۱۳ راه برای درمان حسد

۱- توجه به پیامد‌های حسادت

افرادی که گرفتار بیماری حسادت هستند، باید به خود آیند و برای درمان این بیماری بزرگ، ضرر و زیان‌های دنیوی و اخروی اش را در نظر آورند و خود را اصلاح کنند. امام صادق (ع) در این باره فرمود: حسود پیش از آن که به محسود زیان برساند، به خود زیان می‌رساند. [۱]مانند شیطان که با حسد خود برای همیشه، خود را مستحق لعن و دوری از رحمت خدا کرد. حسود باید بداند حسادت برای او سودی ندارد، نه مقامش را بالا می‌برد و نه محبوبیتش را بیشتر می‌سازد. افراد حسود باید بدانند که اغلب بدخواهان، در کار خود موفقیت پیدا نمی‌کنند، چه اگر موفق شوند، نباید کسی در جهان دارای نعمتی شود، چون هرکسی که نعمتی دارد از حسادت حاسدان در امان نیست.


۲- ترتیب اثر ندادن به حسادت و رفتار بر خلاف میل

حسود باید بر خلاف میلش رفتار کند. اگر به دلیل حسادت بر کسی تکبر می‌کند، نسبت به او فروتنی کند و اگر بدگویی و غیبت او را آرزومند است، در مجالس به تعریف او بپردازد. اگر از دیدن او ناراحت و ترشرو می‌شود و درشت گویی می‌کند، باید خود را به خوش کلامی و گشاده رویی وادار سازد. اگر حسد، حسود را از بخشش و عطای او به محسود باز می‌دارد، باید بخشش را نسبت به محسود زیاد کند. هنگامی که حسود، بر این اعمال مداومت کند، ملکه او می‌گردد و حسد از دلش بیرون می‌رود. امام صادق (ع) فرمود:
انَّ الْمُؤْمِنَ لَا یسْتَعْمِلُ حَسَدَه [۲]مؤمن، حسد خود را به کار نمی‌گیرد.

۳- توجه به ناپایداری دنیا

اگر انسان خود را از پدیده‌ها بالاتر بداند، دلیلی برای حسرت‌ها و حسادت‌ها نمی‌ماند، گاه در دوره نوجوانی، انسان حسرت چیزی را می‌خورد یا نسبت به امتیاز دیگری حسادت می‌ورزد، اما به هنگام جوانی و میان سالی وقتی آن مسائل را در نظر می‌گیرد، به اشتباه خود پی می‌برد و گاه خود را مذمّت می‌کند که برای چه چیز‌هایی خودخوری می‌کرده است؛ بنابراین اگر خود را از هوس‌ها بالاتر بدانیم انگیزه‌ای برای حسادت باقی نمی‌ماند.

۴- اجتناب از مقایسه

یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش حسّ حسادت این است که افراد حسود از مقایسه خود با دیگران و چشم و هم چشمی خودداری کنند.

۵- توانا کردن خویشتن
حسد، بدون تردید شیوه دون مایگان است و کسی در معرض ابتلای به آن واقع می‌شود که ناتوان باشد، به همین جهت با توانا ساختن خویش می‌توان از ابتلای به حسد جلوگیری کرد؛ و حسد برخاسته از ضعف نفس را، درمان کرد.

۶- شناخت هدف خلقت
اگر انسان حسود بداند که هدف از خلقت او عروج از مرحله حیوانی به مرحله فرشته خویی و بندگی خداست، هیچ گاه به برادران دینی خود حسادت نمی‌ورزد و خود را از مرحله انسانی به مرحله پست حیوانی تنزّل نمی‌دهد.

