آیا مرگ زن مهریه اش را ساقط می کند؟

احکام مهریه؛ آیا مرگ زن مهریه اش را ساقط می کند؟ وراث پس از مرگ زن چگونه می توانند مهریه را طلب کنند؟ به طور کل مهریه به چه زنانی تعلق می گیرد؟ پرسش و پاسخ های مربوط به مهریه را در ادامه این بخش از احکام دینی وبسایت نازوب دنبال کنید

آیا پس از فوت زن مهریه اش ساقط می شود؟

در روزهای گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه مردی پس از آن که همسرش مهریه‌اش را به اجرا گذاشت، با خودرو او را زیر گرفت و او را به قتل رساند.

فارغ از مباحث مختلفی که می‌توان در رابطه با علل و عوامل بروز حوادث اینچنینی داشت این سوال مطرح می‌شود که آیا با قتل زوجه یا حتی مرگ طبیعی او، تکلیف زوج به پرداخت مهریه از بین می‌رود؟

به گزارش مجله خبری ناز وب، از سال‌های گذشته تعیین سکه طلا به عنوان "مهریه" امری رایج بوده است. مردان زیادی با تعیین تعداد بالای سکه و ناتوانی از پرداخت آن بعد از مطالبه زوج به زندان رفته‌اند و این روزها با نوسانات اقتصادی و مشکلات ناشی از افزایش قیمت طلا از جمله افزایش تعداد زندانیان ناشی از این موضوع، "مهریه" و تلاش برای کاهش مشکلات مربوط به آن را به بحثی داغ تبدیل کرده است.

"مهریه" در 6 ماه اول امسال به اندازه کل سال قبل زندانی داشته‌ است

حسین پورمند مدیرکل قضایی و اجرای احکام سازمان زندانهای کشور 17 مهرماه طی سخنانی در نشست بررسی و اصلاح قانون مهریه گفت:

در شش ماهه نخست امسال سازمان زندان‌ها به اندازه کل سال قبل ورودی به زندان بابت موضوع مهریه داشته است و اگر در این خصوص رقم 4 هزار زندانی تا امروز حفظ شده و افزون بر این گزارش نگردیده است با تلاش و کمک‌های خیرین بوده است.

ارتکاب قتل به خاطر مهریه

در روزهای گذشته خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه در یکی از روستاهای شهرستان تربت حیدریه استان خراسان رضوی، مردی پس از آن که همسرش مهریه‌اش را به اجرا گذاشت، با خودرو او را زیر گرفت و در سه نوبت پیاپی از روی او گذشت و جسدش را له و به کف خیابان چسباند.

جعفر رضوانی بخشدار محل وقوع این حادثه، در این باره اعلام کرد که "همسر مقتول با اجرا گذاشتن مهریه خود، زمین و دیگر اموال همسرش را مطالبه کرده بود و قاضی ابتدا دستور صلح و سازش می‌دهد، اما هنگام دعوا و مشاجره لفظی، مرد کنترل خود را از دست داده و این اتفاق رخ می دهد".

با قتل یا فوت زوجه "مهریه" ساقط می‌شود؟

بهمن کشاورز حقوقدان، در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه "مهریه" در صورت مرگ زوجه چه وضعیتی پیدا خواهد کرد؟ گفت:

مهریه دین زوج است و تا زمانی که پرداخت نشده باشد بر ذمه او مستقر خواهد بود و در صورت فوت زوجه که داین و طلبکار محسوب می‌شود ورثه او طلبکار زوج خواهند بود، بنابراین با قتل و فوت زوجه مهریه ساقط نمی‌شود و ورّاث می‌توانند به مطالبه و وصول آن اقدام کنند، ضمناً توجه شود هر چند شوهر خود داخل در وراث می‌باشد اما به واسطه قتل از ارث محروم خواهد بود.

این حقوقدان خاطرنشان کرد: در خصوص مهریه به طور کلی باید گفت که ما معمولاً در همه امور از یکی از طرفین بام سقوط می‌کنیم. زمانی مهریه‌های عجیب و غریب تعیین می‌شود و ضمانت اجرای زندان هم دارد و زمان دیگری حرکت در جهت نفی آن است.

وقتی زوجین می‌دانند "مهریه" تعیینی در حد و توان زوج نیست اصولاً این مهر باطل است.

وی تصریح کرد:

بار دیگر اظهار نظر استاد فقیدم مرحوم دکتر مهدی شهیدی را لازم می‌دانم که فرمود «وقتی زوج و زوجه هر دو می‌دانند که مهریه تعیینی در حد و توان زوج نیست اصولاً این مهر باطل است و باید مهرالمثل پرداخت شود».

