شهرداریها دیگر شهرفروشی نخواهند کرد

مرتضی الویری در اختتامیه همایش «تهران؛ چهار دهه معماری و طرح‌های شهری» با بیان اینکه انتظار این است مطالبی برای تایید طرح‌های توسعه ای اعلام کنم، اظهار کرد:‌ با توجه به اینکه مدت دو سال و نیم مدیریت شهر تهران را برعهده داشتم بر این باورم که درعین اینکه در موارد مختلفی موفقیت‌هایی داشتیم اما در موارد متعددی عملکرد قابل دفاعی در حوزه معماری و طرح‌های توسعه‌ای نداشیتم و متاسفانه با نگرشی که دارم جمع بندی من بر این است که در طرح‌های شهری کارنامه قابل قبولی نداشتیم.

وی با بیان اینکه بخش عمده نابسامانی و به هم‌ریختگی و ناسازوارگی سیمای و منظر کنونی تهران محصول طرح‌ها و برنامه های چهار دهه گذشته اداره شهر بوده است، گفت:‌ سوال کلیدی این بوده آیا ساختار و محیط معماری و شهرسازی تهران در میسر پایداری و شکوفایی شهر تهران و ارتقای کیفیت زندگی قرار دارد؟

رئیس شورای عالی استانها در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: ناهمگونی سیما و منظر شهر تهران در شرایط کنونی آیینه نمای طرح‌های شهری و اندیشه‌های پشت و در نهایت ساختار اجرایی مدیریت شهری است. بدون تعاریف باید بگویم که در شهر تهران قدرت های پول پایه و ساختارهای بخشی نگری، کالبد و ساختار زیستی شهر تهران را در شرایط بحرانی قرار داده است که امروزه نمادی از هویت ایران و اسلامی و شهرسازی انسان گرا در آن دیده نمی شود و یا بسیار کمرنگ است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران با اشاره به اینکه طرح های توسعه شهری با هر مبنایی در عمل محصول زیبا و شایسته‌ای به نام تهران را به بار نیاورند، تصریح کرد:‌ برای این چالش دلایل متعدد و ساختاری وجود دارد، مثلا بیان می شود طرح‌های توسعه شهری بعد از تصویب و ابلاغ درگیر و دار کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و ماده ۵ و موارد مشابه از هویت و مسیر خود خارج شده و یا در چارچوب بخش نامه های بخشی‌نگر منحرف می‌شوند. همچنین نگاه پول پایه در شهرسازی تهران هویت و ساختار طرح ها را به انحراف کشانده است.

وی ادامه داد: آخرین طرح جامع شهر تهران که آذر سال ۸۶ به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری رسید ادعا داشت که با رویکرد راهبردی و ساختاری تدوین شده و دارای جامع‌نگری است. این طرح در سال ۸۷ ابلاغ و مقرر شد با فوریت در چارچوب چشم‌اندازی توسعه شهری طرح‌های تفصیلی مناطق تهران تدوین و ابلاغ شود، اما ابلاغ طرح تفصیلی تا سال ۹۱ به طول انجامید. در این فاصله هرگونه ساخت و ساز و اقدام کالبدی در چارچوب بخش نامه‌های مقطعی و دوره ای بود و کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و ماده ۵ نیز بنا به شرایط مدیریتی خارج از اسلوب شهرسازی و اهداف طرح جامع فعالیت کرده از این رو این شکاف موجب شده تا از هم گسیستگی پیشین تهران را از حیث محیطی و کالبدی چندین برابر کرده است.

الویری اعلام کرد:‌ در چشم انداز مصوب برای شهر تهران و در صفحات نخست طرح جامع در افق ۱۴۰۴ ویژگی‌های ترسیم شده است که می‌توان به تهران با اصالت و هویت ایرانی، شهری هوشمند، سرسبز و زیبا و شاداب و سرزنده با فضا‌های عمومی متنوع گسترده، تهران امن و مقاوم در انواع آسیب‌های و مقاوم در برابر مخاطرات و سوانح، پایدار و منسجم برای سکونت و شهری روان با رفاه عمومی و برتر در منطقه آسیای جنوب غربی تعریف شده است اما اکنون و حال تهران با کدامیک از این تعابیر و بندهای چشم‌انداز سنحیت دارد؟

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران با بیان اینکه در طرح جامع مقرر شده ۴۰۰ طرح موضوعی و موضعی تهیه و تصویب شود، گفت: کدامیک از طرح های موضعی و موضوعی تهیه شده و اجرا شده است؟ ما در این زمینه شکست خوردیم و گام اساسی برنداشتیم. با انحلال نهاد برنامه ریزی شهری و توسعه شهری همکاری دولت در راهبری توسعه شهری تهران پایان یافته و از آن به بعد مسئولیت راهبری کالبدی شهر با شهرداری تهران بوده است.

الویری با اشاره به اینکه طرح‌های توسعه شهری تهران در چارچوب طرج جامع و چشم انداز نبوده است، گفت: در چارچوب طرح جامع شهر تهران مقرر شد هر ۵سال یکبار طرح جامع شهر تهران بازنگری شود. از سال ۸۶ تاکنون سه بار طرح جامع بازنگری شمی شد اما تاکنون حتی یکبار هم در دستور کار بازنگری قرار نگرفته است.این نشان می دهد که طرح‌های توسعه شهری مانند حروف «والی» در عربی است، نوشته می شود ولی خوانده نمی شوند.

وی معتقد است شکست طرح‌های توسعه شهری در تهران به موضوع بجامانگی تامین خدمات و زیرساخت‌ از ساخت و سازهای تجاری و مسکونی است. منطقه ۲۲ شهر تهران را وقتی بررسی می‌کنیم با مجموعه‌ای از ساختمان‌های بهم پیوسته بدون تامین سرانه‌های آموزشی، درمانی، مترو و رفاهی است. این بجاماندگی خدمات سبب افت کیفیت زندگی و زیست اجتماعی مردم شده است.

الویری در ادامه درباره طرح‌های توسعه‌ شهری به مقوله بی‌توجهی به « حق بر شهر» برمی‌گردد، گفت: بر اساس گزارش شورای عالی معماری و شهرسازی صدها برج در روی حریم گسل‌ها یا بر روی گسل تهران ساخته شده که نشان از بی توجهی در ساخت و سازهای طرح های توسعه شهری است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران اظهار کرد:‌ با توجه به نکات مطرح شده می توان گفت طرح‌های توسعه شهری در چهار دهه گذشته کارآمدی و اثربخشی مناسب بر پایداری تهران نداشته و تنها بر روی نقشه و کاغذ باقی مانده است و مدیریت‌های اجرایی در چهارچوب نیازها و نارسایی‌ها و کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و ماده ۵ و صدها توافق دیگر، ساختار و روح طرح‌ها را به هاله ای از ابهام و انحراف کشانده است.

وی در پایان پیشنهاد داد که کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و ماده ۵ حذف یا اصلاح شوند و از تخریب باغات و فضاهای سبز در شهرها در چارچوب قوانین جلوگیری شود.لازم است به جای توجه به ساخت و ساز سلولی و تک بنا به طراحی فرایندی و سیستمی روی آورده شود.