۷- تلقین
تلقین نیز یکی از راه‌های پیراستن خویش از صفات رذیله می‌باشد. حسود می‌تواند به وسیله تلقین، خود را از حسد پاک کند و به خود بگوید نباید من حسادت داشته باشم، باید تحمل دیدن و شنیدن امتیاز و برتری دیگران را داشته باشم. دائماً این تلقین را تکرار کند تا از این بیماری رهایی یابد. [۳]

۸- تلاش سازنده
تلاش سازنده در راه کسب فضائل، وسیله مؤثّری برای مبارزه با حسد است. کسی که سرگرم فعالیت است، کمتر حسرت دیگران را می‌خورد و چه بسا کم کم دید وسیع، مناعت طبع، بزرگواری و دگربینی در او زنده شود و از پوسته محدود خود به درآید، دیگران را هم به حساب آورد، خود را با انسان‌ها پیوند دهد، احساس نوع دوستی و خیرخواهی در او زنده شود و نه تنها از راحتی دیگران رنج نبرد، بلکه حاضر شود خود رنجی را تحمل کند، تا دیگران را به راحتی برساند. [۴]

۹- ایجاد رابطه عاطفی
یکی از راهکار‌های درمان حسادت ایجاد رابطه عاطفی با محسود و اصلاح رفتار است. وقتی حسود رفتار خود را اصلاح کند، طرف مقابل این مسأله را درک خواهد کرد و دلش نسبت به او نرم خواهد شد و زمینه روانی مناسبی برای محبت و دوستی فراهم خواهد شد. واکنش طبیعی فرد مورد حسادت در این هنگام، نیکی و احسان خواهد بود بدین سان حسود نیز به سمت احسان و نیکی تمایل پیدا می‌کند.

۱۰- راضی به رضای حق بودن
از جمله اموری که در درمان حسد بسیار مؤثر است، راضی به رضای حق بودن، تسلیم در برابر اراده او شدن و قانع بودن به زندگی خویش است. امام علی (ع) فرمود:
مَنْ رَضِی بِحَالِهِ لَمْ یعْتَوِرْهُ الْحَسَد [۵]کسی که به حال خود راضی باشد، حسد دامان او را نمی‌گیرد.

۱۱- تقویت ایمان
تقویت ایمان، توکل به خداوند و باور کردن این نکته که فضل و رحمت الهی تمام شدنی نیست و به هر کسی که بخواهد می‌دهد، و این خداوند است که بدون حساب، روزی‌ها را تقسیم می‌کند، بینشی به انسان می‌دهد که باعث می‌شود هرگز به دنبال حسد نرود.

۱۲- تبدیل انگیزه
اگر حسود نیرویی را که برای زوال نعمت از محسود به کار می‌گیرد، صرف پیشرفت خود نماید، چه بسا از او جلو بیفتد. به تعبیر دیگر باید انگیزه‌های حسد را به انگیزه‌های غبطه و نیرو‌های ویرانگر را به نیرو‌های سالم تبدیل نمود.

شخص حسود به جای این که بگوید:‌ای کاش فلانی نمی‌داشت، انگیزه خود را بر کار و تلاش، تقویت کند تا خود هم داشته باشد.

۱۳- توجه به نقاط مثبت خود
در بسیاری موارد، علت حسادت افراد، احساس حقارت به علت محروم بودن از نعمت‌هایی است که دیگران از آن بهره مندند. در چنین وضعیتی، فرد حسود برای تسکین درد نداری خود، به دیگران حسادت می‌ورزد و آرزو می‌کند آن چه را خود ندارد، دیگران هم نداشته باشند. ولی باید بداند، کسی نیست که همه خوبی‌ها و توانایی‌های موجود در جهان را داشته باشد. بلکه هرکس به تناسب وضعیت و تلاش خود، برخی از خوبی‌ها و توانایی‌ها را داراست. او باید به جای آرزو کردن نعمت‌های دیگران و حسادت به آنها، توانایی‌ها و ویژگی‌های مثبت خود را بشناسد و با تقویت آنها، به آن نعمت‌هایی که در نظر دارد دست یابد.

هرگاه متنعم بودن شخصی، انسان را آزار دهد، باید به توانایی‌های خود توجه نماید، امتیازاتی که دیگران از داشتن آن‌ها محروم هستند.


-----------------------------------
پی نوشت‌ها
[۱]. بحارالانوار، ج. ۷۲، ص. ۲۵۵.
[۲]. بحارالانوار، ج. ۵۵، ص. ۳۲۳.
[۳]. حسد، سید رضا صدر، بنیاد بعثت، چاپ دوم.
[۴]. شناخت اسلام، سید محمد حسینى بهشتى، ص. ۲۴۴.
[۵]. تصنیف غررالحکم، ص. ۳۰۰.

منبع: hawzah.net