زندان برنجه، محل تنبیه روستاییان در تکاب

در جنوب روستای برنجه و در کنار رودخانه، دهانه‌های چند چشمه آهک ساز خشک شده را می‌توان دید که مشهورترین آن‌ها زندان برنجه یا «دریای برنجه» نام دارد. دهانه این چشمه‌ی بزرگ به شکل بیضی است.

قطر بزرگ این بیضی ۱۰۰ متر و قطر کوچک آن ۵۰ متر است و ژرفایش نیز به حدود ۷۰ متر می‌رسد. در کف این سازه بزرگ طبیعی دریاچه‌ای آکنده از آب سرد و گاز کربنیک قرار دارد. این چشمه دیوار‌های بلند و پرشیبی دارد که از لایه‌های نازک تراورن تن نواری پدید آمده است.

پایین رفتن از این دیواره‌های بلند بدون ریسمان و دیگر تجهیزات لازم غیر ممکن است، به ویژه آنکه کارشناسان احتمال می‌دهند وجود آب‌های گازکربنیک دار در ته دهانه چشمه موجب خردگی بیشتر دیواره شده و بر قطر آن افزوده است.

گفته می‌شود که خان‌های محلی برای تنبیه روستاییان و مخالفان خود، به پایشان سنگ می‌بستند و آن‌ها را به درون این چشمه‌ی ژرف می‌انداختند و علت نامگذاری زندان برنجه نیز همین بوده است. از نظر زمین شناسی تاریخچه‌ی پیدایش مشابهی مثل دریاچه تخت و زندان سلیمان دارد و آن محل نیز از انباشته شدن رسوبات آهکی، تل‌های بلند و در مواردی دهانه‌های وسیع آتشفشانی مانند بوجود آمده است و در عمق نسبتا" زیاد دهانه یکی از این تپه ها، دریاچه‌ای در میان صخره سنگی وجود دارد که به علت عمق زیاد سطح آب از دهانه، امکان دسترسی به آن غیر ممکن بوده و آب دریاچه بعد از گذشتن از میان سنگ‌های رسوبی و آهکی و تراورتن در جنوب شرقی به رودخانه مجاور در روستای برنجه ریخته می‌شود.


سطح آب چشمه در طول سال تغییر چشمگیری نداشته و در چند نقطه از آن گاز کربنیک با شدت بسیار کمی بصورت حباب‌های ریز خارج می‌شود. دمای آب چشمه حدود ۳۰ درجه سانتیگراد است و در فصل زمستان یخ نمی‌زند. عمق آب آن حدود ۲۵ متر برآورد می‌شود و قابل غواصی است. مساحت چشمه از حدود نیم متر زیر سطح آب افزایش پیدا کرده و حالتی قیفی شکل به خود می‌گیرد.

منبع: تابناک باتو