از تکذیب تا اعتراف در پرونده خاشقجی

خبرگزاری آناتولی همزمان با رسیدگی به پرونده مظنونان پرونده قتل جمال‌خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی به بیانات متناقض مقامات این کشور در خصوص این پرونده پرداخته و اشاره کرده است که دلیل این اظهار نظر‌های متناقض، سرپوش گذاشتن بر هویت مجرمان اصلی این پرونده و رخداد‌های کنسولگری عربستان است. آناتولی در مطلب خود تاکید دارد که سوالات بسیاری درباره این پرونده قتل، همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند.

این خبرگزاری در مطلب خود نوشته است: "عربستان در ابتدا مدعی شد که جمال خاشقجی ساختمان کنسولگری عربستان را زنده ترک کرده و "هیچ مسئولیتی" در این اتفاق ندارند. سعودی‌ها تحت فشار ترکیه و جامعه بین‌المللی در نهایت ناچار شدند به کشته شدن خاشقجی در کنسولگری خود و مثله شدن جسدش اعتراف کنند.

بیانات متناقض

از زمان قتل وحشیانه ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست، این مساله به یکی از داغ‌ترین موضوعات در رسانه‌های جهانی تبدیل شده است.

عربستان تعدادی بیانیه متناقض را در این زمینه منتشر کرده است. مدارکی که از سوی ترکیه ارائه شده و فشار‌های جهانی در خصوص این مساله ریاض را وادار کرد که بیانیه‌های خود را یک به یک اصلاح کند.

به رغم این که ریاض در ابتدا ادعا کرده بود خاشقجی ساختمان کنسولگری عربستان را ترک کرده، به دنبال مدارکی که یکی پس از دیگری افشا می‌شدند، کشته شدن خاشقجی در یک "نزاع" را پذیرفت.

ریاض که با گذشت یک ماه و نیم از ماجرای این روزنامه‌نگار سعودی هنوز جزییات قتل او را افشا نکرده، بیانیه‌ای دیگر منتشر و در آن اظهار کرد: خاشقجی با دوز تزریق کشنده‌ای کشته، بدنش مثله و به بیرون کنسولگری منتقل شد.

به دلیل اینکه عربستان از ابتدا در این زمینه بیاناتی متناقض و غیرقابل قبول داشته، پاسخ پرسش‌هایی همچون "چه کسی دستور قتل او را صادر کرده؟ " و "جسد او کجاست؟ " همچنان یک معما است.

مدرکی از خروج او وجود ندارد

محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی که به سرعت پله‌های حکومت در کشور پس از پدرش را طی کرد و عالی‌ترین شخصیت پادشاهی سعودی که درباره پرونده خاشقجی اظهار نظر کرده، سه روز پس از ناپدید شدن او گفت: چیزی که من فهمیدم این است که او وارد کنسولگری شد و پس از دقایقی یا یک ساعت آن را ترک کرد. مطمئن نیستم.

خالد بن سلمان، برادر ولیعهد عربستان که سفیر این کشور در واشنگتن است، ادعای قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان را رد کرد.

رییس کنسولگری عربستان در استانبول تاکید کرد که خاشقجی ساختمان کنسولگری را ترک کرده، اما دوربین‌های این ساختمان خراب بوده‌اند و تصویر آن را ضبط نکرده‌اند. او حتی خبرنگاران را به کنسولگری فراخواند تا ثابت کند خاشقجی آنجا نیست.

مقامات امنیتی ترکیه افشا کردند که هنگام حضور خاشقجی در کنسولگری عربستان، ۱۵ عربستانی آن جا بوده‌اند.

مقامات سعودی که قتل خاشقجی در کنسولگری کشورشان در استانبول را تکذیب و برای همکاری با مسئولان ترکیه ابراز آمادگی کردند، به رغم ادعاهایشان برای پیشرفت در روند تحقیقات هیچ عجله‌ای نکردند.

ریاض مدعی شد که "چیزی برای پنهان کردن ندارد"، با این وجود دو هفته طول کشید تا تیم تحقیقات مشترک شامل مقامات ترکیه و عربستان وارد ساختمان کنسولگری عربستان شوند.

همزمان با ورود تیم‌های تحقیقاتی به کنسولگری عربستان، محمد العتیبی، رییس این کنسولگری تحت حفاظت دیپلماتیک ترکیه را ترک کرد.

در همین روز، ملک سلمان میزبان مایک پامپئو، وزیر امرو خارجه آمریکا بود. بر اساس گزارش خبرگزاری عربستان، در این دیدار درباره قتل جمال خاشقجی گفتگو نشد. از سویی دیگر، اما وزارت امور خارجه آمریکا اظهار کرد، ملک سلمان و پامپئو درباره مساله خاشقجی با یکدیگر صحبت کرده‌اند.

