شهر اوروک، قدیمی‌ترین شهر باستانی ثبت شده در دنیا!

شهر اوروک (Uruk)، یک شهر باستانی در سومر و بعد از آن در امپراطوری بابل است. زمانی این شهر باستانی، مهم‌ترین شهر در منطقه بین النهرین بود. این شهر در جنوب منطقه سومر یا همان دی وارکا (day Warka) در شمال رودخانه فرات در عراق امروزی است. به عقیده بسیاری از باستان شناسان، شهر باستانی اوروک و زیگورات معروفش، قدیمی‌ترین شهر رسمی است که در تاریخ دنیا ثبت شده است. اگر شما هم همانند ما علاقه دارید تا از اولین شهر دنیا بیشتر بدانید، در ادامه این مطلب با ما همراه شوید.

همانطور که گفتیم، باستان شناسان بسیاری شهر باستانی اوروک در میان رودان (بین النهرین) را قدیمی‌ترین شهر باستانی ثبت شده در دنیا می‌دانند. هزاران هزار لوح گلی که تا به حال از ویرانه‌های شهر بزرگ اوروک بدست آمده اند، به وضوح نشان می‌دهند که اینجا زمانی نه تنها یک شهر، بلکه یک مرکز دینی و علمی بسیار با اهمیت بوده است. بر اساس مجله معتبر باستان شناسی (Archaeology Magazine)، قدیمی‌ترین متون و نوشته‌های جهان، در این مکان نگاشته شده اند.

سیستم نوشتاری و یا اولین نوشته‌های دنیا، مجموعه‌ای از نماد‌ها هستند که توسط وسیله‌ای بر روی گل‌های رسی حک شده اند. قدمت این لوح‌ها به حدود ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد حضرت مسیح و زمان سومریان می‌رسد. ترکیبی از این اشکال و نمادها، صدا‌های مختلفی می‌دهند، بنابراین کاتبان دیگر امپراطوری‌ها و حکومت‌ها هم می‌توانستند این خط‌ها را بخوانند و متوجه شوند. این نوع نگارش و دست خط، برای حدود ۳۰۰۰ سال، توسط فرهنگ‌ها و حکومت‌های مختلف استفاده می‌شد.

اوروک، شهر گیلگمش

اوروک همچنین به عنوان شهر گیلگمش شناخته می‌شود. گیلگمش یکی از شاهان افسانه‌ای و قهرمانان سومریان است که به خاطر اثر حماسی "حماسه گیلگمش" شهرت زیادی دارد. حماسه گیلگمش (Epic of Gilgamesh)، یکی از قدیمی‌ترین و نامدارترین آثار حماسی ادبیات دوران تمدن باستان است که در منطقه میان رودان شکل گرفته است. این اثر که در سال ۱۸۵۳ کشف شده، در سال ۱۸۷۰ میلادی توسط جورج اسمیت ترجمه و منتشر شد. ۱۲ کتیبه نگاشته شده با خط میخی، توسط هرمزد رسام (Hormuzd Rassam) در سایت باستانی کتابخانه سلطنتی آشوربانیپال کشف شدند.

به گفته پروفسور جان مایر (Professor John Maier) استاد دانشگاه ایالتی کالج نیویورک، این نوشته‌های باستانی، به وجود و حیات فرد مهمی به نام گیلگمش اشاره می‌کنند. طبق برآورد‌های این استاد باستان شناسی، او در حدود ۲۶۰۰ قبل از میلاد مسیح زندگی می‌کرده است.

همچنین، اعتقاد بر این است که شهر اوروک همان شهر مقدس ارخه (city of Erech)، دومین شهر بزرگ پادشاهی نمرود در شینار است. باستان شناسان نه دوره یا لایه باستانی را در این منطقه کشف کرده اند. از سکونت گاه‌های ساده اولیه تا بقایای اولین شهر باستانی دنیا دراین مکان کشف شده اند. قدمت اولین سکونت گاه‌هایی که از این شهر تاریخی بدست آمده اند، به حدود ۵ هزار سال قبل از میلاد یا دوره اریدو‌ها باز (Eridu period) می‌گردد. طبق فهرست پادشاهان سومری (فهرستی سنگی که به زبان سومری نام تمام پادشاهان این دوره بر رویش نوشته شده)، شهر اوروک توسط پادشاهی به نام Enmerkar در ۴۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ایجاد شده است. در حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد، شهر باستانی اوروک از یک شهرک کوچک به شهری بزرگ و پیشرفته تبدیل شد. دلیل این بزرگتر شدن، برخی تغییرات اقلیمی و جغرافیایی از قبیل: وجود رودخانه فرات در این مکان بود.

از زمانی که مسیر جریان رودخانه فرات تغییر کرد، جمعیت و اهمیت این شهر نیز کاهش پیدا کرد. اما قبل از آن و در دوره‌های اوروک اولیه، اوروک میانی و اوروک پایانی، شاهد افزایش جمعیت در حاشیه رودخانه پر آب و خروشان فرات هستیم. در این دوره ها، تکنیک‌های کشاورزی، آبیاری و همچنین ذخیره غذا برای آینده، به اوج خود رسیدند. به همین دلیل، مردمان شهر اوروک مردمانی پیشرفته محسوب می‌شدند.

سیستم شهرنشینی پیشرفته در شهر اوروک

اینجا شهری پیشرفته با سیستم اداری و بوروکراسی، جامعه‌ای طبقاتی و همچنین ارتشی نظام‌مند بود. شهر باستانی اوروک همچنین یک مرکز تجاری و اداری مهم در منطقه بین النهرین محسوب می‌شد. تشکیلات این شهر، الگویی برای بسیاری از شهر‌های دیگر بود. شواهد بسیاری از وجو سلسله مراتب اجتماعی و ساختار‌های سیاسی اجباری در این شهر بدست آمده اند، ساختار‌هایی که امروزه هم در شهر‌ها شاهد آن‌ها هستیم. در لوح‌هایی که از اوروک بدست آمده اند، همچنین فهرستی از صنایع موجود در آن دوران دیده می‌شود. حدود ۱۰۰ صنعت در این فهرست وجود دارند.

وقتی شهر به اوج قدرت و ثروت خود رسید، پادشاهان آن به دنبال راه‌های برای نمایش این قدرت و ثروت به جهانیان بودند. از بقایای این شهر تاریخی، کالا‌های لوکس بسیاری بدست آمده اند. کالا‌هایی که به نظر می‌رسد به مکان‌های مختلفی صادر می‌شدند.

هنر و معماری اوروک

شهر اوروک شهر آثار معماری با شکوه و همچنین هنر است. ساختمان‌های آجری و خشتی این شهر، با موزاییک‌هایی زیبا و همچنین لوح‌هایی نوشته شده تزئین می‌شدند. اوج هنر معماری این منطقه را می‌توان در دو بنای بزرگ نیایشگاه گونه در مرکز شهر اوروک دید. یکی از بنا‌ها به عنوان نیایشگاه آنو خدای آسمان‌ها شناخته می‌شود، در حالی که بنای دیگر که به نیایشگاه موزاییکی اوروک شهرت دارد، به اینانا یا ایشتر، الهه عشق، زاد و ولد و جنگ مربوط است. تقریبا می‌توان این شهر را به دو بخش آنو و ایشتر تقسیم کرد. یکی از مهم‌ترین آثار هنری که تا به حال از این منطقه بدست آمده است هم اثر "بانوی اوروک" یا ماسک وارکا است که در سال ۱۹۳۹ کشف شد. مردمان شهر اوروک هنر مجسمه سازی یدی طولانی داشتند.

منبع:الی گشت