چرا همتای کار کشته ظریف، به تهران آمده است؟ +عکس

ولید المعلم' معاون نخست وزیر و وزیر خارجه سوریه که ساعاتی اولیه صبح در راس هیاتی از مقام‌های این کشور برای دیدار و گفتگو با مسوولان جمهوری اسلامی وارد تهران شده بود با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان دیدار و گفتگو کرد.

وزیر خارجه سوریه را در جریان سفر به تهران 'فیصل مقداد' معاون وی که در طول هشت سال بحران سوریه نقش مهمی در رایزنی‌ها در ارتباط با آن داشته، همراهی می‌کند.

اکنون سوال این است که با توجه به تحولات سوریه و نزدیک شدن این کشور به پایان بحران، هدف از این سفر و دیدار با مقام‌ها و مسوولان جمهوری اسلامی ایران چیست و چرا این سیاستمدار کهنه کار در شرایط فعلی منطقه به تهران آمده است؟

محور‌های گفتگو

در این رابطه خبرگزاری ایرنا گزارش داده است: به طور کلی دو محور اساسی برای سفر امروز این مقام سوری به تهران وجود دارد که اولین آن روابط دو جانبه بین تهران - دمشق و محور دوم و مهم در این سفر نیز بررسی آخرین تحولات در صحنه میدانی سوریه و تبادل نظر در ارتباط با آن پیش از برگزاری اجلاس سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در 'سوچی' روسیه در هفته آینده است.

در ارتباط با موضوع اول یعنی روابط دو جانبه بین ایران و سوریه باید گفت که روابط دو کشور با سابقه‌ای ۷۷ ساله در دوران معاصر به دو فصل جداگانه یکی پیش از انقلاب و دیگری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی گردد که به خاطر وجود سوریه در محور مقاومت دارای تفاوت‌های عمیق بین این دو فصل است.

سوریه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران همواره در صحنه‌ها و مقاطع مختلف از آن دفاع کرده و بسیاری از ناملایمات کشور‌های عربی را به خصوص اعراب متعصب به جان خریده و می‌توان گفت که یکی از علل بحران سازی برای سوریه در هشت سال گذشته وجود چنین تاکیدی برای ادامه روابط با تهران است که ایران نیز به پاس قدردانی از سوریه برای ایستادگی و پایداری در مناسبات دوجانبه این کشور را در جریان بحران هشت ساله یاری کرده است. اکنون دولت سوریه سربلند از بحرانی بیرون آمده که در مقابلش کشور‌های قدرتمندی از نظر مالی و نظامی و تسلیحاتی قرار داشتند.

ادامه این روابط و بررسی آخرین تحولات در ارتباط با آن با توجه به برخی شیطنت‌ها از سوی تعدادی از کشور‌های عربی و همسایه سوریه می‌طلبد که دو کشور همواره رفت و آمد‌های منظم و مستمری را به منظور رایزنی با یکدیگر داشته باشند و در همین ارتباط 'اسحاق جهانگیری' معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران ۸ و ۹ بهمن ماه میهمان همتای سوری خود در دمشق بود.

درباره محور دوم سفر وزیر خارجه سوریه به ایران نیز باید گفت که موضوع بحران این کشور در این سفر و رایزنی در مورد آخرین تحولات در ارتباط با آن با توجه به وجود رایزنی‌هایی در سطح منطقه‌ای و جهان نقش پررنگی در سفر امروز المعلم به تهران دارد. وزیر خارجه سوریه آخرین بار ۱۱ دی ماه ۱۳۹۵ به تهران سفر کرده بود.

ادامه رایزنی برای حل بحران

قرار است در هفته آینده شهر سوچی روسیه میزبان نشست سران سه کشور ضامن در ارتباط با بحران سوریه باشد و این دیدار را می‌توان چهارمین دیدار در نوع خود در سال‌های اخیر ذکر کرد.

پیش از این سه دیدار به صورت دوره‌ای شامل روسیه، ترکیه و ایران در ارتباط با هماهنگی بین کشور‌های ضامن برقراری صلح در سوریه برگزارشده بود و اکنون دور دوم آن بار دیگر با برگزارش نشست در روسیه ادامه دارد و با توجه به دستاورد‌های این نشست ها، سران سه کشور همچنان بر ادامه آن تاکید دارند.

این نشست‌ها به دنبال بحران سوریه و تاکید جهانی مبنی بر این که راه حل نظامی نمی‌تواند در این بحران کارساز باشد و باید از طریق راه‌های سیاسی بر آن چیره شد، آغاز شد و همراه با آن تاکنون ۱۲ نوبت دیدار بین دولت سوریه، گروه‌های مخالف و نمایندگان کشور‌های ضامن در آستانه قزاقستان و سوچی روسیه به منظور دستیابی به راه حل سیاسی حل این بحران برگزار شده است.

