حکم شراب خواری در قانون

چندی پیش، خبر مسمومیت در اثر استعمال مشروبات الکلی ناخالص در بندر عباس منتشر شد. ۴۰ تن مسموم شده و ۵ تن جان خود را از دست دادند و ۱۱ نفر دیالیز شده و ۷ نفر در نوبت دیالیز هستند، این خبری بود که دکتر فاطمه نوروزیان در گفتگو با خبرنگاران بیان داشت. (۱)

مشروبات الکلی علی رغم ممنوعیت، در مهمانی‌ها و در بعضی محله‌ها و کافه‌ها سرو می‌شود (۲) بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، منظور از الکل مصرفی ثبت نشده، الکلی است که به شکل غیر قانونی، عرضه و توزیع می‌شود و برای آن مالیات پرداخت نمی‌شود. (۳)

در این گفتار به بررسی جوانب حقوقی شرب خمر خواهیم پرداخت. شرب خمر یعنی نوشیدن مایعات مست کننده. در آیه ۲۱۹ سوره بقره خداوند شرب خمر و قمار را گناه کبیره اعلام می‌کند. قانون به تبعیت از شرع مقدس شرب خمر را جرم انگاشته است. مجازات شرب خمر از جمله حدود شرعی است، یعنی مجاراتی که نوع و میزان و کیفیت آن در اسلام مشخص است.

مصرف انواع مُسکِرات (سُکرآور، مست کننده) از قبیل: خوردن، تزریق و تدخین آن کم باشد یا زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به گونه‌ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است. خوردن آب جو مُسِکر موجب حد است هرچند مستی نیاورد. حد مصرف مسکر، ۸۰ ضربه شلاق است.

مجازات شرب خمر برای غیر مسلمان

غیرمسلمان تنها در صورتی که تظاهر به مصرف مسکر کند، محکوم به حد می‌شود و در غیر این‌صورت اگر مصرف مسکر توسط غیرمسلمان، علنی نباشد، ولی درحالت مستی در معابر عمومی ظاهر شود به مجازات مقرر برای تظاهر به عمل حرام محکوم می‌شود.

مستند ماده ۷۰۱ قانون مجازات اسلامی، هر کس متجاهراً و به نحو علن در اماکن و معابر و مجامع عمومی مشروبات الکلی استعمال نماید، علاوه بر اجرای حد شرعی شرب‌خمر به دو تا شش ماه حبس تعزیری محکوم می‌شود.

مجازات خرید و فروش و ساختن مشروبات

علاوه بر نوشیدن مسکرات، خرید و فروش و ساختن آن نیز مجازات دارد؛ هرکس مشروبات الکلی را بسازد یا بخرد یا بفروشد یا در معرض فروش قراردهد یا حمل یا نگهداری کند یا در اختیار دیگری قراردهد به شش ماه تا یک سال حبس و تا هفتاد و چهار (۷۴) ضربه شلاق و نیز پرداخت جزای نقدی به میزان پنج برابر ارزش عرفی (تجاری) کالای یادشده محکوم می‌شود.
هر کس متجاهراً و به نحو علن در اماکن و معابر و مجامع عمومی مشروبات الکلی استعمال نماید، علاوه بر اجرای حد شرعی شرب‌خمر به دو تا شش ماه حبس تعزیری محکوم می‌شود.

تدارک مکان جهت استعمال مشروبات الکلی

فردی که محلی جهت شرب خمر دایر نماید یا مردم را به آنجا دعوت کند، به سه ماه تا دو سال حبس و (۷۴) ضربه شلاق و یا از یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی یا هر دو آن‌ها محکوم خواهد شد و در صورتی که هر دو مورد را مرتکب شود (دایر کردن محل و دعوت مردم) به حداکثر‌مجازات محکوم خواهد شد.

راه‌های اثبات حد شرب خمر

اقرار: اگر مصرف کننده، دو بار به شرب خمر اقرار نماید حد بر او جاری می‌شود. البته مطابق قانون اقرار کننده باید در زمان اقرار، بالغ، قاصد و مختار باشد و اقرار در شرایطه شکنجه و اجبار و اکراه فاقد ارزش و اعتبار است.

شهادت: با شهادت ۲ مرد حد شرب خمر ثابت می‌شود، شاهد شرعی در زمان ادای شهادت باید دارای شرایطی باشد که عبارتند از: بلوغ، عقل، ایمان (مسلمان باشد)، طهارت مولد (حلال زاده)، عادل، انتفاع شخص برای شاهد یا رفع ضرر از وی نباشد، عدم وجود دشمنی بین شاهد و طرفین دعوا، عدم اشتغال به تکدی گری و ولگردی.

ارتکاب جرم در حال مستی

مستی و بی ارادگی حاصل از مصرف اختیاری مسکرات، مواد مخدر و روانگردان و نظایر آنها، مانع مجازات نیست مگر اینکه ثابت شود مرتکب حین ارتکاب جرم به طور کلی مسلوب الاختیار بوده است. لکن چنانچه ثابت شود مصرف این مواد به منظور ارتکاب جرم یا با علم به تحقق آن بوده است (مستی تَعَمُدی) و جرم مورد نظر واقع شود، به مجازات هر دو جرم محکوم می‌شود.

کلام آخر
شرب خمر حرام و در زمره گناهان کبیره است که برای تمام افراد که به گونه‌ای با آن در ارتباط اند، اعم از استعمال کننده، فروشنده، خریدار و کسی که مکانی را جهت شرب خمر تهیه کرده و دیگران را به آن دعوت کند مجازات در نظر گرفته شده است.
مصرف بسیار کم مشروبات الکلی نیز جایز نیست و حرام است آنچنان که امام صادق (ع) از قول رسول خدا (ص) فرمودند: «هر مست کننده ایی حرام است. کسی پرسید: حتی یک جرعه؟ ایشان فرمودند: بله»

پی نوشت
۱. تعداد مسمومان الکلی بندرعباس به ۴۰ تن رسید/یکی از عوامل توزیع مشروبات الکلی دستگیر شد، ایسنا، مهر ۱۳۹۷.
۲. سِرو الکل و قلیان‌های شیشه‌ای در رستوران‌ها و سفره‌خانه‌ها/ گزارش‌هایی که تکذیب نمی‌شوند، خبرگزاری فارس، ۱۳۹۴/۰۴/۳۱،
۳. سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۷، ایرنا.