پمپئو به دنبال آب کردن یخ روابط واشنگتن با مسکو

سفر بی سابقه پمپئو به بندر سوچی در حالی صورت می‌گیرد که روابط روسیه و آمریکا در سه سال گذشته هر روز بدتر شد چرا که دونالد ترامپ از نخستین روز کاری خود تحت شدیدترین فشار‌ها و اتهام‌ها مبنی بر تبانی با روسیه برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری قرار داشت.

چند هفته قبل ترامپ پس از گذشت بیش از دو سال از فشار‌های بازرس مولر مبنی بر تبانی با روسیه خارج شد به مناسبت دیدار پوتین با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی با وی تماس گرفت.

تماسی که بیش از یک ساعت به طول انجامید و بسیاری از صاحب نظران معتقدند که ترامپ قصد داشت میزان واکنش دموکرات‌ها که بشدت به دنبال فشار بر او برای گسترش روابط با روسیه هستند را ارزیابی کند.

براساس آنچه کاخ کرملین منتشر کرد، سران روسیه و آمریکا در این گفتگو که به درخواست طرف آمریکایی صورت گرفت وضعیت کنونی و آینده روابط دوجانبه با تاکید بر همکاری اقتصادی را بررسی کردند.

روسای جمهور دو کشور خواستار توسعه همکاری‌های تجاری - سرمایه گذاری همسود شدند و از آمادگی دوجانبه جهت فعال سازی گفت: وگو‌ها در عرصه‌های مختلف از جمله ثبات راهبردی صحبت کردند.

پوتین نیز ترامپ را در جریان دیدارش با کیم جونگ اون قرار داد و خاطر نشان کرد که اجرای صادقانه تعهدات پیونگ یانگ باید با کاهش فشار‌های تحریمی علیه کره شمالی همراه شود.

دو طرف بر اهمیت پیشبرد پیگیرانه مسیر خلع سلاح هسته‌ای و دستیابی به عادی سازی بلندمدت اوضاع شبه جزیره کره هم تاکید کردند.

اوضاع اوکراین با وجود انتخابات اخیر ریاست جمهوری در این کشور نیز دیگر محور این گفت: وگو‌ها بود و پوتین تاکید کرد که رئیس جمهور جدید اوکراین باید واقعا در راستای تحقق توافقنامه مینسک قدم بردارد که از اهمیت مهمی برای حل و فصل مناقشات داخلی اوکراین برخوردار است.

رئیس جمهوری روسیه در روند تبادل نظر مربوط به اوضاع پیرامون ونزوئلا خاطر نشان کرد که تنها خود ونزوئلایی‌ها حق تعیین سرنوشت کشورشان را دارند.

ترامپ هم پس از گفت وگو با پوتین در کنفرانس خبری در کاخ سفید گفت: ما به دنبال گسترش روابط تجاری خود با روسیه هستیم چرا که هر دو طرف تمایل به تجارت دارند و من خواستار گسترش روابط با روسیه هستم.

سیاست آمریکا در قبال روسیه روی دیگری از آنچه ترامپ ادعا می‌کند دارد چرا که مایک پمپئو رئیس دستگاه دیپلماسی این کشور حرف دیگری می‌زند بنابراین روس‌ها نمی‌توانند اطمینان یابند که رویکرد نهایی آمریکا در مقابل آن‌ها چه خواهد بود.

او پیش از سفر به مسکو روس‌ها را مسبب وضعیت موجود در ونزوئلا خوانده و ادعا کرده است که صد‌ها مامور روسیه ونزوئلا را کنترل می‌کنند.

به گفته وی، روس‌ها خط مشی سیاسی ونزوئلا را کنترل می‌کنند و آمریکا عمیقا علاقه‌مند است که روسیه و کوبا در نزدیکی آمریکا نقطه اتکا نداشته باشند بنابراین روسیه باید از ونزوئلا خارج شود.

او گفته در دیدار با لاوروف مسئله ونزوئلا را مطرح خواهد کرد هر چند که مطمئن نیست که به توافقات مشخصی دست یابد.

با این حال 'ولادیمیر جباراف' معاون اول کمیته امور بین‌المللی شورای فدراسیون معتقد است مکالمه تلفنی نشانه خوبی برای تمام جامعه جهانی از نقطه نظر برقرار شدن ثبات در اوضاع بین‌المللی است.

'آلکساندر دورمین' استاد دانشکده حقوق مدرسه عالی اقتصاد معتقد است که اوضاع داخلی ایالات متحده بغرنج بوده و درگیری دو جناح اجازه نخواهد داد خط مشی سیاست خارجی آمریکا بطور بنیادی تغییر کند. به نظر وی نمی‌شود گفت که اینک دست‌های ترامپ باز و امکان عادی سازی روابط با روسیه بزرگتر شده است.

وی افزود: در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری، که در نوامبر سال آینده برگزار می‌شود، ترامپ از اقدام قطعی طفره می‌رود، ولی حتی در این شرایط گفت: وگوی باز می‌تواند به حل و فصل برخی مسائل منطقه‌ای کمک کند.

'ریچارد وایتس' مشاور اسبق پنتاگون و رئیس مرکز مطالعات نظامی سیاسی معتقد است سفر پمپئو و مکالمه تلفنی رهبران دو کشور با اختلاف طرفین در خصوص اوضاع ونزوئلا و اجلاس اخیر سران روسیه و کره شمالی در ولادیواستوک ارتباط دارد.

