گزارشی خواندنی از بازار «تاناکورا»/برندپوشی به هر قیمتی!

روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت:، اما وجود دلیل، به معنی آن است که باید تاناکورا را با همه عوارض اقتصادی و سلامتی و فرهنگی‎اش بپذیریم؟ چه کسی مسئول پیامد‌های منفی‎اش بر بازار و مردم است؟ برای پاسخ دادن به این سوالات، به یکی از بازار‌های اصلی تاناکورای مشهد سری زدیم و حرف‎های فروشنده‎ها و مشتری‎ها را شنیدیم. همچنین با مسئولان سازمان‎های تعزیرات، بهداشت، صنعت، معدن و تجارت و اصناف خراسان رضوی گفت‎وگو کردیم تا بدانیم سرنوشت لباس‎های دست‎دوم در بازار مشهد، چه خواهدبود.

پنجشنبه ۲۴ آبان، ساعت ۱۱ تا ۱۳:۳۰ | سرای «عزیزالله‌اف» و بازار «عباس‎قلی‎خان»

کاروان قاچاق، سرای بیماری

کاروان‎سرای قدیمی درست در دل بافت جدید اطراف حرم مطهر زنده است و نبضش تندتر از هر بازار دیگری می‎زند. فروشنده‎های مغازه‎های شهر، این ساعت از روز خمیازه می‎کشند و فروشنده‎های اینجا، سرحال با مشتری‎های بسیار و مشتاقشان چک‎وچانه می‎زنند. آنچه در ادامه مطلب می‎خوانید، گفت‎وگوی ما با خریداران و فروشنده‎های تاناکوراست.

دست دو به قیمت نو!

در حجره‎ای که یکی از پرت‎ترین مغازه‎های طبقه دوم است، با فروشنده‎ای اهل «افغانستان» گفت‎وگو می‎کنم. تعدادی پالتو و اورکت سبز آمریکایی، آویزان کرده‎. قیمت می‌گیرم، می‎گوید: «همه جور جنس و قیمت دارم. مثلا این پالتو اصل آلمانه، پشم شتر ۲۵۰ هزار تومان» از اینکه قیمت جنس دست دو اینقدر گران است، تعجب می‏‌کنم. ادامه می‎دهد: «اینا اصل اصله خانم و کم‌کار، سرآستین‏‌هاش رو نگاه کنی می‏فهمی یکی دوبار بیشتر پوشیده نشده». اجناس این مغازه سایزبندی و تنوع رنگ و مدل ندارد.

جنس ایرانی کیلو چند؟

وارد بزرگ‎ترین مغازه کاروان‎سرا می‎شوم. حتی گلاب هم از بوی بد مغازه کم نمی‎کند. با چند دقیقه ایستادن و دقت‌کردن به تعامل فروشنده‏‌ها و مشتری‎‏ها می‎فهمم هیچ‌کدام از کالا‌ها قیمت مشخصی ندارند. فروشنده در پاسخ به نگاه متعجب من می‎گوید: «جنس‎ها خارجیه و هر قیمتی بگم کمه. جنس ایرانی دووم نداره. لباس دست‎چندم خارجی به بهترین مارک داخلی می‎ارزه».

جایی برای دارا و ندار

وارد حجره دیگری می‎شوم. زنی لا‎به‎لای مدل‏‌های لباس با دقت می‏‎گردد. با دختر نوجوانش مشغول انتخاب بلوز مناسبی در میان کوهی از لباس‎های استوک هستند. نو و دست دو با هم قاطی شده‎است. از ظاهرشان معلوم است وضعیت مالی خوبی دارند. به‌خاطر برند حاضرند حتی برای لباس‏ راحتی که در فروشگاه ‏های نوفروشی با قیمت مناسب‏‌تری پیدا می‌شود، پول بیشتری بدهند. مشتری‎‏های دیگر مغازه هم چند خانم متمول هستند که اینجا یکی از پاتوق‏‌های خریدشان است. به دنبال پالتوی برند، بیشتر از ۱۰ تا پالتو را پرو می‎کنند. درباره وضعیت بهداشتی لباس‌‏ها ازشان سوال می‎کنم، می‎گویند: «همه این‌ها ضدعفونی شده و تمیزند».

در میان شلوغی فروشگاه، زنی را می‎بینم که با پسر خردسالش در گوشه‎‎ای خلوت دنبال لباس مناسبی برای مدرسه پسرک هستند. از صحبت با من امتناع می‎کنند. مادر رویش را می‎پوشاند تا دیده نشود.

کوهنوردی با توصیه پزشکی!