این حقوقدان بیان کرد:

به هر حال هر قانون‌گذاری که انجام شود باید با در نظر گرفتن واقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی باشد و الّا مشکلی را حل نخواهد کرد.

کشاورز با اشاره به مطرح شدن راهکارهای مختلف برای حل مشکلات مربوط در این زمینه، گفت:‌ می‌توان در قانون‌گذاری ترتیبی داد که مهریه از صورت حربه‌ای برای طلاق خارج شود و به روال عادی برگردد و این می‌تواند به صورت برقراری حق طلاق برای خانم‌ها ولو از باب حکم ثانویه باشد.

***
وراث چگونه می توانند طلب زوجه یا زن فوت شده را بگیرند؟

اگر زن قبل از مطالبه مهریه از زوج فوت کند و مهریه او وجه رایج باشد ورثه زن استحقاق دریافت مهریه را دارند. یعنی با فوت زوجه مهریه نیز به ورثه او منتقل می شود و اصل طلبی که زوجه بابت مهریه داشته طبق قانون ارث به ورثه او انتقال پیدا می کند.
مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر همواره یکی از موارد رجوع به دادگاهها می باشد. از آنجا که معمولا بعد از فوت شوهر اموال او به وراث می رسد معمولا چالشهایی در این خصوص دیده می شود.

فرض کنیم زنی پس از دو سال از تاریخ فوت همسرش می خواهد مهریه خود را مطالبه کند. آنچه مسلم است این دعوی باید به طرفیت ورثه متوفی که ترکه (اموال به جا مانده از متوفی) را پذیرفتند در دادگاه طرح و اقامه شود.

حال این سئوال مطرح می شود که دادگاه در موردی که مهریه زن وجه رایج است (نه سکه یا اموال منقول و غیر منقول دیگر) بر اساس شاخص سال فوت شوهر باید مهریه را محاسبه کند یا به نرخ روز و سال مطالبه مهریه؟

برابر قانون ( ماده 3 آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی) در مواردی که مهریه زوجه باید از ترکه زوج متوفی پرداخت شود تاریخ فوت مبنای محاسبه قرار می گیرد.

حال اگر زن قبل از مطالبه مهریه از زوج فوت کند و مهریه او وجه رایج باشد ورثه زن، استحقاق دریافت مهریه را دارند. با فوت زوجه مهریه نیز به ورثه او منتقل می شود و اصل طلبی که زوجه بابت مهریه داشته طبق قاعده ارث به ورثه او انتقال پیدا خواهد کرد و هر یک از ورثه به نسبت سهم الارث خود از اصل دین، طلب خود را از شوهر متوفیه یا ماترک او مطالبه می کند.

ولی آنچه که ورثه مستحق دریافت آن هستند اصل مبلغ مندرج در نکاح نامه به عنوان مهریه است نه قیمت روز وجه رایج. زیرا این حق را قانون فقط برای زوجه زنده متصور شده نه برای ورثه او.

البته در این خصوص نظر مخالف هم وجود دارد و عده ای اعتقاد دارند که ورثه قائم مقام و جانشین او هستند و همان حقی که زوجه متوفیه نسبت به محاسبه وجه رایج به قیمت روز داشت همان حق را ورثه او نیز دارا هستند.

نکته دیگر در خصوص تعهد پدر زوج در قبال پرداخت مهریه به زوجه از سوی پسرش است. همان طور که می دانیم مهریه با تراضی طرفین تعیین می شود و اصولا مسوولیت پرداخت آن بر عهده شوهر است.

اما گاهی اوقات ممکن است پدر زوج پرداخت مهریه را تعهد کند که در این صورت با مطالبه مهر و اعلام اعسار زوج نسبت به پرداخت مهر زوجه حق رجوع به پدر زوج را دارد.

حال اگر پدر زوج پرداخت مهریه را تضمین کند در این حالت دیگر شوهر هیچ گونه مسوولیتی برای پرداخت مهریه نداشته و پدر او مسوول پرداخت مهریه خواهد بود.

در پاسخ به این ابهام که آیا پدر زوج در صورت امتناع از پرداخت مهریه زندانی می شود یا نه؛ باید گفت:

هر گاه با حکم قطعی دادگاه کسی محکوم به پرداخت دین به دیگری شود و از اجرای حکم خودداری کند و ضمنا از او مالی به دست نیاید با درخواست کسی که حکم به نفع او صادر شده روانه زندان خواهد شد. مگر آن که ثابت کند قدرت و توانایی پرداخت بدهی را به صورت اقساط یا به طور کلی ندارد که اصطلاحا به این شخص معسر گفته می شود.

