تورنگ تپه کجاست؟

تپه‌های باستانی بسیاری در نقاط مختلف کشورمان وجود دارند. این تپه ها، گنجینه‌هایی هستند که شاید اگر هر کدام از آن‌ها در کشور دیگری غیر از ایران بود، به عنوان جاذبه‌ای جهانی و معروف از میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی میزبانی می‌کرد. بسیاری از آثاری که در موزه‌های کشور وجود دارند، از همین تپه‌های تاریخی بدست آمده اند. یکی از این گنجینه‌های ارزشمند کشور، تورنگ تپه گرگان است. همراه ما باشید، تا از این محوطه باستانی دیدار کنیم.

تپه‌های باستانی، محوطه‌های تاریخی ارزشمندی هستند که با کاوش و مطالعه بر روی آن‌ها می‌توان به اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ و تمدن کشور دست یافت. شاید اگر این تپه‌ها کشف نمی‌شدند، امروزه بسیاری از موزه‌های کشور خالی از هر نوع شیء تاریخی بود. این تپه‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند. گورتپه ها، شهر تپه‌ها و دژ تپه ها.

تورنگ تپه کجاست؟

تورنگ تپه یکی از تپه‌های باستانی کشور است که در استان گلستان قرار دارد. فاصله این محوطه باستانی از مرکز استان گلستان یعنی گرگان، حدودا ۲۰ کیلومتر است. تورنگ تپه در همسایگی روستایی به همین نام جای گرفته است و در مجاورت آن استخر طبیعی آبی، به شکوه و عظمت آن افزوده است.

تورنگ تپه، از تپه‌های باستانی مهم کشور و استان گلستان محسوب می‌شود و در طول تاریخ، باستان شناسان مطرحی از بسیاری از کشور‌های جهان برای انجام کاوش‌ها و مطالعات باستان شناسی به این منطقه سفر کرده اند. این کارشناسان قدمت این تپه‌ها را به هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد و حدود ۵۰۰۰ سال قبل نسبت داده اند.

بسیار قبل‌تر از ورود اقوام آریایی به کشورمان، مردمانی سخت کوش در این منطقه می‌زیسته اند. با حفاری‌هایی که در این ناحیه صورت گرفته، آثار و بقایایی از این مردم بدست آمده که در موزه‌های باستان شناسی سراسر کشور نگه داری می‌شوند.

تاریخچه کاوش‌ها در تورنگ تپه

اولین کاوش‌های باستان شناسی در این منطقه در دوره قاجار و فرمانروایی محمد شاه صورت گرفت. در سال ۱۲۱۹ هجری شمسی، هیات باستان شناسی خارجی که در این منطقه کاوش می‌کردند، اشیاء ارزشمندی از جنس طلا، نقره و برنز کشف کردند. از جمله مهم‌ترین آثار اکتشافی در آن زمان، می‌توان یک آبخوری از جنس طلا، جامی طلایی و دایره‌ای شکل، ابزار‌ها و ظروفی سنگی و چند سلاح جنگی را نام برد. کارشناسان در آن زمان به این نتیجه رسیدند که در تمدن تورنگ تپه، کشاورزی و صنعت سفال سازی رونق داشته و از سیستم آبیاری پیشرفته‌ای بهره می‌برده اند. گزارش اکتشاف‌های سال ۱۲۱۹، در مجله باستان شناسی لندن در سال ۱۸۴۴ میلادی به منتشر گشت.

در دوران قاجار کاوش‌های دیگری نیز در این منطقه انجام گرفته است. در سال ۱۲۶۸ هجری شمسی، باستان شناس معروف فرانسوی ژاک دمورگان به ایران آمد و در تورنگ تپه گرگان دست به کاوش‌های علمی زد. در این دوره نیز آثار ارزشمندی از دل خاک بیرون آورده شد. آثاری نظیر ظروفی با نقش برجسته، خنجر‌های مسی و مفرغی، مجسمه‌های سنگی کوچک و… گزارش کامل این حفاری‌ها هم در سال ۱۹۳۱ میلادی در ۵ جلد به نام ماموریت علمی در ایران منتشر شد.

پس از کاوش‌های دمورگان، در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی هم هیئتی از کشور آمریکا برای ادامه حفاری‌ها به ایران آمدند. حفاری‌هایی که در این دوره صورت گرفته، شکلی تخصصی‌تر پیدا کرد. به طوری که آن‌ها سه لایه تاریخی یا سه طبقه را برای این تپه تشخیص دادند. طبقه اول ۶ متر عمق داشت و از آن بقایای گورستانی مربوط به عصر اهن بدست آمد. درون قبر‌های این گورستان، در کناره استخوان ها، اشیائی ارزشمند همچون ظروف سفالین قرمز و خاکستری، اشیائی برنزی و … بدست آمد. در طبقه دوم که در اعماق ۷ الی ۸ متری زمین بود آثار پراکنده‌ای کشف شد و در طبقه سوم باز هم ظروفی سفالین و مجسمه‌های کوچک گلی کشف شدند.

در تورنگ تپه گرگان آثاری از دوره‌های برنز، عصر آهن، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و دوران اسلامی تا ایلخانیان در سده هفتم کشف شده است. در این تپه چند دوره تاریخی مهم را در نظر گرفته اند. بقایایی از دژ خشتی تورنگ تپه، بقایایی از یک چهار طاقی ساسانی و آثاری از دوران‌های مختلف اسلامی همگی در لایه‌های مختلف این تپه به دست آمده اند.

آثار اکتشافی از تورنگ تپه، با آثاری که از تپه حصار دامغان بدست آمده اند، شباهت زیادی دارند. این امر نشان دهنده ارتباط دو سویه و تاثیر گذاری مردم این دو ناحیه بر هنر و فرهنگ هم است.

مسیر دسترسی به تورنگ تپه گرگان

برای دسترسی به تورنگ تپه باید به گرگان رفت. از گرگان وارد جاده گرگان - مشهد شوید و با دیدن تابلوی روستای تورنگ تپه مسیر خود را به سمت این روستا تغییر دهید. در این مسیر نابلو‌های راهنما، شما را به مقصدتان هدایت خواهند کرد.

منبع: الی گشت