شما هم این توصیه را شنیده‎اید که برای پیداکردن وسایل مارک‎دار کوهنوردی، «عباسقلی‌خان» بهترین گزینه است؟ بیراه هم نگفته‌اند، نیمی از حجره‌های کاروان‎سرا استوک‎فروشی‌های لوازم کوهنوردی است. بعضی‌هایشان ظاهر تمیزی دارند، اما اینجا همه چیز دستِ دو، سه یا حتی چهار است! به نظرم قیمت‎ها تفاوت زیادی با اجناس نو ندارند، اما فروشنده ادعا می‎کند: «هرچی تو مغازه‌های دیگه می‌بینی اورجینال نیست، کپیِ کار اصلیه. اگه از جنس من ناراضی بودی، برگردونش. از نظر بهداشتی هم خیالت راحت، همه لباس‌ها خارج کشور کاملا ضدعفونی می‌شه. من مشتری پزشک هم دارم که می‌گه به‌خاطر ضدعفونی شدید این لباس‎ها، بقیه لباس‏‌های توی کمدش هم تمیز می‌شه!».

پرستاری در جست‎وجوی خوش‎پوشی

در مغازه دیگری که به آن سر می‎زنم، بوی چراغ نفتی مخلوط‌شده با کهنگی، فضای کوچک حجره را پر کرده ‎است. فروشنده، به سختی فارسی صحبت می‌‏کند. خانمی حدود ۴۵ ساله به همراه دخترش در میان لباس‌ها به دنبال انتخابی قیمت‌مناسب و خاص‎ است! خانم، به گفته خودش پرستار است و با این بازار به‎واسطه دوست خوش‎پوشش که به سختی هم نم پس می‌داده، آشنا شده ‎است. می‌گوید: «همکارم خیلی خوش‌تیپه. هر روز با لباس‌های گرون‎قیمت و شیک میاد سر کار. کلی زیر پاش نشستم تا بالاخره لو داد با حقوق کمش چطور این همه خوش‌تیپه».

با معنی «اورجینال» آشنا شوید

ظاهر فروشگاه و فروشنده‌ها طوری‌تر و تمیز است که انگار نه انگار همه اجناس استوک هستند. این مغازه، ساختار جدیدتری دارد. یک دنیا کاپشن و لباس گرم اتوکشیده روی رگال‏‌ها منظم چیده شده‎است. در نگاه اول به دقت و تمیزی فروشنده که هرگونه آثار استوک بودن را از بین برده، احسنت می‎گویید، ولی خب وقتی دقت می‎کنید از روی ساییدگی‏ آستین‎ها و زدگی لباس‎ها متوجه دست دوم بودنشان می‏‌شوید. فروشنده می‌گوید: «همه جنس‎هامون کهنه و دست دو نیست. بعضی وقت‌ها لباس مارک‎دار تک‎‏سایز هم میشه پیدا کرد. گاهی هم لباس اورجینال رو با مارک چینی می‎بینی که سفارش شرکت‎های خارجی مثل آدیداس و نایکه که میشه همون اورجینال خودمون!»

لباس دست دو، مناسب کودکان؟

دو سبد بزرگ وسط مغازه است پر از به‌دردنخورترین و کهنه‏‎ترین لباس‏‌های کودکانه. هر تکه لباس، پنج هزار تومان! در کل کاروان‎سرا یکی دو حجره لباس مستعمل بچه‌‏گانه می‎فروشند که این مغازه یکی از آنهاست. روی سبد‌ها یک خانواده چهارنفره با ظاهر و پوشش متوسط رو به بالا، چنبره زده‌اند. به نظر می‏‌رسد مادر و پدر جوان به همراه مادربزرگ و پدربزرگ آمده‎اند تا برای دردانه‌شان خرید کنند! از لابه‎‏لای لباس‎های کثیف چند دست بلوز و شلوار پیدا کرده و از اینکه توانسته‌اند با قیمت اندک برای فرزندشان خرید کنند، خوشحالند.

مسافران؛ مشتری‌های دائمی تاناکورا

دو دختر جوان روی نیمکت‎ فلزی محوطه نشسته‎اند و چند کیسه خرید، کنارشان است. از توی پلاستیکی برای خودشان لقمه نان و پنیر می‎پیچند. با یکی‎شان سر صحبت را باز می‎کنم. می‎‌گوید: «اهل اینجا نیستیم. سالی یکی‎ دوبار میایم مشهد. هم زیارت می‎کنیم هم کفش و لباس یک‎سالمون رو می‎خریم. شهرستان، گرونیه. اینجا، اما قیمت‎ها خوب و تنوع زیاده. سال‎های پیش البته قیمت‎ها مناسب‎تر بود».