***
مهریه به چه زنانی تعلق می گیرد

اما به نظر می‌رسد این دیدگاه به طور کامل قابل نقد است، زیرا در فقه اسلامی از مهریه به‌عنوان مهرصداق، یعنی آنچه مرد به وسیله آن صداقت و علاقه خود را به همسر نشان می‌دهد، یاد شده است.

با این حال از آنجا که بسیاری از دعاوی مطروحه در محاکم قضایی پیرامون مطالبه مهریه است، دانستن نکاتی در این زمینه در تحقق قسمتی از حقوق شهروندان ضروری به نظر می‌رسد.

طبق قانون مدنی ایران، به محض وقوع عقد، زن مالک مهریه می‌شود و از این منظر هم تفاوتی بین عقد دائم و موقت وجود ندارد

اما تفاوتی که میان عقد دائم و منقطع وجود دارد، صحت وقوع عقد دائمی حتی بدون تعیین مهریه یا همان مهرالمسمی است، اما در عقد منقطع تعیین مهریه یکی از شرایط صحت وقوع عقد است. پس باید توجه داشت اگرچه زن در عقد موقت از نفقه و ارث محروم است اما تعیین مهریه در این عقد ضروری و الزامی است.

حال ممکن است این سؤال به ذهن خطور کند که چنانچه در عقد دائمی مهریه تعیین نشود وضعیت مهریه زن چگونه است؟

در پاسخ به این سؤال باید گفت:

به چنین زنی مهر المثل تعلق می‌گیرد. به این معنا که کارشناس با بررسی شرایط زن از لحاظ ظاهر، شغل، تحصیلات، موقعیت اجتماعی و… مشخص می‌کند که طبق عرف برای مثل و مانند چنین زنی چقدر مهریه تعیین می‌شود. البته این در صورتی است که نزدیکی بین زوجین واقع شده باشد.

در غیر این صورت به زن مهرالمتعه تعلق می‌گیرد که کمتر از مهرالمثل است و در فقه از آن به عنوان مالی یاد شده که به عنوان مثال در حد یک انگشتری است. از نکاتی که در تعیین کردن مهریه باید به آن توجه داشت وضعیت پرداخت مهریه تحت عناوین عندالاستطاعه و عندالمطالبه است.

تفاوت‌هایی که بین این دو نحوه پرداخت وجود دارد به توانایی‌های مالی مرد باز می‌گردد. به این معنا که در خصوص وضعیت عندالمطالبه، صرف تقاضا و مطالبه زوجه، همسر موظف به پرداخت است و چنانچه به هر دلیلی اعم از نداشتن توانایی مالی یا تمایل نداشتن به پرداخت، مهریه را نپردازد، زن می‌تواند طبق قانون تا زمانی که مرد دین خود را پرداخت کند یا در صورت پذیرش اعسار و ناتوانی مالی او تا زمانی که پیش قسط مهریه را نپردازد وی را در حبس نگاه دارد.

البته طبق قوانین اخیر در صورتی که زوج به میزان 110عدد سکه تمام بهار آزادی را پرداخت کند دیگر در حبس نخواهد بود. اما زن می‌تواند چنانچه مرد مالی کسب کرد مابقی مهریه خود را از محل توقیف مال مطالبه کند.

اما در خصوص وضعیت پرداخت عندالاستطاعه، زن فقط در صورت توانایی مرد حق مطالبه مهریه را دارد و بنابراین او تنها با معرفی اموال متعلق به همسر و توقیف آنها می‌تواند حقوق‌اش را در این زمینه دریافت کند. نکته دیگری که در خصوص مهریه قابل ذکر است مربوط به زن باکره است.

نکته نخست اینکه زن تا زمانی که باکره است و کل مهریه خود را دریافت نکرده می‌تواند از ادا کردن وظایف زناشویی از جمله تمکین امتناع کند و در عین حال نفقه معوقه‌اش را نیز مطالبه کند. به این حق قانونی و شرعی زن حق حبس گفته می‌شود، یعنی او می‌تواند بکارت خود را حبس کند تا زمانی که کل مهریه‌اش را از همسر دریافت کند.

