خاطرهٔ ابطحی از حضورش به همراه خاتمی در سوریه و ملاقات با بشار الاسد

محمدعلی ابطحی در وبلاگش نوشت:

وقتی برای شرکت در مراسم خاکسپاری حافظ اسد همراه آقای خاتمی به سوریه رفته بودم، رهبران دنیا یکی یکی به فرودگاه دمشق وارد می شدند و بر سر تابوت حافظ اسد حاضر می شدند و ادای احترام میکردند و از همان جا به فرودگاه بر می گشتند. بشار اسد هم بالای سر جنازه بود و احوالپرسی میکرد. اما درمورد آقای خاتمی ، بشار اسد شکل متفاوتی از پذیرایی را برگزید. همراه با آقای خاتمی به اتاق بغل آمد و جلسه کوتاه گفتگوی رسمی با حضور خبرنگاران برگزار کرد. این مسئله در جراید عربی به عنوان یک اتفاق قابل توجه تلقی گردید و همه تحلیل ها این گونه بود که بشار اسد میخواهد نشان دهد که روش آینده اش به خصوص در سیاست داخلی همراه با آزادی های بیشتر و مدارا با مردم است.آقای خاتمی در دنیا در آن ایام به عنوان یک اندیشه اصلاحگرا ی مسلمان شناخته می شد و برای دنیا این نکته مهمی بود.

عصر همان روز موقع حرکت کاروان آقای خاتمی به فرودگاه من در حال گفتگو با یکی از خبرنگاران بودم و از همراهی با آنها جا ماندم. وقتی مصاحبه ام تمام شد با یکی از تاکسی های هتل عازم فرودگاه شدم تا خودم را به پرواز آقای خاتمی برسانم. در بین راه راننده تاکسی که دید من عربی صحبت میکنم برایم جوکی را تعریف کرد که از روز قبل که حافظ اسد فوت کرده در بین مردم رواج دارد: میگفت مردم میگویند حکومت تصمیم گرفته که یک روز حافظ اسد را دیر تر دفن کند و از همان دیروز دو هزار نفر مامور امنیتی را کشته اند که روح آنها جلوتر به سرای باقی برود تا مبادا مشکل امنیتی وجود داشته باشد و بعد حافظ اسد برود. این در ظاهر جوک بود. اما پشت این طنز یک واقعیت مهم خوایبده بود. مردم سوریه درچنگال ماموران امنیتی آن قدر فشار دیده بودند که حتی جوک آنها از این دست بود.

این در حالی بود که همه رهبران سیاسی دنیا حافظ اسد را پشتوانه قدرتمند ثبات منطقه میدانستند و انصافا هم محور تعادل سیاست خارجی به خصوص در برابر وحشیگری های اسراییل بود. فرق نگاه مردم یک کشور که روزانه با فشارهای داخلی روبرو هستند و سیاست خارجی که خیلی به زندگی مردم سوریه ربطی نداشت در همین نقطه بود. اطرافیان حافظ اسد از کارکشتگان سیاست بودند و بیشتر تحت تاثیر تفکر بلوک شرق بودند. نگاه ها به بشار دوخته شده بود که خودش را از این چنبره خلاص کند و کشورش را در سیاست خارجی با همان مشی پدرش اداره کند ولی در سیاست داخلی تجدید نظر کند. خودش هم دوست داشت به این عنوان شناخته شود.

در مراسم مهم چهلم حافظ اسد که در بندر لاذقیه و کنار قبر حافظ اسد برگزار شده بود، من به عنوان رییس نمایندگان ایرانی شرکت کردم. نمایندگان همه کشورها در سطوح مختلف بودند و هر کدام ۵ دقیقه صحبت میکردند. نوبت به سخنرانی من که رسید در سخنرانی ام که متنش حتما در اسناد وزارت خارجه هست گفتم چشمهای جهان به آقای بشار اسد دوخته شده. ایشان از یک طرف تجربیات مهم پدرش را دارد و از طرف دیگر فرزند نسل فعلی است که میداند باید کشور را براساس اصول دموکراسی اداره کند و مقتضیات این دوره را میشناسد. وقتی سخنرانی ام را تمام کردم در مسیر رفتن به صندلی خودم از جلو بشار می بایست بگذرم. آقای بشار بلند شد و دست من را گرفت و از سخنرانی ام تعریف کرد و گفت به نکته مهمی اشاره کردی.

اما گذشت زمان نشان داد که وی البته بر اساس نهج پدرش در سیاست خارجی و به خصوص در حمایت از حزب الله و مقابله با آتش افروزی های اسراییل در منطقه به خوبی ایستادگی کرد و موفق بود. اما به سیاست داخلی بی توجه بود و افکار کمونیست زده اطرافیان پدرش او را وا داشتند که سیاست سرکوب و امنیتی را تقویت نماید. در زمان حافظ اسد می شد به آن گونه کشور را اداره کرد اما شرایط جهانی و انقلاب ارتباطات و فشار افکار عمومی متفاوت از آن دوران بود. معمولا سیاست خارجی هر چند موفق باشد اما اگر بی توجه به مردم کشور برنامه ریزی شود، مردم آن کشور دچار عصیان میشوند. به نظر من بشار اسد جوان گرفتار همان سیاستمدران پیر شرق زده شد و نتوانست در سیاست داخلی فرزند زمان خودش باشد. آن چه که این روزها در سوریه اتفاق می افتد نتیجه این بی توجهی داخلی است. حمایت ایران و جنبش های آزادیبخش و اصیلی مثل حزب الله از بشار اسد به دلیل سیاستهای خارجی او و مدیریت موفقش در برابر زیاده خواهی های اسراییل است.

سیاست خارجی بشار آن قدر موفق و متین بوده است که حتی غربیها و خود اسراییل هم به بقای بشار رضایت میدهند تا بتواند تعادل را در این منطقه حساس و ذر همسایگی اسراییل حفظ کند. اما مردمی که از اختناق داخلی به ستوه آمده اند به نیاز خود فکر میکنند. اصلاحات وعده داده شده بشار اسد اگر زودتر عملی می شد و مردم داخل سوریه احساس آرامش و امنیت میکردند، دنیا نگران شرایط فعلی این منطقه نبود. برای تحلیل واقعیت های امروز سوریه باید به این تفکیک سیاست داخلی و خارجی توجه کرد. بی شک سوریه به دلیل موقعیت مهم استراتژیک و مواضع قابل احترام آن کشور در برابر اسرائیل ، برای همه دنیا پر اهمیت تر از تونس و لیبی است.اما برای شناخت واقعیت آن چه که امروز در سوریه میگذرد توجه به این تفکیک سیاست داخلی و خارجی مهم است. این در حالی است که به نظر میرسد حتی معترضان فعلی با سیاستهای منطقه ای بشار وموافقند و به ندرت در جهان اسلام و داخل مردم سوریه کسانی یافت میشوند که طرفدار اسرائیل باشند.