درختان آلودگی هوای شهر‌ها را کاهش می‌دهند؟

درختان آلودگی هوای شهر‌ها را کاهش می‌دهند؟ شاید این پرسش ساده به‌نظر برسد و عمده پاسخ‌ها هم مثبت باشد، اما جالب است بدانید که دو دیدگاه در این‌باره وجود دارد؛ دیدگاهی که تاثیر اکسیژن تولیدشده از گیاهان و درختان موجود در محیط شهری را در کاهش آلودگی هوا انکار می‌کند و دیدگاهی دیگر درختان و گیاهان را یک راهکار موثر برای کاهش آلودگی هوا در محیط‌های شهری می‌داند که با جذب آلاینده‌ها سبب پاک‌شدن هوا می‌شوند.

محمودرضا مؤمنی - دانشجوی دکترای آلودگی هوا و تغییر اقلیم در دانشگاه دِرَکسل با تاکید بر اینکه تحقیقات بسیاری در مورد «میزان تاثیر درختان و گیاهان در کاهش آلودگی هوا در محیط‌های شهری» انجام شده است، اظهارکرد: تحقیقات متعدد نشان می‌دهد که بر خلاف تصور عموم، درختان و گیاهان موجود در شهرها، تاثیر چشمگیری بر کاهش آلاینده‌های گازی و ذره‌ای ندارند.

وی تاکید کرد: البته تاثیر درختان و گیاهان بر کاهش آلودگی هوا در محیط‌های روستایی با محیط‌های شهر‌های متفاوت است، چون نتایج بخشی از تحقیقات حاکی از آن است که درختان در روستا‌ها تاثیر بیشتری در کاهش آلودگی هوا به نسبت شهر‌ها دارند.

این محقق حوزه آلودگی هوا ضمن تاکید بر تاثیر ناچیز گیاهان و درختان موجود در محیط‌های شهری در کاهش آلودگی هوا، گفت: کاربرد اصلی درختان و پوشش گیاهی در محیط‌های شهری به‌منظور کاهش اثرات تغییر اقلیم و گرمایش جهانی است. درختان و پوشش گیاهی با ایجاد سایه همچنین تعرق باعث کاهش دما و جزایر گرمایی شهری می‌شوند و به‌عنوان عایقی برای آلودگی صوتی هستند و از طرف دیگر باعث افزایش زیبایی بصری محیط شهر‌ها هم می‌شوند که همه این‌ها برای محیط‌های شهری بسیار مهم و حیاتی هستند.

بخشی از تحقیقات انجام‌شده در حوزه تاثیر درختان در کاهش آلودگی هوا در زیر می‌آید:

* نواک و همکاران در سال ۲۰۰۶ نشان دادند که تاثیر پوشش گیاهی و درختی در کاهش آلودگی هوای برخی شهر‌های آمریکا کمتر از یک درصد است. برای مثال کاهش هر آلاینده برای پورلتند - بزرگ‌ترین شهر ایالت اورگن در آمریکا - با پوشش درختی ۴۲ درصدی کمتر از یک درصد بوده است.

* نواک و همکاران در سال ۲۰۱۸ نشان دادند که پوشش جنگلی شهر‌های عمده کانادا کمتر از یک درصد در کاهش آلودگی هوا موثر بوده‌اند.

* در هِلسینکی فنلاند، یلی-پلکونن و همکاران در سال ۲۰۱۷ نشان دادند که پوشش گیاهی در نزدیکی یک جاده شلوغ تاثیری بر کاهش آلاینده‌های گازی ازن، دی‌اکسید ازت و ترکیبات فرار (NO ۲، O. ۳، و VOCs) ندارد، ولی برای ذرات معلق، که با احتمال قوی، ذرات بزرگ بوده‌اند، می‌تواند موثر باشد.

* در گوتنبرگ سوئد، گراندستورم و پلیجل در سال ۲۰۱۴ نشان دادند که در کنار یک جاده ترافیکی، پوشش درختی در کاهش آلاینده‌های دی‌اکسید ازت (NO ۲) تا هفت درصد و برای کاهش ازن تا دو درصد تاثیر داشته است.

* پاتاکی و همکاران در سال ۲۰۱۱ این موضوع را مطرح کرد که در نقش پوشش گیاهی شهری در کاهش آلودگی هوا اغراق شده است و پشتوانه تجربی ضعیفی در تایید تاثیر اهمیت درختان در کاهش آلاینده‌ها وجود دارد.

* در استراسبوگ فرانسه، سلمی و همکاران در سال ۲۰۱۶ نشان دادند که تاثیر پوشش درختی بر کاهش ذرات معلق با قطر کوچکتر از ۱۰ میکرومتر در حدود هفت درصد بوده است درحالی‌که این تاثیر برای آلاینده‌های ازن، دی‌اکسید ازت، مونواکسید کربن، ذرات معلق با قطر کوچکتر از ۲.۵ میکرومتر و دی‌اکسید گوگرد (PM ۲.۵، CO، NO ۲، O. ۳، و SO ۲) کمتر هم بوده است.

* در لندن انگلیس، تالیس و همکاران در سال ۲۰۱۱ نشان دادند که حذف ذرات معلق با قطر کوچکتر از ۱۰ میکرومتر (PM ۱۰)، توسط پوشش درختان بین ۰.۷ (هفت دهم) تا ۱.۴ درصد بوده است.

* در شانگ‌های چین، یین و همکاران در سال ۲۰۱۱ تخمین زدند که پارک‌های شهری قادر به حذف TSP (کل ذرات) به میزان ۹.۱ درصد، SO ۲ (دی‌اکسید گوگرد) به میزان ۵.۳ درصد، و NO ۲ (دی‌اکسید ازت) به‌میزان ۲.۶ درصد شدند.

* در گزارشی در سال ۲۰۱۸ با عنوان اثر پوشش گیاهی بر آلودگی هوای شهری که برای سازمان محیط زیست، غذا و امور روستایی دولت‌های اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی تهیه شده‌است به صراحت بیان می‌کند که درختان و پوشش گیاهی برای کاهش آلودگی هوا سودمند هستند، ولی یک راه‌حل برای کاهش آلودگی هوا در مقیاس شهری نیستند.

* نواک و همکاران در سال ۲۰۱۴ نشان دادند که حذف آلودگی هوا در محیط‌های روستایی توسط درختان و پوشش گیاهی به‌طور قابل توجهی بیشتر از محیط شهری بوده است.