ماجرای زوج ۱۸۰۰ ساله

تابوت آبان سال پیش در یکی از محله‌های قدیمی شهر همدان پیدا شد، داخل بازار در خیابان «جراحان». کارگران آب و فاضلاب هنگام حفاری در عمق سه متری زمین به این تابوت سنگی رسیدند.

در شهر تاریخی مثل همدان هر بار که زمین را می‌کنند به شئ ارزشمند می‌رسند، نمونه‌اش میدان امام خمینی (ره) که وقتی آن را برای ساخت فواره و حوض کندند کانال آب، اسکلت و چند پایه ستون و سنگ آسیاب پیدا کردند، ولوله‌ای در شهر راه افتاد که گویی گنج پیدا شده است، برای همین بساط حفاری و کاوش را خیلی زودتر از آنچه که باید جمع کردند. داستان خیابان جراحان هم شبیه همان بود. یگان حفاظت همدان تعریف کرد: روزی که کارگران به تابوت رسیدند بازار و خیابان‌ها شلوغ شد، برای همین ناچار شدیم بلافاصله پس از خروج تابوت، جای خالی آن را با خاک پُر کنیم.

زن و مرد که قدمتشان همدوره با اشکانیان تخمین زده شده پس از مطالعه به موزه همدان انتقال داده شدند. حالا به محض ورود به موزه هگمتانه می‌توان این زوج را که در شیشه قاب گرفته شده‌اند، ملاقات کرد. آن‌ها کنار یکدیگر در یک تابوت خفته‌اند و یادآور اسکلت‌های عاشقی هستند که تا کنون در ایران و ایتالیا پیدا شده‌اند.

راهنمای موزه داستان این زوج را این‌طور روایت می‌کند: این زن و مرد قدمتی در حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ سال دارند که با اختلاف زمانی مُرده‌اند، اما در یک تابوت دفن شده‌اند. در واقع با یافتن این تابوت سنگی شاهد دفن خانوادگی و سنتی در دوره اشکانیان هستیم.

علی مالمیر ـ. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان ـ. هم هنگام پیدا شدن این تابوت خانوادگی از مطالعاتی گفته بود که نشان می‌دهد در دوران تاریخی به خصوص دوران اشکانیان ایرانیان فرهنگ تدفین خانوادگی داشته‌اند و برای زنان ارزش و احترام خاصی قائل بودند.

از اسکلت‌ها فرودین‌ماه امسال برای بازدید عموم رونمایی شده است. به گفته راهنمای موزه طول تابوت آن‌ها ۱۹۰ سانتی متر به عرض ۵۰ سانتی‌متر و عنق ۳۰ سانتی‌متر است که اسکلت زن در آن به پهلو دفن شده و دو النگو از جنس مفرغ در دست دارد. جنس تابوت هم از سنگ آهک است.

در آرامگاه شیشه‌ای این زوج در موزه هگمتانه سعی شده با قرار دادن ظروف سفالی همدوره با اسکلت‌ها، شیوه دفن اجساد در دوره اشکانیان تا حدی به تصویر کشیده شود. راهنمای موزه برای مخاطبان تعریف می‌کند که این کوزه‌ها با آب و غذا پر می‌شد چرا که بنا به باور مردم آن دوره، متوفا در زندگی بعدی به آن نیاز داشتند.

از حفاری تصادفی خیابان جراحان همدان آنچنان که یگان حفاظت می‌گوید: همین یک تابوت با اسکلت‌های درونش بیرون کشیده شده است.اما یافته‌های باستان‌شناسان نشان می‌دهد در زمان اشکانیان در کنار تابوت معمولا اشیای دیگری مرتبط با زندگی روزمره متوفی دفن می‌شد. اجساد هم در در خاک و یا در گور‌ها و تابوت‌های سنگی قرار داده می‌شدند، شیوه تدفین نیز به صورت کشیده، جمع شده (چنباتمه‌ای) و یا تاق باز بود.