این کلیسا در ابتدا به گونهای محراب روستایی بود که در سال ۱۲۵۱ هجری قمری و ۱۸۳۵ میلادی در اوقات قاجار به کلیسا تبدیل و با بازآفرینی آن در سال ۱۸۸۲ میلادی، بصورت کنونی درآمده است.
وجه تسمیه آن به نام سرداری است که در سال ۳۰۳ میلادی، در راه مبارزه برای ترویج مذهب مسیحیت به دست مشرکان و بت پرستان به شهادت رسید که در سالروز او مراسم دعا و نیایش خاص برپا میشود.
به اراده انجمن دوستداران کلیسا، انجمنی تشکیل شده از زنان نیکوکار و مومن ارمنی که در سال ۱۹۰۷ میلادی برابر ۱۳۲۵ هجری قمری تأسیس و در محوطه این کلیسا اتاقهایی ساخته شده که در آن جا زنان سال خورده زندگی میکنند.
در محوطه پشت کلیسا هم اتاقهایی برای اسکان مردان سالمند ساخته شده که حاکی از تلاش و همت انجمن مذکور است.
معماری کلیسای سورپ گئورک:
محراب کلیسا در سمت شرقی آن قرار دارد. دارای دو ورودی از سمت شمالی و جنوبی است. کلیسا دارای یک گنبد با نورگیرهای گوناگون بوده و بر روی چهار ستون در دو ردیف قرار دارد که تالار کلیسا را به دو راهرو جانبی و یک فضای میانی تقسیم کرده است و ستونها در فاصله چهار متری یکدیگر ساخته شده و در بین این چهار ستون فضای مربع شکلی به ابعاد چهار متر پدیدآورده است.
این کلیسا که کلاً با آجر بنا شده است از داخل با گچ پوشانده شده است. به علت نبود فضای کافی در سمت غرب کلیسا، برج ناقوس سه طبقهای در ضلع جنوبی کلیسا ساخته شده است. بر روی دیوارهای خارجی کلیسا و برج ناقوس سنگ قبرهای متعددی به چشم میخورد.
نمازخانه کلیسا با طاق بلند، ردیف ستون ها، یک دهانه طاق چشمه در وسط و دو دهانه در نزدیکی آن، درست نقشه کلیساهای دوره ساسانی را دارد.
از نکات قابل توجه در این کلیسا این است که تعداد زیادی سنگ قبرهای باشکوه، مجلل، خوش تراش، خوش طرح و خوش خط به دیوارهای بیرون نمازخانه بصورت ایستاده نصب شده و اینگونه مشخص میشود که این محل پیش از اینکه کلیسا شود، قبرستان ارامنه بوده است.
مدفونان معروف در کلیسای سورپ گئورک:
• هوسپ گاسپاریان، از اولین آموزگاران مدرسه هایگازیان و یکی از بنیانگذاران انجمن دوستداران علم و دانش، (وفات:۱۸۹۸ میلادی)
• میکائیل مارکاریان، از بنیانگذاران انجمن دوستداران علم و دانش و مدرسهٔ هایگازیان، (وفات:۱۸۹۳ میلادی)
• الله وردیخان هاروتونیان، از امرای سپاه قاجار، (وفات:۱۸۳۵ میلادی)
• هاروتیون، فرزند الله وردیخان، از امرای سپاه قاجار، (وفات:۱۸۳۵ میلادی)
• ماردیروس خان داویدخانیان امیرتومان، «رییس ستاد بریگاد قزاق». (وی علاوه بر تدریس در مدرسه دارالفنون در وزارت اطلاعات و دارالترجمه خاصه دولتی بعنوان مترجم زبانهای روسی و فرانسه شروع بکار کرد) (وفات:۱۹۰۵ میلادی).