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا در توییترش نوشت: به تازگی با ولیعهد عربستان که کاملا آگاهی از اتفاقات کنسولگری‌شان در استانبول را تکذیب می‌کند، گفتگو کردم. طی این تماس او با مایک پامپئو بود و به من گفت: تحقیقات کامل درباره این پرونده را آغاز کرده و به سرعت آن را گسترش می‌دهد. نتایج آن به زودی حاصل خواهند شد.

"کشته شده در یک نزاع"

به دنبال مدارکی که ترکیه ارائه کرد، ریاض ۱۸ روز پس از ناپدید شدن خاشقجی بر خلاف اظهارات دو پسر پادشاه خود، مجبور شد قبول کند که این روزنامه‌نگار در کنسولگری عربستان کشته شده است.

ریاض اعتراف کرد که خاشقجی در یک "نزاع" کشته شده، اما این قتل عمدی نبوده است. هیچ اطلاعاتی درباره محل جسد او ارائه نشد.

عربستان اعلام کرد که ۱۸ شهروند عربستان در رابطه با قتل خاشقجی دستگیر شدند.

علاوه بر این، به دنبال فرمان سلطنتی، عربستان پنج تن از مقامات ارشد خود را از جمله سعود القحطانی و احمد عسیری، مشاور دادگاه سلطنتی که او را دست راست بن سلمان می‌دانستند و معاون سرویس اطلاعاتی سعودی اخراج کرد.

همین حکم اظهار کرد، یک "کمیسیون اطلاعاتی عالی" تسکیل شده تا اتفاق مشابهی پیش نیاید و محمد بن سلمان سرپرستی آن را بر عهده خواهد داشت.

عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز گفت، بن سلمان هیچ "اطلاع یا مسئولیتی" در این قتل ندارد.

بیانات غیرقابل قبول

بیانات محدود و دیرهنگام ریاض جامعه بین‌المللی را قانع نکرد.

در بیایه مشترک انگلیس، آلمان و فرانسه آمده است: نیاز فوری به شفاف‌سازی درباره آنچه دقیقا در دوم اکتبر اتفاق افتاده، وجود دارد؛ فراتر از فرضیه‌هایی که تا کنون در تحقیقات عربستان ارائه شده و نیاز به مدارکی برای معتبر شناخته شدن دارد.

رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه چند روز بعد در سخنرانی خود در نشست حزب عدالت و توسعه، توجه‌ها را به بیانات متناقض عربستان جلب کرد.

او اظهار کرد: در پی اطلاعاتی که هم‌اکنون در دست است، این سوالات همه را گیج می‌کنند: چرا همه این ۱۵ نفر که مهارت‌هایی دارند که می‌توان از آن‌ها در قتل و پاکسازی شواهد آن استفاده کرد، در استانبول جمع شده بودند؟ ما به دنبال پاسخی برای این پرسش هستیم. آنان به دستور چه کسی به آنجا رفته‌اند؟ چرا در‌های کنسولگری به جای اینکه فورا برای تحقیقات باز شوند، پس از چند روز گشوده شدند؟ چرا این همه اظهارت متناقض وجود دارد در حالی که قتل آشکار است؟ چرا جسد کسی که مرگش به طور رسمی پذیرفته شده هنوز موجود نیست؟

اردوغان با تاکید بر اینکه عربستان باید شفاف‌سازی کند که"همدست محلی که جسد به اوتحویل داده شده" چه کسی است، گفت: ۱۸ تنی که در ارتباط با این قتل دستگیر شده‌اند، باید در ترکیه تحت پیگرد قانونی قرار گیرند.

مدارک ترکیه، حاکی از قتل برنامه‌ریزی شده

سپس بیانیه دفتر پگیری قانونی در ۲۵ اکتبر در بیانیه‌ای که از سوی خبرگزاری عربستان منتشر شد، اظهار کرد، اطلاعاتی که از سوی کارگروه مشترک ترکیه و عربستان درباره قتل خاشقجی ارائه می‌شوند، "برنامه‌ریزی شده" هستند.

چند روز پس از آن، سعود الموجب، دادستان ارشد عربستان به ترکیه رفت تا درباره این پرونده با عرفان فیدان، دادستان عمومی استانبول که به این پرونده رسیدگی می‌کند، گفتگو کند.

اطلاعاتی از همدست محلی در دست نیست

او ترکیه را بدون انتشار بیانیه‌ای ترک کرد، با این حال دفتر این دادستان در استانبول، جزییاتی از قتل خاشقجی را در اختیار او گذاشت.

دفتر دادستان عمومی کل استانبول در این باره اظهار کرد: جمال خاشقجی، مدت کوتاهی پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول در دوم اکتبر ۲۰۱۸ -به طریق برنامه‌ریزی شده‌ای- خفه شده است. پس از خفگی، جسدش باز هم طبق آنچه برنامه‌ریزی شده، مثله شده است.

