الجزیره، القطر، الجهان...

* مسعود لک

** کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی

وقتی در جریان حمله نظامی آمریکا به عراق برای سرنگونی صدام حسین، جورج بوش پسر از شبکه الجزیره درخواست وقت کوتاهی برای گفتگو کرد و مدیران الجزیره با این درخواست مخالفت کردند مشخص شد که دوران حاکمیت رسانه های آمریکایی انگلیسی در جهان تمام شده است و کشور کوچک قطر امروز در کنار عنوان ثروتمند ترین کشور دنیا با درامد سرانه بالای 90هزار دلار به عنوان خط شکن اقتدار رسانه ای غرب و غول کوچکی در جهان رسانه نیز مطرح شده است. از آن زمان تاکنون الجزیره با در پیش گرفتن خط مشی حرفه ای در اطلاع رسانی و تکیه بر قواعد بین الملی نماد قدرتی عظیم و جهانی برای کوچک ترین کشور حاشیه خلیج فارس شده است.

حال سئوال اینجاست که چگونه است کشوری این اندازه کوچک بدون داشتن پشتوانه های نظری و دانشکده های ارتباطی و آدم های ارتباطی می تواند به عنوان غول رسانه ای مطرح شودو چرا این اتفاق در کشور ما نمی افتد؟ مشی حرفه ای پاسخ این پرسش است . رسانه آدابی دارد که باید رعایت شود و این آداب و اخلاق مقدم بر هم سیاست ورزی است . رسانه در خدمت هر چیز دیگری غیر از رسانه خالی شدن از ظرفیت رسانه ای است و وارد شدن به جریان پوسیدگی.رفتن به سمت آماتوریسم است و بدویت رسانه ای...

وقتی رسانه ای آداب بداند و رسانه را در اولویت بداند وبرای رسانه ای تر شدن بکوشد و البته که در جهان سخت ارتباطات امروز نقشه تثبیت خود را تعریف و ترسیم کند می شود الجزیره. همین تعریف مسیررسانه ای حرکت باعث شده است که الجزیره هم تریبون جریان های غربی باشد و هم تریبون القاعده. برای الجزیره جریان اطلاع رسانی آزاد اولویت بر همه باید و نباید ها دارد. در تمام این سالها پیام ها و ارتباطات شبکه القاعده یا از طریق شبکه الجزیره صورت می گیرد یا العربیه که به جهت وابستگی شبکه العربیه به حاکمان آل سعود این شبکه الجزیره است که توانسته هم مشروعیت بین الملی در اقبال جهانیان به اخبار خودرا داشته باشدو هم محبوب بن لادن و جریان های بنیاد گرا..

برای بسیاری از کارشناسان رسانه امروز موقعیت الجزیره بسیار رشک برانگیز است، رسانه ای حرفه ای و مدرن در جهان سوم ودر قلب اعراب غیر ارتباطی وغیر پاسخگو...

هرچند که تمایز الجزیره از سایر رسانه ها ازتمایز الگوی اداره قطر با سایر کشورهای حوزه خلیج فلرس نیز می آید. قطر کشور متفاوتی است سعی میکند خود را نشانه اعراب دموکراتیک به دنیا بشناساندو راهی متفاوت را در پیش گیرد.

امروز قطر در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس الگوی ایجاد جهان کوچک در خود را دنبال می کند. درآمد در قطر به همان اندازه که برای بریز و به پاش های شاهزاده گان خرج می شود به همان میزان هم برای رفاه اجتماعی و توسعه و تشکیل جمعیتی شاداب خرج می شود که نتیجه اش همان مشروعیت سازی و رشد وجه بین الملی است.

برای قطر امروز ساختن تصویری مدرن و بین الملی از خود اهمیت حیاتی دارد و ابزار این مشروعیت سازی در کنار سایر اقدامات زیر بنایی رسانه ای حرفه ای است. امروز کم نیستند کسانی که در دنیا قطر را با نام الجزیره می شناسند. و برند الجزیره برایشان در ردیف معتبر ترین نام های رسانه ای است.