• سلیمان خان سهام الدوله، «از اعظای خانواده اناگولوبیان، سوقومون (سلیمان) که برادر منوچهر خان معتمدالدوله بود. سلیمان در قتل عام تفلیس به دست سپاهیان آقا محمدخان با فداکاری مادرش جان سالم به در برد. به توصیه برادرش منوچهرخان، وی با مادرش به ایران آمد. سلیمان اول به خدمت عباس میرزا نائب السلطنه درامد و بکار سپاهی گری درگیر شد، وی در جنگهای ایران و عثمانی هم شرکت جست. سلیمان خان سهام الدوله که بسیار مورد اعتماد و توجه امیرکبیر بود، بعد از چندی به حکومت لرستان و خوزستان منصوب شد.
سلیمان دو پسر داشت به نامهای جهانگیر خان که وی وزیر صنایع بود و منصب سرتیپی داشت و پسر دیگر وی نریمان خان قوام السلطنه به زبان فرانسوی مسلط بود و مترجم وزارت امور خارجه و دارای منصب نیابت اول آجودان باشی داشت.» (وفات:۱۸۵۳ میلادی)
• میرزا جهانگیر خان، «برادرزاده منوچهرخان معتمدالدوله و فرزند سلیمان خان سهام الدوله» بود. وی در سال ۱۸۳۳ میلادی در شهر تبریز به دنیا آمد. وی درجه سرتیپی را از ناصرالدین شاه اخذ نمود و بعد هم ژنرال آجودان ناصرالدین شاه شد. وی صنعتگر قابلی بود و در سال ۱۸۸۲ میلادی توانست برای تفنگهای سپاهیان ایران فشنگ بسازد، بنابراین شاه او را به وزیر صنایع منصوب کرد. در همین سال جهانگیرخان به درجه امیرتومانی نائل آمد و وی بانی زرادخانه در ایران بود. ساختن کوره ذوب فلزات برای ریختن توپ در زرادخانه و برپاکردن کارخانه باروت کوبی در تهران من جمله کارهای مفید وی بود.» (وفات:۱۸۹۱ میلادی).
نشانی کلیسای سورپ گئورک:
تهران، خیابان وحدت اسلامی، بازارچه قوام الدوله، کوچه شهید مغفوری
منبع: بیتوته
وجه تسمیه آن به نام سرداری است که در سال ۳۰۳ میلادی، در راه مبارزه برای ترویج مذهب مسیحیت به دست مشرکان و بت پرستان به شهادت رسید که در سالروز او مراسم دعا و نیایش خاص برپا میشود.
به اراده انجمن دوستداران کلیسا، انجمنی تشکیل شده از زنان نیکوکار و مومن ارمنی که در سال ۱۹۰۷ میلادی برابر ۱۳۲۵ هجری قمری تأسیس و در محوطه این کلیسا اتاقهایی ساخته شده که در آن جا زنان سال خورده زندگی میکنند.
در محوطه پشت کلیسا هم اتاقهایی برای اسکان مردان سالمند ساخته شده که حاکی از تلاش و همت انجمن مذکور است.
معماری کلیسای سورپ گئورک:
محراب کلیسا در سمت شرقی آن قرار دارد. دارای دو ورودی از سمت شمالی و جنوبی است. کلیسا دارای یک گنبد با نورگیرهای گوناگون بوده و بر روی چهار ستون در دو ردیف قرار دارد که تالار کلیسا را به دو راهرو جانبی و یک فضای میانی تقسیم کرده است و ستونها در فاصله چهار متری یکدیگر ساخته شده و در بین این چهار ستون فضای مربع شکلی به ابعاد چهار متر پدیدآورده است.
این کلیسا که کلاً با آجر بنا شده است از داخل با گچ پوشانده شده است. به علت نبود فضای کافی در سمت غرب کلیسا، برج ناقوس سه طبقهای در ضلع جنوبی کلیسا ساخته شده است. بر روی دیوارهای خارجی کلیسا و برج ناقوس سنگ قبرهای متعددی به چشم میخورد.
