ویژگی‌های عالم برزخ چیست؟

"برزخ" یعنی عالمی مابین دنیا و آخرت که انسان پس از مرگ وارد آن عالم میشود. قرآن میفرماید: "حتی اذا جاء احدهم الموت قال رب ارجعون - لعلّی اعمل صالحاً فیما ترکت کلّا انّها کلمة هو قائل‌ها و من ورائهم برزخ الی یوم یبعثون". (۱)
تا زمانی که مرگ یکی از آنان فرا رسد، میگوید: پروردگار من! مرا بازگردان، شاید در آن چه ترک کردم و کوتاهی نمودم عمل صالحی انجام دهم (به او میگویند) چنین نیست، این سخن است که او به زبان میگوید و پشت سر آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته میشوند.
روایتی از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود:
"اتخوف علیکم فی البرزخ".
من از برزخ درباره شما میترسم راوی سؤال کرد:
ما البرزخ؛ برزخ چیست؟
فرمود: القبر منذ حین موته الی یوم القیامة؛ برزخ همان قبر است از آن زمانی که انسان میمیرد تا روز قیامت. (۲)
ویژگی‌های عالم برزخ این است که قبر یا بمنزله باغی از باغ‌های بهشت، یا حفره‏ای از حفره‏های جهنم خواهد بود، لذا امام سجاد (ع) فرمود:
"ان القبر روضة من ریاض الجنة او حفرة من حفر النیران". (۳) یکی دیگر از خصایص عالم برزخ، سؤال در قبر است، امام صادق (ع) فرمود:
من انکر ثلاثة اشیاء فلیس من شیعتنا: المعراج و المسألة فی القبر و الشفاعة؛ کسی که سه چیز را انکار کند از شیعیان ما نیست، معراج، سؤال در قبر و شفاعت. (۴)
یکی دیگر از ویژگی‌های قبر، فشار قبر است، البته مراد از قبر در اکثر اخبار، چیزی است که روح در آن در عالم برزخ قرار دارد. (۵)
در روایتی از حضرت صادق (ع) آمده است:
"فاذا قبضه الله عزوجلّ صیّر تلک الروح فی قالب کقالبه فی الدنیا (۶)؛ هنگامی که خداوند مؤمنی را قبض روح میکند آن را در قالبی هم، چون قالبش در دنیا قرار میدهد" پس فشار قبر به معنای این نیست که قبر بر بدن فشار میآورد، بلکه روح که در قالب مثالی بدن قرار گرفته تحت فشار قرار میگیرد و روح اذیت و آزار میبیند.
پی نوشت‏ها:
۱. مؤمنون (۲۳)، آیه ۹۹ - ۱۰۰.
۲. پیام قرآن، ج. ۵، ص. ۴۴۷، به نقل از تفسیر برهان، ج. ۳، ص. ۱۲۰.
۳. پیام قرآن، ج. ۵، ص. ۴۴۷، به نقل از تفسیر برهان، ج. ۳، ص. ۱۲۰.
۴. همان، ص. ۴۶۰.
۵. بحارالانوار، ج. ۶، ص. ۲۷۱.
۶. پیام قرآن، ج. ۵، ص. ۴۶۵، به نقل از فروع کافی، ج. ۳، ص. ۲۴۴.