در همین حال به دنبال برگزاری نشست‌های مزبور و تصمیم شرکت کنندگان در آن، قرار است بزودی کمیته تدوین قانون اساسی سوریه نیز فعالیت خود را آغاز کند و این کمیته نیز یکی از نتایج تاکید بر یافتن راه حلی برای بحران این کشور از طریق سیاسی و به دنبال رایزنی بین وزرای خارجه سه کشور ضامن در نوبت‌های مختلف بوده است که آخرین آن ۲۷ آذر ماه بین وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه به همراه نماینده سازمان ملل در امور سوریه در ژنو برگزار شد.

پیش از سفر المعلم به تهران با توجه به نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با یافتن راه حلی برای بحران سوریه و برقراری ثبات و امنیت در این کشور، تهران ۱۳ بهمن ماه میزبان 'الکساندر لاورنتیف' نماینده ویژه 'ولادیمیر پوتین' در امور سوریه و 'سرگئی ورشنین' معاون وزیر خارجه روسیه و هیأت همراه بود.

در جریان گفت و گوی سه ساعته بین 'حسین جابری انصاری' دستیار ارشد وزیر خارجه در امور ویژه سیاسی و هیات روسی دو طرف در خصوص آخرین تحولات سیاسی و میدانی سوریه و موانع فراروی تشکیل کمیته قانون اساسی این کشور از جمله در زمینه نهایی سازی فهرست نمایندگان جامعه مدنی در این کمیته، رایزنی کردند.

در همین راستا امروز نیز علاوه بر وزیر خارجه سوریه 'گیر پترسن' نماینده جدید و ویژه سازمان ملل متحد در امور این کشور، عصر امروز در تهران با 'محمد جواد ظریف' وزیر دیدار و گفتگو می‌کند.

وی در اولین سفر خود به تهران بعد از انتخاب به این سمت، در باره بحران سوریه و دیدگاه‌های تهران در این ارتباط گفتگو خواهد کرد.

پترسون به عنوان چهارمین نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه بعد از کناره گیری 'دی میستورا' در اواخر دی ماه ۱۳۹۷ نیز به دنبال انتخاب به این سمت با سفر به دمشق با المعلم وزیر خارجه و برخی از مقام‌های سوری در ارتباط با بحران این کشور دیدار و گفتگو کرده بود.

پیش از پترسن به ترتیب استفان دی میستورا، 'اخضر ابراهیمی' و 'کوفی عنان' عهده دار این سمت بودند که به دنبال برخی کارشکنی‌ها از سوی طرف‌های درگیر در بحران سوریه، ماموریت آنان با موفقیت چندانی همراه نبود.

چگونگی آغاز بحران در سوریه

بحران سوریه از اواخر اسفند ماه ۱۳۹۰ از شهر 'درعا' در جنوب این کشور و نزدیک مرز‌های اردن آغاز شد و در ادامه به سراسر سوریه به خصوص شهر‌های مرزی در اطراف کشورهایی، چون ترکیه، لبنان و اردن کشیده شد.

این بحران در اثنای خود به خاطر حمایت‌های تمام قد کشور‌های حامی تروریست‌ها شامل همسایگان سوریه، کشور‌های حاشیه خلیج فارس و برخی کشور‌های غربی مانند انگلیس، فرانسه و آمریکا در کنار رژیم صهیونیستی موجب از دست رفتن حدود ۸۰ درصد از خاک سوریه و اشغال آن از سوی تروریست‌ها شد که به دنبال ورود کشور‌های دوست دمشق نظیر ایران و روسیه از سال ۱۳۹۴ به صحنه درگیری‌های این کشور و ارایه مشورت‌های لازم و کمک‌های نظامی و تسلیحاتی، بسرعت ورق برگشت و سوریه موفق شد تا ۸۰ درصد از خاک خود را از دست تروریست‌ها آزاد کند.

بر اساس برخی آمار‌ها در بحران سوریه ۳۶۰ هزار تروریست از ۱۲۰ کشور جهان در ۱۰۳ گروه مختلف برای حامیان خود بر اساس هماهنگی‌هایی که آنان با ایجاد دو اتاق هماهنگی در ترکیه و اردن ایجاد کرده بودند، نقش آفرینی کردند که در نهایت شمار زیادی از آنان کشته، زخمی و یا به کشور‌های خود و دیگر کشور‌ها از جمله افغانستان فرار کردند و اکنون ۱۴۶ هزار تروریست از ۶۰ کشور جهان بر اساس توافق کشور‌های ضامن در استان 'ادلب' یعنی ۱۱ درصد از خاک سوریه مستقر شده اند.

اکنون بحران سوریه وارد مرحله حساسی از روند خود شده است و نزدیک به ۲۰ درصد از خاک این کشور در شمال غرب و شرق سوریه در اختیار برخی طرف‌ها نظیر تروریست‌های مورد حمایت کشور‌های عرب و ترکیه و کرد‌های سوری قرار دارد.