اما در صورت وقوع نخستین نزدیکی و ازاله بکارت این حق ساقط می‌شود و در این صورت چنانچه زن بدون عذر موجه قانونی از انجام وظایف زناشویی سر باز زند دیگر مستحق دریافت نفقه نخواهد بود. حال به فرض اینکه طلاق زوجین در وضعیت باکره بودن زن واقع شود، او از کل مهرالمسمی تنها مستحق دریافت نیمی از آن خواهد بود.

این وضعیت همچنین در شرایطی که زن به دلیل عنن و ناتوانی جنسی زوج نسبت به فسخ نکاح اقدام کند، اعمال می‌شود و در این صورت نیز تنها نیمی از مهریه به او تعلق می‌گیرد.

باید دانست زن تحت هر شرایطی حتی ارتکاب جرم نسبت به همسر، مستحق دریافت مهریه است و شوهر نمی‌تواند به بهانه انجام امور خلاف‌شان از سوی همسرش از پرداخت مهریه به وی خودداری و این حق وی را ساقط کند.

***

و خط پایان

نگاهی به عجیب ترین مهریه های ثبت شده در ایران

مهریه آنقدر در بین زنان جایگاه پیدا کرده است که یکی از بُرنده ترین سلاح برای خانمها به شمار می رود به گونه ای که عجیب ترین مهریه ها در دفاتر اسناد رسمی ازدواج به ثبت رسیده اند که در ادامه نگاهی به این مهریه های عجیب می اندازیم.

مدتی بود مهریه‌ها خنده‌دار و غیرقابل اجرا شده بود که با ورود قوه قضاییه این مهریه‌ها دیگر ثبت نمی‌شود و خبری از بال مگس و دست و پای داماد به عنوان مهریه نیست.

مرد نقاش کارش شده نقاشی برای همسرش. باید 100 تابلو نقاشی کند تا مهریه همسرش را بپردازد. زهرا و مهران شش سال قبل در نمایشگاه نقاشی مهران با هم آشنا شدند.

زهرا ابتدا عاشق نقاشی‌ها و بعد مهران شد. او شاعر بود و عاشق منظره‌هایی سبز. زمانی که تصمیم به ازدواج گرفتند نوعروس مهریه عجیبی تعیین کرد. او صد تابلوی نقاشی از منظره را به عنوان مهریه تعیین کرد. حالا که کارشان به طلاق کشیده شده، زن جوان مهریه اش را اجرا گذاشته است.

مهران در جلسه دادگاه اعلام کرد نمی‌تواند این تعداد تابلو را یکجا به همسرش بدهد. حالا هم با حکم دادگاه باید ماهانه یک تابلوی نقاشی بکشد و به عنوان مهریه به همسرش بدهد.

گاهی برخی مهریه‌ها نه‌تنها باعث مشکل، بلکه سبب کار خیر می‌شود. نوعروس جوانی چندی قبل مهریه‌اش را نگهداری از ایتام تعیین کرد. نوعروس با مهریه تکفل پنج یتیم به مدت 14 سال پیمان زناشویی بسته است.

او درباره مهریه خود می‌گوید: همیشه دوست داشتم مهریه‌ام چیزی باشد که هم دنیای مرا بسازد و هم آخرتم را آباد کند، از این رو به نیت 14 معصوم به مدت 14 سال و به نیت پنج تن تکفل و سرپرستی پنج یتیم را جزو مهریه‌ام قرار دادم.

سکه هر تعداد هم که باشد حتی اگر بتوانی آن را به صورت کامل از داماد بگیری فقط می‌تواند یک دلخوشی زودگذر برای این دنیا باشد، اما من دوست داشتم مهریه‌ام ماندگار باشد و دنیا و آخرت مرا تامین کند.

با تقبل سرپرستی این ایتام نه‌تنها مهریه‌ام را از همان ابتدا دریافت کرده‌ام و همسرم شیرینی لذت پرداخت مهریه مرا می‌چشد، بلکه برای هر دوی ما باقیات‌الصالحاتی ایجاد شده که باعث خیر هر دوی ماست و ما می‌توانیم بهشت دنیوی و اخروی را در کنار هم بسازیم و مسیر کمال و سعادت را با یکدیگر طی کنیم.

آقا داماد نیز درخصوص چگونگی مهریه همسرش گفته است: در صحبت‌هایی که با هم داشتیم مشخص شد خط‌ مشی ما بسیار شبیه هم است و از آنجا که از قبل دوست داشتم چنین کاری را انجام دهم این موضوع را به عنوان مهریه لحاظ کردیم و در صورتی که وسع مالی ما بهتر شود تعداد را افزایش خواهیم داد.

