شکست پروژه شتابزده سعودی

سعودی‌ها که در بحبوحه رویداد‌های پر سرعت اخیر کمی دستپاچه به نظر می‌رسند، پنجشنبه و جمعه گذشته میزبان سه نشست منطقه‌ای بودند؛ سازمان همکاری اسلامی، شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب؛ اما این سراسیمگی با سؤالاتی نیز همراه شده؛ از جمله اینکه چرا این همه شتابزده، فشرده و تجمیع؟ و اساساً آیا این نشست‌ها موفق بوده اند؟

‌*همزمانی نشست‌ها با رویداد‌ها و تحولات

برگزاری این نشست‌ها در مکه مکرمه که در هیچکدام اجماع کامل محقق نشد، در حالی است که همزمان با تحولات پر شتابی در منطقه روبه رو هستیم.

یکی از مهمترین تحولات جاری، تنش سیاسی میان ایران و آمریکاست که عمده کشور‌های منطقه را نیز نگران کرده است. این کشور‌ها بیم آن دارند که آمریکایی‌ها با وسوسه برخی شیوخ ثروتمند منطقه وارد جنگی با ایران شود که ابعاد و اندازه‌های آن قابل پیش بینی نیست.

این نشست‌ها در آستانه روز جهانی قدس برگزار شد که برخی کارشناسان اعتقاد دارند؛ هدف از آن تحت الشعاع قرار دادن راهپیمایی‌های عظیم میلیون‌ها نفری در سراسر جهان بوده است.

همچنین برگزاری این نشست‌ها بی ارتباط با معامله قرن، طرح رئیس جمهوری آمریکا برای نابودی کامل فلسطین نیست. در این طرح که با مشارکت صهیونیست‌ها و با ابتکار جراد کوشنر داماد ترامپ نوشته شده، دولت‌های عرب منطقه بویژه سعودی‌ها، بحرینی‌ها و اماراتی‌ها نقش پذیرفته‌اند.

این نشست‌ها در راستای طرح معامله قرن، به نشست بحرین متصل می‌شود؛ نشستی که قرار است به ابعاد مالی طرح معامله قرن بپردازد و گروه‌های فلسطینی و برخی کشور‌ها پیشاپیش آن را تحریم کرده‌اند.

** نتایج این نشست‌ها

نشست اتحادیه عرب یکی از سه نشست مکه بود که روز پنجشنبه در میانه اختلافات شدید برگزار شد؛ اگرچه تلاش‌های بسیاری شد تا این اختلافات نشان داده نشود. هیأت عراقی به ریاست برهم صالح با بیانیه پایانی بشدت مخالفت کرد؛ نکته‌ای که شاید سران سعودی تصورش را هم نمی‌کردند.

به دنبال انتشار بیانیه‌های شورای همکاری، سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب، بسیاری از احزاب، شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی برجسته منطقه از غرب آسیا تا خاورمیانه آفریقایی، به آن واکنش نشان دادند؛ دبیرکل حزب الله لبنان از جمله آن‌ها بود که گفت: عربستان برای بقا به غرب، آمریکا و سرویس‌های اطلاعاتی این کشور‌ها وابسته است و نیز این را هم گفت که برخی رژیم‌های عرب از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاکنون علیه این کشور توطئه کرده‌اند.

محمد عبدالسلام رئیس هیأت یمنی و سخنگوی انصارالله نیز درباره نشست‌های مکه گفت: بیانیه یکجانبه‌ای با اعمال نفوذ عربستان صادر شد و مسأله فلسطین، مهمترین مسأله جهان اسلام در آن جایی نداشت.

این نشست‌ها و بیانیه‌های آن در سرزمین‌های اشغالی که نیز روز جمعه گذشته تظاهرات هزاران نفری را در سرزمین‌های اشغالی برگزار کرده بودند، بازتاب‌های خوبی نداشت.

یک موضوع برجسته این نشست‌ها، اختلافاتی است که میان اعضا بویژه با عربستان سعودی وجود دارد. در یکی از ویدئو‌هایی که کاربران عرب در سطح وسیعی آن را به اشتراک گذاشتند، مربوط به بی اعتنایی نخست وزیر قطر به پادشاه عربستان در نشست اخیر بود که بر خلاف سایر شرکت کنندگان به سمت ملک سلمان نرفت و با او مصافحه نکرد.

تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر از شرکت در این نشست‌ها سر باز زد و به جای خود، عبدالله بن ناصر آل ثانی نخست وزیر را به این نشست‌ها اعزام کرد. روابط ریاض و دوحه از ۱۵ خرداد سال ۹۶ به دنبال محاصره قطر توسط سعودی‌ها و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس تیره شده است. پادشاه مغرب نیز که از هنگام قتل دلخراش قاشقچی روابط خوبی با ریاض ندارد، در این نشست‌ها شرکت نکرد و به جای خود، نخست وزیر کشورش را به مکه گسیل کرد.

سعودی‌ها سه نشست برگزار شده در مکه را در حالی با صدور بیانیه‌هایی پایان دادند که همچون گذشته با اعمال نفوذ و فشار، تلاش کردند فضا را به سمت ایران منحرف کنند؛ آن‌ها تنها به بیانیه‌هایی تشریفاتی بسنده کردند؛ بیانیه‌هایی که به نظر می‌رسد هیچگاه جدی نبوده‌اند.

پادشاه سعودی از همان نخستین نشست در مکه، با پرخاشگری نسبت به ایران و طرح موضوعاتی مانند حمله مشکوک به نفت کش‌ها، کار را آغاز کرد تا همه حواس‌ها به سمت ایران جلب شود؛ این درحالی است که ملت‌های منطقه، خود را برای روز قدس آماده می‌کردند.

طبیعی این بود که محور بحث‌ها در هر سه نشست، رژیم صهیونیستی باشد که در هیاهوی تنش منطقه‌ای اخیر که آمریکایی‌ها علیه ایران براه انداخته‌اند، به صورت خزنده‌ای در حال پیش بردن اهداف ضد اسلامی خود است.

آن گونه که از شواهد برمی آید، دلیل سرآسیمگی و شتابزدگی سران سعودی برای برگزاری این سه نشست، در پیش بودن طرح معامله قرن از سوی ترامپ است تا حواس‌ها همچنان متمرکز نباشد و دیگر به حاشیه راندن روز قدس و دست آخر ایجاد یک اتحاد ضد ایرانی که تا اینجا به نظر می‌رسد، هیچکدام محقق نشده است.

سعودی‌ها سه نشست را طی دو روز، در ماه مبارک رمضان و آن هم در شهر مقدس مکه مکرمه برگزار کردند که از آن، بوی استفاده ابزاری از دین می‌آید؛ با این حال تظاهرات میلیونی در شهر‌های مختلف جهان اسلام، نشان داد که این پروژه‌ها چندان کارایی ندارند.