'ایگور پشنیچنیکوف' صاحبنظر انستیتوی مطالعات راهبردی روسیه نیز گفت: وگو میان مسکو و واشنگتن برای جلوگیری از بی ثباتی مطلق اوضاع منطقه را با اهمیت می‌خواند و معقتد است که روسیه از حقوق بین‌المللی، که در ونزوئلا زیر پا گذاشته می‌شود، دفاع می‌کند.

سرگئی استروکان و کریل بلیانینوف ستون نویسان روزنامه کامرسانت روسیه معتقدند که ترامپ سعی بر بهبود روابط با روسیه دارد، زیرا ایران و چین را خطر اصلی تلقی می‌کند با این حال اظهارات ترامپ در مورد اوضاع ونزوئلا و نقش روسیه با اظهارات اعضای کلیدی تیم وی مغایرت دارد.

'فیودور وویتولوفسکی' مدیر انستیتوی اقتصاد جهانی و روابط بین‌المللی معتقد است که پیش شرط خاصی برای بهبود روابط روسیه و آمریکا و تجدیدنظر در نظریه آمریکایی 'محور شرارت' و خارج کردن روسیه از آن موجود نیست.

به نظر وی، درست است از ادامه سیاست 'بازدارندگی دوگانه' ترامپ نسبت به روسیه و چین حرف زده شده است، اما بازار روسیه برای آمریکا چندان جالب توجه نیست در حالی که چین رقیب اقتصادی بوده، بازار جذابی داشته و همزمان تهدید بلندمدت برای آمریکا محسوب می‌شود.

'لئونید سلوتسکی' رئیس کمیسیون بین الملل دومای روسیه نیز در کانال تلگرامی خود به تحولات اخیر در روابط آمریکا و روسیه اشاره کرده و گفته است که لحن سازنده ارتباطات روسیه- آمریکا در عالی‌ترین سطح و سطوح عالی، امیدی برای حل و فصل مشکلات دوجانبه و در دستورکار بین المللی است.

وی با اشاره به تماس تلفنی چندی پیش ترامپ به پوتین و سپس دیدار سرگئی لاوروف و مایک پومپئو وزرای خارجه روسیه و آمریکا در فنلاند گفته که این‌ها مبنایی برای خوشبینی محتاطانه به حساب می‌آیند.

سلوتسکی بطور جداگانه در مورد دستیابی نمایندگان هر دو کشور به درک متقابل در مورد عدم حل و فصل نظامی در ونزوئلا نیز صحبت کرده است، اما اظهارات مقامات آمریکایی را ضد و نقض خوانده است.

در مجموع می‌توان گفت، پمپئو در حالی راهی مسکو می‌شود که ترامپ به دنبال نشان دادن عملکرد خوب در سیاست خارجی برای دور دوم انتخابات ریاست جمهوری خود است.

اگر چه نامی از ایران در رسانه‌های روسیه در خصوص دیدار احتمالی مقامات آمریکا و روسیه برده نمی‌شود، اما با توجه به تحرکات نظامی آمریکا در منطقه و خط و نشان‌های پی در پی این کشور، بعید به نظر می‌رسد که دو طرف در خصوص ایران با یکدیگر گفت: وگو نکنند.

در خصوص ایران نیز اختلاف نظر‌های دو کشور بسیار است، روسیه از حامیان برجام است ضمن اینکه از ابتکار عمل رئیس جمهوری اسلامی ایران در برجام حمایت کرده و گناه وضعیت پیچیده در خصوص آینده توافق هسته‌ای را آمریکا می‌داند.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه چهارشنبه گذشته پس از دیدار با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در کنفرانس مشترک مطبوعاتی اعلام کرد که روسیه به تلاش خود برای قانع کردن سایر اعضای اروپایی برجام در جهت اجرای تعهداتشان برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران ادامه می‌دهد؛ بنابراین به نظر می‌رسد پمپئو در حالی امروز یکشنبه راهی سوچی می‌شود تا فردا با پوتین دیدار کند که رویکرد دوگانه آمریکا در مقابل روسیه در تمامی زمینه‌ها به چشم می‌خورد و امیدی نیز بر بهبود شرایط وجود ندارد، گویا آمریکایی‌ها به دنبال اجرای نمایش‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای خود هستند هرچند که به خوبی می‌دانند برای امتیاز گرفتن از روسیه در خصوص هر یک از موضوعات مورد اختلاف، باید در موضوع دیگری به این کشور امتیاز ویژه‌ای بدهند.

روس‌ها هم به رهبری ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نشان داده اند که این کشور تنها در راستای منافع ملی خود و هر آنچه برای روس‌ها در کوتاه، میان و بلندمدت مفید بنظر برسد حرکت خواهند کرد و اولویت آن‌ها در حال حاضر ثبات راهبردی برای کنترل تسلیحات هسته ای، کوتاه آمدن اوکراین از مواضع خود، عدم دخالت آمریکا در بحران داخلی در ونزوئلا، تداوم برجام و داشتن روابطی به مراتب بهتر با غرب و برداشته شدن تحریم‌های آمریکا علیه این کشور در راستای گسترش روابط تجاری است.

با تمامی اختلافات موجود دو کشور در چند ماه اخیر همکاری‌هایی را در موضوع افغانستان و کره شمالی در پیش گرفته اند هرچند که دو طرف بر روش‌های متفاوت خود تاکید می‌کنند و روس‌ها معتقدند که دوران یکجانبه گرایی آمریکا در جهان به پایان رسیده است و باید براساس قوانین و معیار‌های بین المللی و همکاری دیگر قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای اختلاف نظر‌ها و مشکلات را کنار گذاشت. هرچند در طرف مقابل و در تیم ترامپ حداقل در سه سال گذشته کوچکترین اعتقادی به قوانین و معیار‌های بین المللی دیده نشده است.