سنت‌های جالب و کهن عید نوروز از کجا آمده‌اند؟

جشن نوروز یکی از قدیمی‌ترین و باشکوه‌ترین جشن هایست که همچنان در بین مردم ایران از اهمیت بالایی بر خوردار است.

پیشینه نوروز به پیش از شکل گیری ایران و قبل از دوره ماد‌ها و هخامنشیان بر می‌گردد.

از سه هزار سال پیش از میلاد در آسیای میانه و آسیای غربی دو جشن رواج داشته است، عید رستاخیز که در ابتدای فصل بهار بود و عید آفرینش که در ابتدای فصل پاییز جشن گرفته می‌شد.

پس از گذشت سال‌ها این دو عید با هم تلفیق شدند و درنهایت به نوروز تغییر نام داند و در روز اول فصل بهار جشن گرفته می‌شوند که همچنان پابرجاست و یکی از سنت‌های اصیل ایرانیان به حساب می‌آید.

واژه نوروز همانطور که از نامش پیداست به معنی روز نو می‌باشد و به گفته ابوریحان بیرونی که نوشته‌هایش در زمینه نوروز از غنی‌ترین و معتبرترین آثار مکتوب است، (نوروز نخستین روز است از فروردین ماه و از این جهت روزِ نو نام کردند که پیشانی سال نوست).

از دیر باز رسم و رسوم‌هایی برای این جشن باستانی انجام می‌شد که همگی سرچشمه‌ای کهن دارند.

ایرانیان باستان معتقد بودند که در این روز سرنوشت انسان و جهان در سال جدید، تعیین می‌شود.

همچنین آنان بر این باور بودند که در این روز زرتشت گفتگویی پنهانی با خدا دارد و در آن نیکبختی‌ها در میان مردم زمین تقسیم می‌گردد، به همین علت آن را روز امید نیز می‌نامند.

مردم برای رفتن به پیشواز نوروز در اوایل ماه اسفند شروع به کاشتن سبزی و تمیز کردن خانه‌های خود می‌کردند تا با خانه‌هایی پاکیزه، سبزه‌های خرم، لباس‌های نو، چهره‌های شاد و خندان پذیرای نوروز باشند.

اما چرا سبزی می‌کاشتند؟ این رسم نیز همانند دیگر آداب بسیار کهن است و بر طبق روایتی قدیمی، بیست و پنچ روز مانده به عید گندم، جو، برنج، لوبیا، عدس، ارزن، نخود، کنجد، باقلا، ذرت و ماش را می‌کاشتند و با توجه به رویش آن‌ها خوبی و بدی زراعت و محصول خود در سال آتی را پیش بینی می‌کردند.

یکی دیگر از مراسم قدیمی نوروز شکستن کوزه بود.

ایرانیان باستان معتقد بودند، همانگونه که پوشاک در سال جدید می‌بایست نو باشند، ظرف و ظروف‌های قدیمی نیز پیش از نوروز می‌بایست نو شوند.

از این رو به بالای پشت بام‌ها رفته و ظروف قدیمی، فرسوده و چرکین خود را از بام به پایین می‌انداختند و به جای آن‌ها ظروف نو خریداری می‌کردند.

با انجام این مراسم به بهداشت خانه کمک کرده و بیماری‌ها را در سال جدید از خانه‌های خود دور می‌نمودند.

همچنین ایرانیان معتقد بودند که در ایام نوروز ارواح درگذشتگانشان از آسمان به زمین و خانه‌هایشان باز می‌گردند.

از این رو برای پذیرایی از آنان سفره‌ای رنگین می‌گستراندند و در آن انواع خوراکی‌ها و پوشاک را می‌گذاشتند.

این کار باعث می‌شد که درگذشتگان از پذیرایی، صفا و پاکیزگی بازماندگان آسوده خاطر شده و به آنان در سال جدید برکت دهند.

این مراسم توجیهی برای پهن کردن سفره هفت سین بود. شاید بپرسید که چرا هفت سین؟

در زمان ساسانیان قاب‌های زیبای نقش دار و گرانبهایی از جنس کائولین و فلز از چین به ایران آورده می‌شد که ظروف چینی و به گویشی دیگر سینی نام گرفت.

به این ترتیب ایرانیان برای تمایز ظروفی که از چین آورده می‌شد، به آن‌هایی که از فلز بود سینی و آن‌هایی که از جنس کائولین بود چینی می‌گفتند.

به نظر می‌رسد که در آیین نوروزی از این ظروف زیبا برای چیدن سفره عید بهره می‌بردند و آن را هفت قاب یا هفت سینی می‌نامیدند که بعد‌ها حرفی حذف شد و هفت سین رواج یافت.

البته امروزه هنوز در برخی از روستا‌ها همان تلفظ هفت سینی را می‌گویند. عدد هفت نیز به منظور مقدس بودنش در نظر گرفته شده است.

سین‌هایی که در این سفره قرار می‌گیرند هر کدام نشان و نماد خاصی دارند.
* سبزه به نشانه فرشته اریبهشت بوده و نماد آب‌های پاک می‌باشد که به منظور سرسبزی زندگی بر سر سفره قرار می‌گیرد.

* سمنو نشانه فرشته شهریور است و نماد برکت می‌باشد.

* سنجد نشانه فرشته خرداد است و نماد دلبستگی، عشق و محبت می‌باشد.

* سیر نشانه اهورامزداست و نماد مبارزه با زشتی و پلیدی می‌باشد. همچنین به روایتی نماد شفا و سلامتیست.

* سیب نشانه فرشته سپندارمزد (فرشته زن) است و نماد بارداری و پرستاری و به روایتی نماد زیبایی و تن درستی می‌باشد.

* سماق نشانه فرشته بهمن و نماد باران است. همچنین نماد عشق، صبر و بردباری نیز می‌باشد.

* سرکه نشانه فرشته مرداد و نماد جاودانگی و صبر است. همچنین به بیانی نماد پذیرش ناملایمات، رضا و تسلیم نیز می‌باشد.

همچنین امروزه مردم سین‌های دیگری را نیز بر سر سفره قرار می‌دهند که نادرست هستند، ولی قرار دادن آن‌ها به منظور تزئین بلامانع است.

برای مثال می‌توان به سکه اشاره کرد که مردم به اشتباه برای نماد رزق و روزی بر سر سفره می‌گذارند، ولی از آنجاییکه سکه یک کلمه عربی است و ریشه فارسی آن چکه می‌باشد و از طرفی ریشه گیاهی ندارد، گذاشتن آن به عنوان یک سین صحیح نیست.

یکی دیگر از مراسمی که در نوروز بسیار مشهور و معتبر بود، مراسم آب پاشی است. این مراسم به اینگونه بود که به منظور شست و شو و غسل مردم در هنگام سپیده دم روز عید خود را می‌شستند.

هدایای نوروزی نیز یکی دیگر از رسومیست که همچنان در بین مردم رواج دارد. در زمان باستان هر یک از مردم اعم از اشراف و عوام، با توجه به استطاعتشان هدایایی را به دربار اعطا می‌کردند.

همچنین مردم به یکدیگر شیرینی هدیه می‌دادند که در زمان ساسانیان همگانی بود. در نوروز قبل از زبان گشودن شکر می‌خوردند و بر خود روغن می‌مالیدند تا در سال جدید از انواع بلا‌ها در امان باشند.

جالب است بدانید که به غیر از ایرانیان مردم پاکستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان.

ازبکستان، افغانستان، قزاقستان و تانزانیا نیز این عید را جشن می‌گیرند.

منبع: زندگی آنلاین