ازدواج با عروس عاشق حیات‌وحش هم دردسرهای خودش را دارد. پرونده شکایت زنی با مهریه 10 آهوی وحشی هم یکی از عجیب‌ترین پرونده‌هایی بود که دو سه سال قبل در دادگاه خانواده به جریان افتاد.

مهناز 26 ساله که با یکی از آشنایان خود در شهر مادری‌اش ازدواج کرده بود، به‌دلیل علاقه‌ای که به طبیعت داشت این مهریه را انتخاب کرد.

او چند ماه بعد از ازدواج به‌خاطر شغل همسرش به تهران آمد اما آن‌قدر تنهایی و غربت آزارش داد که تصمیم گرفت مهریه‌اش را اجرا بگذارد و شوهرش را مجبور کند تا زمانی که 10 راس آهوی وحشی را از دشت‌های شهرستان محل سکونتشان شکار نکرده، به تهران برنگردند. این هم از جمله مهریه‌هایی بود که قابلیت اجرا نداشت.

گاهی مهریه شوکه‌کننده است مانند مهریه نوعروسی که پای سفره عقد همه مهمانان را شوکه کرد. براساس آنچه یکی از خبرگزاری‌ها اعلام کرده است، عروس و داماد در محل کار یکدیگر را دیده و به هم دل بسته بودند. هر دو دوست داشتند زندگی‌شان را از دریچه‌ای دیگر ببینند. برای همین تصمیم گرفته بودند به گونه‌ای جدید و نو زندگی را آغاز کنند.

اگرچه سال‌ها پیش پدر دختر جوان از روستا به شهر آمده بود و در شهر زندگی کرده بود، ولی واقعیت این بود که دختر جوان هنوز دلبسته اصالت‌ها و سادگی‌ها بود. برای همین وقتی وارد شد، همه متعجب شدند. او به رسم روستا لباسی محلی پوشیده و با سادگی تمام آماده عقد ازدواج شده بود.

زمانی که عروس و داماد کنار سفره عقد نشستند اطرافیان شروع به پایکوبی کردند. در این زمان عاقد از پدر عروس درخواست کرد تا میزان مهریه را مشخص کند.

پدر عروس گفت: خوشحالم که در تمام این سال‌ها دختری خوب تربیت کرده‌ام و او هرگز با وجود پیشرفتی که داشته حقیقت و اصالت خود را از یاد نبرده است. برای همین می‌خواهم انتخاب میزان مهریه را به عهده خودش بگذارم، زیرا می‌دانم او بهترین انتخاب را خواهد داشت و بهترین شیوه را در پیش خواهد گرفت.

دختر جوان رو به پدرش کرد و گفت: فردی را که برای زندگی‌ام انتخاب کرده‌ام، فردی است که در طول چند سال همکاری با خودم انتخاب کرده‌ام و خوشحال هستم که عقاید و افکارمان به هم نزدیک است برای همین برای مهریه‌ام یک موتوسیکلت و دو عدد دوچرخه تقاضا می‌کنم. عروس در برابر تعجب همه گفت:

من به سفر علاقه زیادی دارم و دوست دارم در طبیعت گشت و گذار داشته باشم، هم من و هم همسرم از دوچرخه‌سواری لذت می‌بریم و می‌خواهم با دوچرخه سفر کنیم و سفرهایی هم که با دوچرخه ممکن نیست را با موتورسیکلت برویم. حاضران با شنیدن این میزان مهریه شادمانی کردند و خطبه عقد خوانده شد.

وقتی همسرت جهانگرد باشد

وقتی همسرت جهانگرد باشد، آن‌وقت باید سفر به کشورهای مختلف را به‌عنوان مهریه تعیین کنی. چندی قبل انتشار تصویری از یک عقدنامه در شبکه‌های اجتماعی با مهریه جالب و در نوع خود جدید موجب تعجب کاربران شد.

در این عقدنامه هزینه پنج سفر به قاره‌های جهان که شامل کشورهای برزیل، کانادا، چین، هندوستان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، آلمان، تانزانیا و استرالیا که معادل با نرخ روز موسسات توریستی معتبر در تهران برای تورهای 15 روزه رایج در این موسسات به عنوان مهریه نوشته شده است. حالا اگر عروس خانم بخواهد مهریه‌اش را اجرا بگذارد، داماد باید او را روانه 10 کشور با هزینه میلیاردی کند.

منبع: ناز وب