می‎پرسم با غیربهداشتی بودن لباس‎ها مشکلی ندارد؟ جوابش مثل بقیه است: «نه. میدیم خشک‎شویی».

توضیح یکی از مسئولان تعزیرات حکومتی خراسان رضوی درباره وضعیت نظارت بر فروشگاه‎های تاناکورا: آماده برخورد با دست‎دوم‎فروشی‎ها هستیم

با «امید جلیلی تقویان»، رئیس شعبه سیار تعزیرات حکومتی استان تماس گرفتیم تا بدانیم چرا دست‎دوم‏‌فروشی‎ها با وجود ضربه زدن به بازار با فروش کالای قاچاق، همچنان مشغول فعالیت هستند. جلیلی می‎گوید: «تعزیرات حکومتی، مرجع رسیدگی به تخلف است. وظیفه نظارت برعهده سازمان تعزیرات نیست. با وجود این اگر موردی به ما اعلام شود یا گزارش‎های مردمی به دستمان برسد تحت عنوان شعبه سیار با واحد‌های عرضه‎کننده لباس تاناکورا برخورد می‎کنیم. لباس دست‎دوم از مجاری قانونی وارد کشور نمی‎شود و قطعا قاچاق است؛ بنابراین اولویت ما براساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و گفته مقام معظم رهبری، مبارزه با قاچاق از مبادی ورودی تا خط عرضه است. اولویت بعدی‎مان هم مسائل بهداشتی است. هر زمان تمایل داشته ‎باشید، می‎توانیم همراه شما با هماهنگی دستگاه‎های نظارتی، بلافاصله نسبت به جمع‎آوری لباس‎های دست دوم اقدام کنیم. به این ترتیب که به دستگاه‎های ناظر اعم از بازرسی سازمان صنعت و معدن، اتاق اصناف و در این موضوعِ به‎خصوص، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی که ضابط تعزیرات حکومتی هستند، اعلام کنیم واحد‌هایی اقدام به فروش لباس دست دوم می‎کنند».

مدیر بهداشت محیط و حرفه‎ای خراسان رضوی، هشدار می‎دهد: بیماری‎های قارچی و تنفسی، پیامد دست‎دوم‎پوشی

مهندس «علی حسنی» در پاسخ به این سوال که پوشیدن تاناکورا چه عوارضی دارد و چرا جلوی فروش آن گرفته نمی‎شود؟ می‎گوید: «مبدأ و شرایط نگهداری‎ لباس‎های دست‎دوم مشخص نیست، انبارداری‎شان هم عموما طولانی و غیربهداشتی است. اگر وارد فروشگاه‎های تاناکورا شوید، از عدل‎ها (کیسه‌های بزرگ لباس) بوی سمومی را که برای بیدزده‎نشدن لباس‎ها استفاده می‎شود، حس می‎کنید. لباس‎های دست‎دوم، بسیاری از آلودگی‎ها را وارد منازل می‌کنند و مواد شیمیایی که برای نگهداری طولانی‎مدت آن‌ها استفاده می‎شود، حساسیت و مشکلات تنفسی ایجاد می‎کنند. احتمال انتقال ساس و بیماری‎های قارچی هم وجود دارد. مسئله مهم درباره لباس‎های دست‎دوم، قاچاق بودنشان است که باید در مبدأ جلوی ورودشان گرفته‎ شود و این کار برعهده ستاد مبارزه با قاچاق کالاست. همچنین باید در سطح فروش، کنترل و نظارتی روی آن‌ها صورت بگیرد که وظیفه اتاق اصناف یا اتحادیه مربوط است. هر مغازه‎ای طبق قانون نظام صنفی باید پروانه کسب داشته ‎باشد درحالی‎که هیچ پروانه‎ای برای فروش لباس‎ دست‎دوم وجود ندارد بنابراین فروشگاه‎های تاناکورا باید تعطیل شوند. ماگرچه در جمع‎آوری و معدوم‌کردن لباس‎های دست‎دوم، همکاری می‎کنیم، اما در نظارت مسئولیتی نداریم».

