.svg)
صله رحم در آینه احادیث
پارسینه: حدیث صله رحم نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد روابط خویشاوندی در اسلام است. پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) صله رحم را مایه طول عمر، آبادی شهرها، افزایش رزق و روزی و درجات بسیار رفیع معنوی معرفی کرده اند.
ائمه اطهار درباره صله رحم چه فرموده اند؟ اسلام در موقعیت‌های مختلف از صله رحم سخن گفته است و احادیث بسیاری دراین باره از معصومین به جا مانده است. احادیثی که در این مقاله ذکر شده اند گزیده‌ای از سخنان معصومین درباره صله رحم هستند.
۱. از اتفاقات بد جلوگیری کنید
«الصَّدَقَةُ عَلَى وَجْهِهَا وَاصْطِناعُ الْمَعْروفِ وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَتَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَ تَقی مَصارِعَ السُّوءِ»
«صدقه به جا، نیکوکاری، نیکی به پدر و مادر و صله رحم، بدبختی را به خوش بختی تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامد‌های بد جلوگیری می‌کند.»
در قرآن کریم اطاعت از پدر و مادر در کنار اطاعت از خداوند آمده است و جایگاه پدر و مادر اهمیت بسیاری دارد، اما نکته جالب این است که بسیاری از نمونه‌های حدیث صله رحم بعد از توصیه به نیکی به پدر و مادر آمده‌اند. اسلام به روابط خانوادگی و خویشاوندی اهمیت بسیاری می‌دهد و این احادیث به خوبی گویا این مسئله هستند.
۲. دست کم نگیرید
«کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلَّ مَا یُقَرِّبُ إِلَى إِخْوَانِهِ وَ کَفَى بِالْقَوْمِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلُّوا مَا یُقَرِّبُهُ إِلَیْهِمْ أَخُوهُم»
«انسان را همین گناه بس، که آنچه را که تقدیم برادران میهمان خود می‌کندکم شمارد و میهمان را همین گناه بس، که آنچه را که میزبانشان برای آن‌ها فراهم می‌کندکم شمارد.»
بسیاری بر این باورند که اعمالی، چون نماز و روزه و عبادت‌های فردی در اسلام جایگاه بهتری نسبت به اعمال جمعی دارند. این باور اشتباه با فرامین پرنور پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار در تضاد است. اسلام هم در زندگی فردی و شخصی و هم در رابطه با روابط اجتماعی حرف‌های بسیاری دارد. بعضی بر خلاف حدیث صله رحم، این کار را عبادت نمی‌دانند یا جدی نمی‌گریند، در حالی که ترک صله رحم یکی از گناهان کبیره است و انجام دادنش یکی از عباداتی است که ثواب بسیار زیادی در درگاه الهی دارد. اینجا در این حدیث پیامبر اکرم (ص) هم برای میزبانان و هم برای میهمانان توصیه‌ای دارند و آن هم این است که دست کم نگیرید!
۳. ما برای وصل کردن آمدیم
«مَنْ مَشَى إِلَى ذِی قَرَابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطَاهُ اللَّـهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ مِائَةِ شَهِیدٍ»
«هر کس با جان و مال خود در راه صله رحم کوشش کند، خداوند عزّوجلّ پاداش یکصد شهید به او می‌دهد.»
هر روز شاهد اختلافات خانوادگی و قطع رابطه اطرافیان با یکدیگر هستیم. توصیه‌های پیامبر فقط شامل رفت و آمد و رابطه داشتن با خویشاوندان نیست. برقراری پیوند بین دیگران و پا در میانی برای فراموش کردن اختلافات، کاری است که هم در سیره عملی نبوی هست و هم در توصیه‌های این بزرگوار بسیار مورد تاکید است.
۴. معامله‌ی پر سود
«مَن ضَمِنَ لی واحِدةً ضمِنتُ لَهُ اربعةً یَصِلُ رَحمَه فَیُحِبُّهُ اللهُ تعالی و یُوَسِّعُ علیهِ رِزْقَهُ.»
«هر کس برای من، انجام دادن یک کار را تضمین کند، من چهار چیز را برای او تضمین می‌کنم: صله رحم کند تا خداوند او را دوست بدارد و روزیش را وسیع نماید، عمرش را زیاد و او را در بهشت جای دهد.»
سود آور‌ترین معامله زمانی است که ضمانت آن را رسول اکرم (ص) انجام دهد. وسعت روزی، عمر طولانی، بهشت فردوس و علاقه خداوند همه از نتایج صله رحم و برقراری ارتباط با دیگران است و با تکیه بر گفته‌ی پیامبر اکرم (ص) در این حدیث صله رحم، کسی که طبق راهبرد‌های دینی در این زمینه عمل کند در دنیا و آخرت توفیقات بسیاری دارد.