نمازخانه کلیسا با طاق بلند، ردیف ستون ها، یک دهانه طاق چشمه در وسط و دو دهانه در نزدیکی آن، درست نقشه کلیساهای دوره ساسانی را دارد.
از نکات قابل توجه در این کلیسا این است که تعداد زیادی سنگ قبرهای باشکوه، مجلل، خوش تراش، خوش طرح و خوش خط به دیوارهای بیرون نمازخانه بصورت ایستاده نصب شده و اینگونه مشخص میشود که این محل پیش از اینکه کلیسا شود، قبرستان ارامنه بوده است.
مدفونان معروف در کلیسای سورپ گئورک:
• هوسپ گاسپاریان، از اولین آموزگاران مدرسه هایگازیان و یکی از بنیانگذاران انجمن دوستداران علم و دانش، (وفات:۱۸۹۸ میلادی)
• میکائیل مارکاریان، از بنیانگذاران انجمن دوستداران علم و دانش و مدرسهٔ هایگازیان، (وفات:۱۸۹۳ میلادی)
• الله وردیخان هاروتونیان، از امرای سپاه قاجار، (وفات:۱۸۳۵ میلادی)
• هاروتیون، فرزند الله وردیخان، از امرای سپاه قاجار، (وفات:۱۸۳۵ میلادی)
• ماردیروس خان داویدخانیان امیرتومان، «رییس ستاد بریگاد قزاق». (وی علاوه بر تدریس در مدرسه دارالفنون در وزارت اطلاعات و دارالترجمه خاصه دولتی بعنوان مترجم زبانهای روسی و فرانسه شروع بکار کرد) (وفات:۱۹۰۵ میلادی).
• سلیمان خان سهام الدوله، «از اعظای خانواده اناگولوبیان، سوقومون (سلیمان) که برادر منوچهر خان معتمدالدوله بود. سلیمان در قتل عام تفلیس به دست سپاهیان آقا محمدخان با فداکاری مادرش جان سالم به در برد. به توصیه برادرش منوچهرخان، وی با مادرش به ایران آمد. سلیمان اول به خدمت عباس میرزا نائب السلطنه درامد و بکار سپاهی گری درگیر شد، وی در جنگهای ایران و عثمانی هم شرکت جست. سلیمان خان سهام الدوله که بسیار مورد اعتماد و توجه امیرکبیر بود، بعد از چندی به حکومت لرستان و خوزستان منصوب شد.
سلیمان دو پسر داشت به نامهای جهانگیر خان که وی وزیر صنایع بود و منصب سرتیپی داشت و پسر دیگر وی نریمان خان قوام السلطنه به زبان فرانسوی مسلط بود و مترجم وزارت امور خارجه و دارای منصب نیابت اول آجودان باشی داشت.» (وفات:۱۸۵۳ میلادی)
• میرزا جهانگیر خان، «برادرزاده منوچهرخان معتمدالدوله و فرزند سلیمان خان سهام الدوله» بود. وی در سال ۱۸۳۳ میلادی در شهر تبریز به دنیا آمد. وی درجه سرتیپی را از ناصرالدین شاه اخذ نمود و بعد هم ژنرال آجودان ناصرالدین شاه شد. وی صنعتگر قابلی بود و در سال ۱۸۸۲ میلادی توانست برای تفنگهای سپاهیان ایران فشنگ بسازد، بنابراین شاه او را به وزیر صنایع منصوب کرد. در همین سال جهانگیرخان به درجه امیرتومانی نائل آمد و وی بانی زرادخانه در ایران بود. ساختن کوره ذوب فلزات برای ریختن توپ در زرادخانه و برپاکردن کارخانه باروت کوبی در تهران من جمله کارهای مفید وی بود.» (وفات:۱۸۹۱ میلادی).
نشانی کلیسای سورپ گئورک:
تهران، خیابان وحدت اسلامی، بازارچه قوام الدوله، کوچه شهید مغفوری
منبع: بیتوته
ارسال نظر