آیا مالیات ستانی دولت به خانه‌های خالی و دوم هم خواهد رسید؟

دولت برای هزینه‌های سالانه خود در بودجه عمدتاً دو منبع درآمدی مهم را در نظر گرفته است که عبارتند از: درآمد‌های مالیاتی و درآمد‌های نفتی. درآمد‌های نفتی ایران از سال گذشته و با آغاز تحریم‌های نفتی با چالش‌های جدی مواجه شده است. ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۷ بود که هر گونه معامله با شرکت نفت ایران، شرکت ملی نفت کش ایران، شرکت بازرگانی نفت ایران (نیکو) و خریداری نفت، محصولات نفتی و محصولات پتروشیمی از ایران ممنوع شد. آمریکا تلاش کرد که میزان صادرات نفت ایران را به منظور کاهش درآمد‌های دولت ایران به صفر برساند، اما در سال گذشته موفق به انجام چنین کاری نشد و به همین دلیل اعلام کرد که هشت کشور چین، هند، کره جنوبی، ژاپن، ترکیه، اسپانیا، یونان و ایتالیا از تحریم‌های نفتی ایران به مدت شش ماه معاف هستند. در دوم اردیبهشت ماه سال جاری بود که کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که این معافیت‌های نفتی برای هشت کشور در ۱۱ اردیبهشت ماه به پایان خواهد رسید و دیگر این معافیت‌ها تمدید نخواهند شد.

این لغو معافیت‌های نفتی باعث شده است تا به گزارش بلومبرگ تولید و صادرات نفت ایران از سال ۱۹۹۰ تاکنون، در ماه گذشته به کمترین حد ممکن خود برسد. از طرفی ظرف دو هفته گذشته نیز قیمت نفت ۱۳ درصد کاهش داشته و هر بشکه نفت به حدود ۶۰ دلار رسیده است؛ بنابراین از یک سو کاهش تولید و صادرات نفت ایران بر درآمد‌های نفتی ایران در بودجه فشار وارد کرده است و از سوی دیگر کاهش قیمت هر بشکه نفت در بازار‌های جهانی این درآمد‌ها را با چالشی جدی رو به رو کرده است.

این فشار‌ها بر درآمد‌های نفتی در حالی است که منابع دولت از محل صادرات نفت خام، معادل ۱۴۲.۵ هزار میلیارد تومان در بودجه ۹۸ در نظر گرفته شده که این میزان سهم ۳۱ درصدی از منابع دولت را برای درآمد‌های نفتی رقم زده است. شرایط کنونی تولید، صادرات و کاهش قیمت نفت قطعاً باعث خواهد شد که این ۱۴۲.۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده برای درآمد‌های نفتی در بودجه سال جاری با چالشی جدی مواجه شود و به همین منظور دولت برای فرار از کسری بودجه حالا مجبور است که چتر مالیاتی خود را برای افزایش درآمد‌های مالیاتی افزایش دهد.

به همین دلیل در روز‌های اخیر شاهد آن بوده ایم که دولت بر روی سکه‌های پیش فروش شده توسط بانک مرکزی در سال گذشته و همچنین ارز‌های فروخته شده توسط این بانک بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ مالیات وضع کرده است. به علاوه کنسرت‌های موسیقی نیز که تاکنون از پرداخت مالیات معاف بوده اند، در سال جاری باید مالیات پرداخت کنند و ۱۰ درصد از مبلغ بلیت‌های فروش رفته را به عنوان مالیات به حساب دولت واریز کنند.

در زمان تصویب بودجه نیز نمایندگان مجلس در جلسه علنی مورخه ۱ اسفند ۱۳۹۷ مصوب کردند که ۱۰ درصد از حق الزحمه یا حق العمل پزشکی پزشکان را به عنوان علی الحساب مالیات کسر کنند. همچنین تصویب شد که تمامی صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی که مجوز فعالیت آن‌ها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران و یا سازمان نظام دامپزشکی ایران صادر می‌شود، مکلفند در چهارچوب آیین ­نامه تبصره (۲) ماده (۱۶۹) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۴/۱۲/۱۳۶۶ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن از ابتدای سال ۱۳۹۸ از پایانه فروشگاهی (کارتخوان) استفاده کنند.

به علاوه نمایندگان مجلس در جلسه علنی مورخه ۴ اسفند بند الحاقی ۶ تبصره ۹ را به تصویب رساندند که بر اساس آن در راستای تحقق ماده (۷۸) قانون الحاق برخی از مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) و در جهت اجرای اصل سی ام قانون اساسی، آستان قدس رضوی و آن دسته از مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی زیرمجموعه نیرو‌های مسلح و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) به استثنای مواردی که اذن صریح، ولی فقیه مبنی بر عدم پرداخت مالیات و یا نحوه تسویه آن را دارند، موظفند نسبت به واریز مالیات خود به خزانه موضوع ردیف ۱۱۰۱۱۲ اقدام کنند. بدین ترتیب آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و بنگاه‌های اقتصادی نیرو‌های مسلح موظف به پرداخت مالیات در سال جاری شدند.

این‌ها تنها بخشی از تلاش‌های نمایندگان و دولتمردان برای افزایش درآمد‌های مالیاتی در سال جاری بوده است که در بالا ذکر شد. احتمالاً با افزایش فشار‌ها بر درآمد‌های نفتی و کاهش این نوع درآمد‌ها در بودجه، برای جبران این کاهش، مالیات‌های دیگری نیز در راه باشند. به عنوان مثال مالیات ستانی از مسکن‌های خالی و یا مسکن‌های دوم نیز ممکن است اجرایی شود. گفته می‌شود تعداد خانه‌های خالی ۲.۶ میلیون واحد می‌باشد که پیش بینی می‌شود در صورت اینکه دولت بخواهد از این خانه‌ها تنها یک درصد مالیات اخذ کند می‌تواند از این محل درآمدی در حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان داشته باشد یا اگر دولت بخواهد تنها ۰.۵ درصد مالیات بر خانه‌های دوم لحاظ کند می‌تواند از محل این نوع مالیات‌ها ۵ هزار میلیارد تومان درآمد داشته باشد.

به هر صورت همان گونه که ملاحظه می‌شود مالیات ستانی از مودیان جدید و همچنین جلوگیری از فرار‌های مالیاتی دو شیوه‌ای است که دولت برای افزایش میزان درآمد‌های مالیاتی خود جهت جبران کاهش درآمد‌های نفتی و فرار از کسری بودجه در سال جاری در پیش گرفته است.