۵. نگاه رحمت الهی
«إثنانِ لا ینظُرُ اللهُ إلیهم یومَ القِیامَةِ قاطِعُ الرَّحِم و جارُ السّوءِ.»
«دو گروه اند که خداوند روز قیامت (به نظر رحمت) به آنان نمی‌نگرد: کسی که با خویشان خود قطع رابطه کند و کسی که به همسایه بدی نماید.»
انسان یک موجود اجتماعی است و همانطور که می‌بینید اسلام در حدیث صله رحم با شناخت کامل از ابعاد مختلف انسان، به برقراری و استحکام روابط اجتماعی اهمیت بسیاری می‌دهد. رحمت الهی از کسانی که سعی میکنند رابطه‌شان با دیگران را قطع کنند دریغ می‌شود.
۱. از اتفاقات بد جلوگیری کنید
«الصَّدَقَةُ عَلَى وَجْهِهَا وَاصْطِناعُ الْمَعْروفِ وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَتَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَ تَقی مَصارِعَ السُّوءِ»
«صدقه به جا، نیکوکاری، نیکی به پدر و مادر و صله رحم، بدبختی را به خوش بختی تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامد‌های بد جلوگیری می‌کند.»
در قرآن کریم اطاعت از پدر و مادر در کنار اطاعت از خداوند آمده است و جایگاه پدر و مادر اهمیت بسیاری دارد، اما نکته جالب این است که بسیاری از نمونه‌های حدیث صله رحم بعد از توصیه به نیکی به پدر و مادر آمده‌اند. اسلام به روابط خانوادگی و خویشاوندی اهمیت بسیاری می‌دهد و این احادیث به خوبی گویا این مسئله هستند.
۲. دست کم نگیرید
«کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلَّ مَا یُقَرِّبُ إِلَى إِخْوَانِهِ وَ کَفَى بِالْقَوْمِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلُّوا مَا یُقَرِّبُهُ إِلَیْهِمْ أَخُوهُم»
«انسان را همین گناه بس، که آنچه را که تقدیم برادران میهمان خود می‌کندکم شمارد و میهمان را همین گناه بس، که آنچه را که میزبانشان برای آن‌ها فراهم می‌کندکم شمارد.»
بسیاری بر این باورند که اعمالی، چون نماز و روزه و عبادت‌های فردی در اسلام جایگاه بهتری نسبت به اعمال جمعی دارند. این باور اشتباه با فرامین پرنور پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار در تضاد است. اسلام هم در زندگی فردی و شخصی و هم در رابطه با روابط اجتماعی حرف‌های بسیاری دارد. بعضی بر خلاف حدیث صله رحم، این کار را عبادت نمی‌دانند یا جدی نمی‌گریند، در حالی که ترک صله رحم یکی از گناهان کبیره است و انجام دادنش یکی از عباداتی است که ثواب بسیار زیادی در درگاه الهی دارد. اینجا در این حدیث پیامبر اکرم (ص) هم برای میزبانان و هم برای میهمانان توصیه‌ای دارند و آن هم این است که دست کم نگیرید!
۳. ما برای وصل کردن آمدیم
«مَنْ مَشَى إِلَى ذِی قَرَابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطَاهُ اللَّـهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ مِائَةِ شَهِیدٍ»
«هر کس با جان و مال خود در راه صله رحم کوشش کند، خداوند عزّوجلّ پاداش یکصد شهید به او می‌دهد.»
هر روز شاهد اختلافات خانوادگی و قطع رابطه اطرافیان با یکدیگر هستیم. توصیه‌های پیامبر فقط شامل رفت و آمد و رابطه داشتن با خویشاوندان نیست. برقراری پیوند بین دیگران و پا در میانی برای فراموش کردن اختلافات، کاری است که هم در سیره عملی نبوی هست و هم در توصیه‌های این بزرگوار بسیار مورد تاکید است.
۴. معامله‌ی پر سود
«مَن ضَمِنَ لی واحِدةً ضمِنتُ لَهُ اربعةً یَصِلُ رَحمَه فَیُحِبُّهُ اللهُ تعالی و یُوَسِّعُ علیهِ رِزْقَهُ.»
«هر کس برای من، انجام دادن یک کار را تضمین کند، من چهار چیز را برای او تضمین می‌کنم: صله رحم کند تا خداوند او را دوست بدارد و روزیش را وسیع نماید، عمرش را زیاد و او را در بهشت جای دهد.»
