خانه زینت الملوک بنایی زیبا و تاریخی در شیراز

شیراز شهر شعر و ادب و عطر بهارنارنج مملوء از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی ست، جاذبه‌هایی که این شهر را به یکی از پر گردشگرترین شهر‌های ایران تبدیل کرده اند. در میان جاذبه‌های این شهر بنا‌های تاریخی جایگاه مهمی دارند، بنا‌هایی که تماشای معماری آن‌ها یکی از شیرین‌ترین جنبه‌های سفرتان به شیراز است. یکی از خانه‌های این شهر که قدمت آن به دوره قاجار برمی گردد خانه زینت الملوک است که گردشگران زیادی از ان دیدن می‌کنند. می‌خواهیم درباره خانه زینت الملوک در شیراز حرف بزنیم، در ادامه ما را همراهی کنید.

در سمت غربی نارنجستان قوام بنایی زیبا و جذاب خودنمایی می‌کند: خانه زینت الملوک، ساختمانی که قدمت آن به زمان قاجار برمی گردد و مدت‌ها محل زندگی خانوم زینت الملوک قوامی یعنی دختر قوام‌الملک چهارم بوده است. خاندان قوام الملک از نسل حاج ابراهیم خان کلانتر هستند و در زمان‌های مختلف در شیراز و فارس والی و کلانتر بوده اند.

در سال ۱۲۹۰ هجری قمری شخصی به اسم علی محمد خان قوام الملک دوم ساخت این خانه را شروع کرد و بعد از سال‌ها ساخت و ساز خانه توسط محمد رضا خان قوام الملک سوم در سال ۱۳۰۲ هجری قمری به پایان رسید تا محل زندگی قوام‌ها و خانواده آن‌ها باشد. طراحی این خانه به گونه‌ای است که از راه دری در زیرزمین به نارنجستان قوام منتهی می‌شود. در واقع، فاصله این خانه تا خانه قوام یک کوچه است و یک راه زیرزمینی آن دو را به هم مرتبط کرده است.

در هنگام ورود به داخل این خانه دری معرق کار شده نظرتان را جلب می‌کند و پس از عبور از هستی و راهرو به حیاط می‌رسید. قبل از ورود به داخل ساختمان حیاطی زیبا پیش روی شماست که به غیر از ازاره‌های سنگی حجاری شده و مشبک، دو حوض بزرگ و کوچک و دو باغچه زیبا دارد. حوض و گونه‌های گیاهی طراوت خاصی را به حیاط خانه بخشیده اند و نقش زیادی در زیبایی نمای ساختمان دارند. تعدادی از گردشگران در اطراف این حوض می‌نشینند تا مدتی استراحت کنند و از تماشای اطراف و معماری ساختمان لذت ببرند. در پیشانی ساختمان چشمتان به کاشی‌کاری هفت رنگ هلالی می‌افتد که جذابیت خاصی را به بنا بخشیده اند، تصاویری از دو فرشته، خورشید و دو شیر شمشیر به دست و آیات قرآنی جذابیت آن را دوچندان کرده اند. این خانه بیش از ۲۰ اتاق دارد که همگی آن‌ها با گچبری ها، آیینه کاری‌ها و نقاشی‌های تماشایی تزئین شده اند. بیشتر اتاق‌های این خانه سقفی چوبی دارند و روی آن‌ها با تصاویری از گل و بوته، حیوانات و پرندگان نقاشی شده است. در واقع، در گرداگرد حیاط ۲۰ اتاق می‌بینید که به هم مرتبط هستند. اتاق‌ها در طبقه اول به هم مرتبط هستند یعنی اگر می‌خواهید از اتاق‌های شمالی به جنوبی بروید لازم نیست که وارد حیاط شوید.

یکی دیگر از جذابیت‌های این خانه پنجره‌های ارسی با شیشه‌های رنگی است که تابش آفتاب بر روی آن‌ها انعکاس زیبای نور را بر روی در و دیوار‌ها می‌اندازد و فضایی جذاب را می‌آفریند. در ساختمان غربی بنا، تالار شاه نشین به چشم می‌خورد که به آینه کاری و گچ بری مزین شده است. در واقع، یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این خانه تالار اصلی آن است که دیوار‌هایی آینه کاری و نقاشی شده دارد و در ضلع غربی بنا قرار گرفته است. در قسمت‌هایی از تالار اصلی و اتاق‌ها نقاشی‌هایی طراحی شده که برای خلق آن‌ها از ترکیبی از هنر ایرانی و اروپایی استفاده شده، اما با این حال سبک ایرانی خود را به بهترین شکل حفظ کرده اند.

اینجا تنها خانه شیراز است که زیرزمین سراسر بنا را احاطه کرده و در سه ضلع از ساختمان زیرزمین بزرگی هست که آجرکاری‌های تماشایی دارد و امروز به نگارخانه تبدیل شده، نگارخانه‌ای که در آن شخصیت‌های مهم شیراز به شکل مجسمه در معرض نمایش قرار داده شده اند. در سال ۱۳۷۳ شمسی این خانه با همکاری میراث فرهنگی مرمت شد و یک سال بعد زیرزمین آن برای نمایش آثار هنرمندان تبدیل به نگارخانه شد. اما از سال ۱۳۸۲شمسی نگارخانه تبدیل به موزه گنجینه فارس شد.

پس به غیر از اینکه می‌توانید از معماری و تزئینات زیبای این خانه دیدن کنید در زیرزمین آن هم موزه مشاهیر فارس به همراه مجسمه‌های مشاهیر فارس برگزار می‌شود که گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند. مجسمه مومی شکل شخصیت‌هایی مثل کریم خان زند، سعدی، نصیر الملک، زینت الملوک و … جلوه خاصی به این موزه داده اند و باعث شده اند که این موزه شباهت زیادی به موزه مادام توسو در شهر لندن داشته باشد از طرفی، تماشای آجرکاری‌های آن هم یکی از جذابیت‌های این موزه است. خانه تاج الملوک در خیابان لطفعلی خان زند و در محله گود عربان قرار دارد.

منبع:الی گشت