توضیح بازرس سازمان صمت درباره ادامه فعالیت فروشگاه‎های تاناکورا: همه دستگاه‎ها باید بسیج شوند

«مهدی مقدسی»، کارشناس مسئول معاونت بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی می‎گوید: برخورد با فروشگاه‎های تاناکورا در مشهد سابقه‎دار است، اما جمع‎آوری قطعی این فروشگاه‎ها به مجموع همکاری‎های کشوری نیاز دارد: «ما در قالب طرحی که به تصویب کمیسیون مبارزه با کالای قاچاق رساندیم، جمع‎آوری‎های گسترده‎ای انجام دادیم. قبلا ۱۲۰ واحد لباس تاناکورا در مشهد داشتیم که طی طرح‎های مختلف، تعدادشان به ۸۰ و سپس ۳۰ واحد کاهش پیدا کرد. اتحادیه‎های مربوط، امتیازاتی به واحد‌های لباس دست‎دوم فروشی داد تا پروانه کسب فروش پوشاک نو بگیرند و مسیر دورشدنشان از فضای تاناکورا فراهم شود. امسال، حدود یک تُن لباس مستعمل به ارزش ۶۰۰ میلیون ریال جمع‎آوری کردیم، این میزان در دوسال گذشته بیش از ۴۰-۵۰ تن بود و تا حد پاک‌سازی کامل پیش رفت. اما لازم است این طرح گسترش یابد و در سطح کشوری انجام شود. استان خراسان که تولیدکننده پوشاک دست‎دوم نیست، این لباس‎ها از جایی به‎صورت قاچاق وارد کشور می‎شوند و سود‌های زیادی هم دارند. فروشنده، یک عدلِ سربسته را ۲۰۰-۳۰۰ هزارتومان می‎خرد و حداقل دو سه میلیون تومان لباس می‎فروشد. این تجارت پُرسود مشتری‎های پروپاقرصی هم دارد که بر خلاف تصور، همه‎شان لزوما وضعیت مالی بدی ندارند و حتی هنگام برخورد ما با این مغازه‎ها اعتراض می‎کردند. در خیابان راهنمایی، افرادی هستند که ماشین گران‎قیمتشان را پارک می‎کنند و پله‏‌های نمناک زیرزمین دست‎دوم‎فروشی را با آن بوی آزاردهنده‎اش پایین می‎روند برای خرید لباس مارک‎دار. به‎نظر من خرید لباس کهنه دیگران صرفا برای برندپوشی، نوعی سقوط فرهنگی است. سازمان صمت، در کنار پلیس مبارزه با قاچاق کالا، یکی از دستگاه‎های کاشف است که در این زمینه باید وارد عمل شود، اما ادامه پیداکردن این طرح، به همکاری دیگر دستگاه‎ها از جمله دانشگاه علوم پزشکی، اتاق اصناف، پلیس اماکن و حمایت‎های قضایی و انتظامی نیاز دارد. حالا که شما گزارش دادید، ما هم پیشنهاد برخورد با این واحد‌ها را به کمیسیون مبارزه با قاچاق شهرستان می‎دهیم و بعد از تأیید کمیسیون، در قالب طرحی نظارتی با حضور همه دستگاه‎های مربوط، مجدد اقدام خواهیم‎کرد».

نظر مدیر نظارت و بازرسی اتاق اصناف مشهد درباره فعالیت غیرقانونی فروشگاه‎های تاناکورا: مردم هم سهیمند

«امیر دلداری» درباره بازار‌های دستِ‎دوم‎فروشی بدون مجوز و نقش اصناف در جمع‏‌آوری کالا‌های استوک که گاهی به جای کالای نو هم به‌فروش می‌رسند، می‌گوید: «برای حذف کامل این معضل که جدای از بهداشت، به اقتصاد هم ضربه می‌زند نیاز به کمک مردم است، چون تا تقاضا نباشد عرضه‎‌ای هم نخواهد بود. هرچند این مسئله از وظیفه مسئولان و ادارات مربوط کم نمی‌کند، ولی شهروندان هم نباید لباس دست دوم بخرند. درباره جواز کسب فروشگاه‎های تاناکورا هم باید بگویم که اتحادیه پوشاک باید این قضیه را پیگیری کند. روال این است که بعد از اخطار به فروشگاه‎های بدون مجوز، مهلتی برایشان تعیین می‌شود. در صورت اقدام‌نکردن، «اجرائیات» وارد کار و مغازه پلمب می‏‌شود. مسئله مهم دیگر درباره لباس‎های دست‎دوم، چسباندن مارک‎های تقلبی به آن‌ها و فروششان به‎جای لباس نو است که ما بعد از شناسایی، این موضوع را به سازمان «صمت» گزارش می‎دهیم. تأکید می‎کنم حذف این کالا‌ها که بیشتر از افغانستان و پاکستان وارد می‎شوند، نیاز به همکاری مصرف‌کننده‌ها دارد».