سود آور‌ترین معامله زمانی است که ضمانت آن را رسول اکرم (ص) انجام دهد. وسعت روزی، عمر طولانی، بهشت فردوس و علاقه خداوند همه از نتایج صله رحم و برقراری ارتباط با دیگران است و با تکیه بر گفته‌ی پیامبر اکرم (ص) در این حدیث صله رحم، کسی که طبق راهبرد‌های دینی در این زمینه عمل کند در دنیا و آخرت توفیقات بسیاری دارد.
۵. نگاه رحمت الهی
«إثنانِ لا ینظُرُ اللهُ إلیهم یومَ القِیامَةِ قاطِعُ الرَّحِم و جارُ السّوءِ.»
«دو گروه اند که خداوند روز قیامت (به نظر رحمت) به آنان نمی‌نگرد: کسی که با خویشان خود قطع رابطه کند و کسی که به همسایه بدی نماید.»
انسان یک موجود اجتماعی است و همانطور که می‌بینید اسلام در حدیث صله رحم با شناخت کامل از ابعاد مختلف انسان، به برقراری و استحکام روابط اجتماعی اهمیت بسیاری می‌دهد. رحمت الهی از کسانی که سعی میکنند رابطه‌شان با دیگران را قطع کنند دریغ می‌شود.
سخنان ائمه اطهار درباره صله رحم
۱. امام جعفر صادق علیه السلام می‌فرمایند:
«أفضَلُ ما توصَلُ بِهِ الرَّحِم کفُّ الأذی عَنْها.»
«برترین چیزی که با آن صله ارحام انجام می‌گیرد، خودداری کردن از آزار و اذیّت آنان است.»
ما هر روزه با تعداد زیادی از انسان‌ها با اعتقادات و شخصیت‌های متفاوت روبرو میشویم و ممکن است با رفتار‌های ناپسند و حرف‌های ناشایست آن‌ها را اذیت و آزار کنیم. امام جعفر صادق (ع) خودداری از اذیت و آزار دیگران را برترین نوع صله رحم دانسته اند. این یعنی تمامی احادیثی که به صله رحم توصیه میکنند در اصل به همزیستی بدون اذیت و آزار و در آرامش توصیه میکنند.
۲. امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند:
«لیسَ لِقاطعِ رَحِمٍ قریبٌ.»
«کسی که با خویشاوندان خویش قطع رابطه کند، هیچ دوستی برای او نخواهد ماند.»
انسان که موجودی اجتماعی است در زندگی بدون دوست قطعا دچار مشکلات بسیاری می‌شود. صله رحم راهکار خوبی است برای فرار از تنهایی.
۳. امام صادق (ع) می‌فرمایند:
«صلهُ الرّحم و حسنُ الجوارِ یعمُرانِ الدّیارَ و یزیدانِ فی الاعمارِ.»
«صله رحم و خوش رفتاری با همسایه، شهرها را آباد و بر عمر‌ها می‌افزاید.»
شهرها متناسب با وضعیت افرادی که در آن زندگی میکنند ارزش گذاری می‌شوند. پایه گذاری رفتار‌های تمدن گرایانه و به دور از خشونت و توصیه‌هایی که درونمایه یک جامعه سعادت‌مند است وظیفه ائمه معصومین بوده است و می‌بینیم که در حدیث صله رحم این بزرگواران این کار را به بهترین شکل ممکن انجام داده اند. صله رحم یکی از قدم‌هایی است که می‌توان در راه تمدن سازی انجام داد. جامعه‌ای را تصورکنید که شهروندان باهم روابط سالم و خوبی دارند، همسایه‌ها خوش رفتار هستند و این معارف به همگان انتقال داده می‌شوند.
۴. امام على (ع):
«کَفِّروا ذُنوبَکُمْ وَتَحَبَّبوا اِلى رَبِّـکُمْ بِالصَّدَقَةِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ»
«با صدقه و صله رحم، گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان گردانید.»
مولا علی (ع) در این حدیث به آثار معنوی و اخروی صله رحم اشاره کرده اند.
۵. امام جعفر صادق (ع) می‌فرمایند:
«صِلَةُ الارحام تُحسِّنُ الخُلقَ و تُسَمِّحُ الکَفَّ و تُطَیِّبُ النَّفسَ و تَزیدُ فی الرّزقِ و تُنسئُ فی الأجلِ.»
«صله ارحام، اخلاق را نیکو، دست را با سخاوت، دل و جان را پاک و روزی را زیاد می‌کند و مرگ را به تأخیر می‌اندازد.»
صله رحم مجموعه‌ای از فواید به همراه خود دارد. آثاری که هم در دنیا و مسائل مادی قابل لمس هستند و هم در جایگاه معنوی افراد تاثیر می‌گذارد. امام صادق (ع) یک مجموعه‌ای بهترین آثار و نتایج صله رحم را در این حدیث صله رحم در کنار هم ذکر میکنند.
منبع: مجله ستاره
ارسال نظر