در ادامه این بیانیه آمده است، مقامات ترکیه به رغم تمایل به پرده برداشتن از حقیقت پشت این قتل، نتوانسته‌اند از مذاکره با همتایان خود به نتایج محکمی دست یابند. این بیانیه همچنین تاکید دارد که عربستان اطلاعاتی درباره وجود یک "همدست محلی" ارائه نداده است.

با اینکه مقامات عربستانی در بیانات خود از یک "همدست محلی" صحبت کرده بودند، طی مذاکراتشان با همتایان ترکیه‌ای خود "چنین بیاناتی" را تکذیب کردند.

عربستان به دنبال اعدام پنج فرد "ناشناس" مرتبط با این پرونده است.

دفتر این دادستان در عربستان، در روز ۱۵ نوامبر بیانیه‌هایی را درباره این قتل منتشر کرد و طی آن اظهارات گذشته خود را بار دیگر تکذیب کرد.

یک سخنگوی دفتر این دادستان در عربستان گفت، جسد خاشقجی "در داخل کنسولگری مثله شده و به بیرون از آن منتقل شده است".

او گفت، دستور بازگرداندن خاشقجی را احمد عسیری صادر کرد که ماه گذشته اخراج شد. وی همچنین افزود، این قتل از پیش برنامه‌ریزی شده نبوده است.

گفته شده است که ۱۱ تن از ۲۱ مظنون این پرونده قرار است به اتهامات گوناگونی محاکمه شوند و این دادستان به دنبال آن است که برای پنج تن از آنان حکم اعدام را در ظر بگیرد. با اینوجود اطلاعاتی درباره هویت آنان ارائه نشده است.

پس از اعتراف به "مثله شدن جسد خاشقجی در کنسولگری عربستان"، سخنگوی دفتر این دادستان افزود، جسد او به یک همدست محلی سپرده شده و مقامات سعودی تصویر شبیه‌سازی شده او را به مسئولان ترکیه خواهند داد.

این سخنگو اظهار کرد، این تیم ۱۵ نفره برای متقاعد کردن خاشقجی بر سر بازگست به عربستان تشکیل شده بود. او تاکید کرد: از ابتدا اطلاعات غلطی درباره این حادثه به محمد بن سلمان ارائه شد.

طبق بیانیه دفتر این دادستان کل، عسیری به فرمانده این تیم دستور داد که خاشقجی را چه با متقاعد کردن او، چه با زور، به عربستان بازگرداند.

فرمانده این ماموریت این تیم را تشکیل داد که مذاکرات، اطلاعات و تدارکات مورد نیاز را ترتیب دهند و در صورتی که به زور متوسل شدند، با کارشناسان حقوقی برای پاکسازی آثار جرم ارتباط برقرار کنند.

بر اساس این بیانیه، فرمانده این تیم تصمیم گرفت که اگر این مذاکرات نتیجه‌ای نداد، خاشقجی را به قتل برساند.

در این بیانیه آمده است: این تحقیقات نتیجه‌گیری می‌کند که این جرم پس از مجادله با قربانی صورت گرفته که طی آن بدن او به زور مهار شده و میزان زیادی دارویی به او تزریق شده که اوردوز و در نهایت مرگ او را به دنبال داشته است. این تحقیقات هویت آنان که دستور این اقدام را صادر کرده و این قتل را صورت داده‌اند، شناسایی کرده است که در مجموع پنج تن هستند که به این قتل اعتراف کرده‌اند. طبق توضیحات ارائه شده از سوی فردی که جسد مقتول را به همدست محلی تحویل داده است، چهره این فرد شبیه سازی شده است.

این بیانیه ادامه می‌دهد که یکی از اعضای این تیم دوربین‌های نظارتی را از کار انداخته و عسیری "گزارش غلطی" مبنی بر خروج خاشقجی از کنسولگری عربستان ارائه کرده است.

پرسش‌های بی‌پاسخ پابرجا هستند

با توجه به این که عربستان بیانیه‌های خود را یکی پس از دیگری تکذیب کرده است، این پرسش پیش می‌آید که این بیانیه‌های تازه تا کجا معتبر هستند؟

پرسش‌های دیگر نیز همچنان بی‌پاسخ هستند. اگر یک همدست محلی در این پرونده وجود دارد، او کیست؟ جسد خاشقجی کجاست؟

از سویی دیگر، رسانه‌های بین‌المللی بار‌ها تاکید کرده‌اند که دستور قتل خاشقجی به بالاترین سطح خاندان سعودی مرتبط می‌شود و به همین دلیل است که دولت ریاض بار‌ها اظهارات خود را تغییر داده است.

همچنین دادستان سعودی به دنبال صدور حکم اعدام برای پنج تنی است که نام آن‌ها به طور علنی اعلام نشده و به نظر می‌رسد که این اقدام برای حفاظت از مجرمان واقعی این پرونده است.

جامعه بین‌المللی همچنان منتظر آن است که دریابد دقیقا چه کسی دستور قتل خاشقجی را صادر کرده و همه آنان که مسئول این قتل هستند، از جمله مجرمان واقعی آن چه کسانی هستند. "