دولت این کشور بار‌ها بر ضرورت آزادی این مناطق با روش‌های مختلف و در نهایت نظامی تاکید کرده، ولی تاکنون قدم موثری در این ارتباط از سوی کشور‌های حامی تروریست‌ها برداشته نشده و با وجود این که ارتش سوریه از اواسط تابستان نیرو‌های خود را برای اقدام نظامی به سمت شمال غرب این کشور گیسل داشته، ولی به خاطر برخی ملاحظات وارد درگیری با تروریست‌ها در این منطقه نشده است و به احتمال زیاد یکی از محور‌های گفت و گوی المعلم در تهران با مقام‌های ایرانی پیش از برگزاری نشست سوچی انجام توافق‌های لازم در ارتباط با روشن شدن سرنوشت ادلب با روش‌های سیاسی و یا نظامی است.

البته در روز‌های اخیر ترکیه با وجود اشغال برخی مناطق در شمال سوریه مانند شهر 'عفرین' و انجام برخی تغییرات در این مناطق نظیر تغییر اسامی خیابان‌ها و میادین اعلام کرده که به تمامیت ارضی سوریه احترام می‌گذارد، ولی با توجه به بدبینی‌های موجود از سوی برخی کشور‌های ضامن مانند روسیه، نمی‌توان به چنین سخنانی اکتفا کرد و سوریه مصم است تا چه از طریق نظامی و یا سیاسی مناطق اشغالی خود را آزاد کرده و آخرین میخ را بر تابوت تروریست‌ها بکوبد.

در همین حال روسیه پیش از برگزاری نشست سوچی و با توجه به برخی تحولات در شمال غرب و شرق سوریه از جمله رایزنی‌های آمریکا و ترکیه در ارتباط با ایجاد 'منطقه امن' اعلام کرده که تمام خاک سوریه باید در اختیار دولت مرکزی این کشور باشد 'واسیلی نبنزیا' نماینده دائم روسیه در شورای امنیت سازمان ملل متحد چهارشنبه گذشته تاکید کرد که روسیه از ابتدا تاکید کرده که بهبود اوضاع در مناطقی که تروریست‌ها حضور داشته باشند، ممکن نخواهد بود و بهترین راه حل برای تثبیت اوضاع در مناطق شمال غربی یا شمال شرقی سوریه، واگذاری کنترل این مناطق به نیرو‌های دولتی است.

این دیپلمات بلندپایه روس همچنین به کشور‌های غربی درخصوص تلاش برای تحمیل مواضع یکجانبه خود بر نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه هشدار داد و تصریح کرد که تحمیل دیدگاه‌های غرب در رابطه با عادی سازی روابط دیگر کشور‌ها با دمشق، اقدامی کاملا غیرسازنده و مانع از حل بحران در سوریه است.

البته می‌توان انتظار داشت که در جریان سفر المعلم به تهران بار دیگر مواضع دمشق در ارتباط با شرط و درخواست برخی کشور‌های عرب به منظور بازگشت سوریه به اتحادیه عرب مبنی بر کاهش نفوذ ایران در این کشور تکرار شود، چرا که این کشور‌ها با وجود اصرار‌های دمشق و بی خاصیت خواندن نقش این اتحادیه در تحولات جاری اعراب همچنان بر شرط خود تاکید داشته و دیشب (دوشنبه شب) نیز 'احمد ابوالغیط' دبیر کل اتحادیه عرب به طور ضمنی و غیر مستقیم با تکرار شرط مزبور تاکید کرد که بازگشت سوریه به این اتحادیه مشروط به موافقت همه اعضای آن است.

وی تصریح کرد که تاکنون اعضای این اتحادیه در این خصوص به توافق نرسیده اند. در این ارتباط می‌توان به درخواست‌های برخی از کشور‌های حاشیه خلیج فارس از سوریه برای کاهش نفوذ ایران اشاره کرد.

عضویت سوریه به عنوان یکی از بنیانگذاران اتحادیه عرب در کنار ۵ کشور دیگر از سال ۲۰۱۱ به دنبال شکست تلاش‌های این اتحادیه برای حل بحران سوریه به حالت تعلیق در آمد.

در روز‌های اخیر با توجه به برگزاری نشست‌های اتحادیه عرب در بیروت (اواخر دی ماه ۱۳۹۷) و نشست آتی این اتحادیه در سطح سران در تونس بار دیگر موضوع بازگشت سوریه به این اتحادیه مطرح شده، ولی سوریه همچنان بر روابط مستحکم خود با تهران اصرار داشته و چنین شرط‌هایی را رد کرده و می‌توان گفت که سفر امروز وزیر خارجه سوریه نیز تاکیدی تلویحی و حاوی این پیام و تاکید دوباره بر این موضع است که با توجه به نقش تهران در چیره شدن سوریه بر بحران هشت ساله و نقش برخی اعراب و کشور‌های همسایه در آن، دست برداشتن دمشق از تهران ممکن نیست.