درمان نابینایی با پیوند سلول‌های بنیادی چشم افراد متوفی

پس از اینکه بینایی یک بیمار مبتلا به دید بسیار ضعیف، با کمک پیوند سلول بنیادی فقط در ۱۸ ماه بهبود یافت، مشخص شد که این روش می‌تواند درمان امیدوارکننده‌ای برای نابینایی باشد.

پژوهشی که روی ۱۶ بیمار مبتلا به نقص "سلول بنیادی لیمبال" (limbal stem cell) صورت گرفت، نشان داد پیوند سلول‌های بنیادی قرنیه افرادی که درگذشته‌اند می‌تواند به بهبود بیماران کمک کند.

سلول‌های بنیادی لیمبال، سلول‌های بنیادی هستند که در لایه قاعده‌ای لیمبوس قرنیه (حلقه دور قرنیه) وجود دارند. نقش این سلول‌ها، نوسازی سلول‌های موجود در قرنیه است. سلول‌های سطح قرنیه در افراد سالم، به صورت مداوم تولید می‌شوند. در بیماری نقص سلول‌های بنیادی لیمبال، فرد مبتلا، ذخیره اندکی از این سلول دارد و یا فاقد آن است؛ در نتیجه نوسازی قرنیه صورت نمی‌گیرد و به نقایص جدی، درد و در نهایت نابینایی منجر می‌شود.

دانشمندان "دانشگاه ادینبرو" (Edin) اسکاتلند در پژوهش خود دریافتند که این روش، درد بیماران را نیز کاهش می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند فعالیت‌هایی مانند مطالعه را راحت‌تر انجام دهند.

پروفسور "بالیجین دیلون" (Balijean Dhillon)، چشم‌پزشک بالینی و سرپرست این پژوهش گفت: یافته‌های این پژوهش، بسیار امیدوارکننده هستند و علاوه بر ترمیم چشم، ظرفیت جراحی سلول بنیادی را نشان می‌دهند. مراحل بعدی این پژوهش، درک نحوه بهبود ترمیم بافت چشم و بازگرداندن بینایی توسط سلول‌های بنیادی در بیماری‌هایی است که به سختی درمان می‌شوند.

دانشمندان در بررسی خود، بیماران مبتلا به "نقص سلول بنیادی لیمبال" (LSCD) را مورد بررسی قرار دادند.

بیماری نقص سلول بنیادی لیمبال، در اثر آسیب‌های ناشی از گرما، مواد شیمیایی و یا سندرومی موسوم به "آنیریدیا" (aniridia) ایجاد می‌شود. آنیریدیا، یک سندروم ژنتیکی چشمی است که معمولاً در هنگام تولد تشخیص داده می‌شود. مهم‌ترین نشانه این سندروم آن است که نوزاد متولد شده، چشمان تیره‌ای دارد و رنگ واقعی شبکیه چشم او مشخص نیست.

دانشمندان در این بررسی، سلول‌های بنیادی قرنیه افراد متوفی که ۲۴ ساعت از مرگ آن‌ها گذشته بود، پرورش دادند. سلول‌های بنیادی، توانایی منحصربه‌فردی برای رشد در هر نوع سلول خاص دارند.

سلول‌ها در مرحله بعد و پیش از پیوند به چشم هشت بیمار، در غشای آمنیوتیک که داخلی‌ترین لایه از سه لایه تشکیل دهنده غشای جنینی است، کشت شدند. در مورد بقیه بیماران، فقط پیوند غشای آمنیوتیک صورت گرفت. سیستم ایمنی همه بیماران برای پیشگیری از پس زدن پیوند، سرکوب شده بود. برای بیماران، قطره‌های چشم نیز تجویز شد که حاوی موادی برای بهبود رشد بودند.

پس از ۱۸ ماه، پنج نفر از بیماران گروه نخست و چهار نفر از بیماران دومین گروه، بینایی بهتری داشتند، اما فقط بینایی نخستین گروه، بهبود قابل توجه و پایداری پیدا کرد.

اگرچه نتایج این پژوهش، بسیار امیدوارکننده بودند، اما پژوهشگران تاکید کردند که برای اثبات ایمنی و کاربرد این روش، پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است.

این پژوهش، در مجله "Stem Cells Translational Medicine" به چاپ رسید.