آیا صدام وزیر الجزایری را به قتل رساند؟

پارسینه: در سال‌های اخیر باب صحبت در مورد چگونگی قتل محمد صدیق بن یحیی وزیر خارجه سابق الجزائر بر اثر سانحه هوایی در منطقه کرد نشین مرز ایران و عراق گشوده شده است. سال‌ها بعد این نکته اثبات شد که حادثه سقوط هواپیما عمدی بوده و به دستور صدام انجام شده است. منبع این خبر وزیر حمل ونقل الجزائر صالح قوجیل بوده است که آن زمان مسئول کمیته حقیقت یاب پرونده سقوط هواپیما نیز بوده است. اما شوک بزرگتر در مورد این حادثه زمانی وارد شد که چند روز قبل خالد نزار وزیر دفاع سابق الجزایر نیز این خبر را تایید کرد. پس از گذشت ۳۶ سال از این حادثه، اکثر بازیگران مرتبط با آن از صحنه روزگار خارج شده اند بهمین علت کسی در صحت این روایت تردیدی وارد نکرده است. ژنرال بازنشسته خالد نزار نه تنها صدام که شاذلی بن جدید رئیس جمهور سابق الجزایر را نیز در این حادثه مقصر میداند، چرا که از نظر او شاذلی بن جدید شواهد و مدارک مرتبط با این حادثه را مخفی کرده بوده است.

شاذلی بن جدید شخص محبوبی میان نظامیان نبود و آن‌ها او را عامل بی ثباتی کشور میدانستند. بهمین علت ارتشیان وی را در اویل دهه ۹۰ میلادی هنگامیکه به اسلام گرایان اجازه فعالیت در عرصه سیاسی را داد از کار برکنار کردند.

هواپیمای حامل بن یحیی علاوه بر او حامل ۱۴ سرنشین دیگر هم بود که کلیه آنان در دم جان باختند. حادثه زمانی رخ داد که هواپیمای حامل بن یحیی به فاصله اندکی از مرز ایران و عراق به سمت آسمان ایران حرکت کرده بود.

بنابر اظهارات رئیس کمیته حقیقت یاب الجزائری پس از پیدا شدن بقایای موشک اصابت کرده به هواپیما مشخص شد که موشک ساخت شوروی بوده است و رقم مسلسل درج شده روی موشک نشان میداد که آن توسط شوروی به عراق فروخته شده است. اطلاعات بدست آمده برای متهم کردن عراق کافی بود، اما این تمایل بین رهبران الجزائر موجود بود تا قضیه را خطای انسانی جلوه دهند، اما خشونت و تند خویی صدام به طور کلی اجازه طرح چنین فرضیه‌ای را از مسئولان الجزائری سلب کرد. بعد از مدتی کوتاه از این حادثه، صدام به الجزائر سفر کرد و مسئولان الجزایری با این توجیه که صدام مهمان آن‌ها است از طرح موضوع نزد وی خودداری کردند. سپس وزیر حمل و نقل الجزایر را به بغداد فرستادند و او هم بدون هیچ مناقشه‌ای مفاد پرونده کمیته حقیقت یاب را تسلیم صدام کرد که در آن به نقش عراق در سقوط هواپیما تصریح شده بود.

کل پاسخ صدام به وزیر الجزائری یک جمله بیشتر نبود، باید روابط خود را با عراق بهبود بدهید.. گویی که قصد داشت این نکته را بازگو کند که آری من او را کشته ام.

سوال مهمتر آن است که چرا صدام میانجی را قبل از میانجیگری برای پایان جنگ به قتل رساند؟ درحالیکه تنها دو سال از مدت هشت ساله جنگ با ایران سپری شده بود. واقعیت این است که صدام به الجزایری‌ها بدبین بود. الجزائر موفق شده بود با میانجیگری خود به مناقشه مرزی ایران و عراق خاتمه دهد و همچنین در پایان مناقشه گروگان گیری در سفارت آمریکا در تهران نقش مهمی ایفاء نماید. اما چرا صدام او را به قتل رساند درحالیکه میتوانست به راحتی درخواست میانجیگری وی را رد کند؟ کسانیکه صدام و خوی مخصوص او را میشناسند میدانند که این نوع رفتار، روش خاص او برای رساندن پیام به مخالفانش بود. صدام میل شدیدی به اعمال خشونت داشت. او صد‌ها نفر از هم حزبی‌ها و دوستان خود از جمله عدنان خیرالله وزیر دفاع، دامادهایش به قتل رساند. همچنین استاندار بغداد را تنها چند ماه بعد از آنکه به وی مدال رافدین اعطاء کرده بود به قتل رساند. صدام در میان کشور‌ها به اینکه فردی مخوف و بیرحم است مشهور بود و خود نیز از این شهرت خشنود بود.

اما اوضاع طبق میل صدام جلو نرفت. مدتی بعد از مرگ او یحیی شکست‌های متوالی او برابر ایران شروع شد و ایرانیان موفق شدند به جنوب عراق نفوذ کنند. بعد از این شکست‌ها صدام درخواست‌های زیادی را برای میانجیگری در جهت پایان جنگ مطرح کرد و حتی حاضر شد قرارداد مرزی الجزائر را بپذیرد، اما نهایتا جنگ شش سال پس از مرگ محمد صدیق بن یحیی ادامه پیدا کرد.

منبع: الشرق الاوسط

نویسنده: عبدالرحمن الراشد ، سردبیر سابق الشرق الاوسط و مدیر کل سابق خبرگزاری العربیه
ترجمه: حمیدرضا ابراهیمی