اختلال وسواسی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

اختلال وسواسی یک نوع اختلال اضطرابی ناتوان کننده است. در این اختلال مدام افکار مزاحم و ناخواسته‌ای شکل می‌گیرند که فرد نمی‌تواند از دست آن‌ها خلاص شود. مثلاً ممکن است فرد دائماً از این که همه اجسام آلوده هستند هراس داشته باشد و برای رهایی از این هراس مکرراً دست‌ها و اجسام را بشوید. وسواس شستشو یک نوع از اختلال وسواسی به شمار می‌رود. اختلال وسواسی از انواع خفیف تا بسیار شدید می‌تواند باشد و می‌تواند موجب آشفتگی زندگی فردی و اجتماعی شده و حتی کار یا تحصیل فرد را مختل کند.

علت ایجاد وسواس چیست؟
علت دقیق ایجاد وسواس مشخص نشده است، ولی علل مختلفی از جمله علل مربوط به مغز، عوامل ژنتیکی و محیطی بر آن تاثیر دارند. تصویر برداری از مغز در بیماران نشان می‌دهد که فعالیت مغز این افراد الگوی متفاوتی دارد و فعالیت قسمت خاصی از مغز در آن‌ها غیر طبیعی است. این یافته‌ها و نیز به هم خوردن تعادل واسطه‌های شیمیایی خاصی مانند سروتونین ممکن است با بیماری در ارتباط باشد.

علائم اختلال وسواسی چیست؟

وسواس یک بیماری مزمن و طولانی مدت است. ممکن است علائم زمانی افزایش و زمانی کاهش یابند. درمان، علائم بیماری را تخفیف می‌دهد، ولی ممکن است برخی از علائم مدتی پس از شروع درمان نیز باقی بمانند. اضطرابشایع‌ترین علامت این بیماری است. مثلاً ممکن است فرد احساس کند که اگر یک کار خاص را انجام ندهد اتفاق وحشتناکی رخ می‌دهد. یا ممکن است مکرراً اجاق گاز، شیر آب، بخاری، قفل در و ... را چک کند و اگر این کار را نکند احساس اضطراب شدید، پریشانی و بی کفایتی به فرد دست می‌دهد. وسواس چک کردن یکی دیگر از انواع وسواس است.

علائم اختلال وسواسی
نشانه‌های اختلال وسواسی عبارتند از:

١- وسواس
افکار نا بجا، تکرار شونده، ناخواسته و اجبار کننده‌ای است که افکار طبیعی فرد را مختل می‌کند و موجب اضطراب یا هراس می‌شود. این افکار می‌توانند فجیع و بیرحمانه، جنسی و یا به صورت ترس از بیماری باشد؛ و یا مانند ترس زیاد از صدمه دیدن خود یا افراد مورد علاقه، نیاز شدید به این که باید همه‌ی کار‌ها کاملاً دقیق و صحیح انجام شوند، هراس از آلودگی و کثیفی اشیا و...

٢- اضطرار و اجبار
رفتار‌ها یا کار‌های عمدی است که برای کنترل افکار وسواسی مکرراً انجام می‌شوند. فرد به این روش تلاش می‌کند تا از دست افکار آزار دهنده خود خلاص شود. مانند شستن مکرر یا چک کردن مداوم کاری که انجام شده، شمردن مکرر یک عمل مانند شمردن مکرر دفعات شستشو، تکرار کردن کار‌ها مثلاً چیدن مکرر اشیا برای این که منظم شوند، جمع آوری و انباشتن اشیا خاص و...
افراد مبتلا در آگاهی از بیماری خود متفاوتند. ممکن است گاهی متوجه باشند که افکارشان صحیح نیست و گاهی عمیقاً به آن معتقد باشند.

چگونه اختلال وسواسی تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص اختلال وسواسی با توجه به علائم آن، تاریخچه بیماری و معاینه توسط پزشک صورت می‌گیرد. وسواس یا اجبار به انجام کار خاص وقت گیر بوده و معمولاً بیش از یک ساعت در روز طول می‌کشد. همچنین به میزان زیادی روال عادی زندگی روزمره، کار، روابط اجتماعی یا تحصیل فرد را مختل می‌کند.

درمان اختلال وسواسی چگونه است؟
درمان اختلال وسواسی از طریق مشاوره، روان درمانی و همچنین به وسیله دارو‌ها صورت می‌گیرد. دارو‌های ضد افسردگی خاصی هستند که بر واسطه‌های شیمیایی مغز مانند سروتونین اثر می‌کنند. برای تاثیر این دارو‌ها بر افکار و رفتار‌ها ممکن است به چند هفته زمان نیاز باشد.

روان درمانی نیز از طریق روش رفتار شناختی انجام می‌شود. با مواجهه تدریجی با عامل هراس و خودداری از انجام کار‌های خاص به مرور از اضطراب و هراس فرد کاسته می‌شود. مثلاً اگر وسواس شستشو دارید مکرراً شیئی را که تصور می‌کنید آلوده است لمس کنید و پس از آن دست‌های خود را نشویید. اگر این کار را تکرار کنید به تدریج از هراس و اضطراب شما کاسته خواهد شد. این کار در مورد افکار نا بجا نیز موثر است. بهترین روش، استفاده همزمان از دارو و روان درمانی است.

منبع: سیمرغ