الجزیره قطر را به جهانی دیگر هدایت کرده است و الگوی کوچک اما بزرگ را برای قطر پیاده کرده است. الجزیره امروز در کنار افکار عمو.می است و در خدمت منافع ملی کشور خود گام بر می دارد. نقش الجزیره در موفقیت های مختلف قطر غیر قابل انکار است و تنها در حوزه سیاسی متوقف نمانده است.بدون شک در گرفتن امتیاز میزبانی در رقابت با انگلیس ها سهم الجزیره بسیار فراوان بوده و دیپلماسی ورزشی قطر از کانال الجزیره نیز می گذرد.

کارکردهای واقعی رسانه امروز در شمایل الجزیره در همه حوزه ها متجلی است.الجزیره توانسته است برای کشوری غیر دموکراتیک وجه دموکراتیک بیافریند و قدرت چانه زنی این کشور را در معادلات سیاسی بسیار ارتقا دهد و قطر ظرف گفتگوی اکثر مناقشات بین الملی و منظقه ای باشد. . در قطر جابجایی قدرت تفاوتی با بحرین و سعودی ندارد اما چرا این دو کشور درگیر با عدم مشروعیت و انقلاب میشوند و قطر نه؟ چرا امارات و عمان و کویت قدرت سیاسی قطر را در منطقه ندارد؟ چرا هم جریانات فلسطینی می توانند قطر را به عنوان شریک سیاسی خود بپذیرند هم غرب و هم جمهوری اسلامی؟ چرا ایران همیشه کمترین چالش در میان کشور های حوزه خلیج فارس با قطر داشته است؟ پاسخ به نظر من در پراکنده شدن اکسیر فضای رسانه ای توسط الجزیره است. درگیر شدن با قطر یعنی درگیر شدن با الجزیره و این یعنی چالش بزرگ. الجزیره تبدیل به پایگاهی غیر قابل انکار برای دولت ها و ملت ها شده است و این اتفاق بسیار بزرگی است.

برای نمونه در جریان انقلاب های مردمی اخیر در کشور های عربی الجزیره پوشش فوق العاده ای دارد . کوچکترین خبر و اتفاق از دید این شبکه مخفی نمی ماند موضع این شبکه در کنار مردم تعریف شده است موضعی که با برخی از سیاست های کشورهای عربی حتی همخوان نیست و همین اهداف است که الجزیره را تبدیل به قطب رسانه ای غیر قابل رقابت در منطقه و البته که بسیار محبوب نموده است .

کشورهای عربی تا دیروز به واسطه روزنامه های بین الملی شان پیشتاز بودند و امروز به اتکای تلویزیون های شان. تا دیروز الشرق الاوسط بود که در لندن صدای جهانی اعراب بود و امروز الجزیره است که بر دیپلماسی رسانه ای جهان تاثیر می گذارد.

در هیاهوی موفقیت قطر میزیانی جام جهانی بسیاری انگشت افسوس به دهان گزیدند و حسرت و حیرت زیر ساخت های غیر قابل انکار قطری ها را خوردنداماوقتی قطری ها برنامه دادند و برای نمونه قول دادندکه میزان هوای گرم رادر تابستان جام جهانی تغییر دهند نشان دادند که فقط با رشوه دادن به اعضای فیفا به این ممهم دست نیازیده اند و فکر همه جا را از قبل کرده اند . و مهم تر از همه فکر پشتیبانی رسانه ای.

خاطرم هست که در جریان حملات امریکا به افغانستان خبر نگار الجزیره بمباران منظه ای را از فاصله ای بسیار کم گزارش می کرد و کمی بعد خبرنگار صدا و سیما بر صفحه ظاهر شد در دورترین نقطه ممکن و امن ترین نقطه و با اشاره به دودی بلند خبر بمبارانی را می داد . همان بمبارانی که الجزیره از کنار ترکش هایش به جهان مخابره کرده بود.

امروز دنیا رسانه های تنبل وکم سواد را زودتر از تصورخودشان فراموش می کند.

--

منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی روابط عمومی‌های ایران