.svg)
آشنایی با موزه آب یزد، جلوه ای از ارزش و اهمیت آب در زمان های دور
پارسینه: موزه آب یزد که در شمال میدان امیرچخماق قرار گرفته صحبت کنیم. این موزه در یکی از خانه‌های قدیمی یزد قرار گرفته و به محض ورود به آن می‌توانید با تاریخ چند هزار ساله‌ی آب در این مرز و بوم آشنا شوید. در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر درباره این موزه‌ی قدیمی در یزد بدانید.
یزد یکی از شهر‌های تاریخی ایران است که قدمت جاذبه‌های آن سبب شده این شهر جزء اولین شهر تاریخی خشتی ایران و دومین شهر تاریخی جهان قرار دارد. با توجه به فراوانی جاذبه‌های شهر یزد و بنا‌های خشتی، این که نام این شهر تاریخی در سازمان یونسکو به ثبت رسیده از آن به عنوان یک شهر بین المللی هم یاد می‌شود. در این مطلب می‌خواهیم درباره موزه آب یزد که در شمال میدان امیرچخماق قرار گرفته صحبت کنیم. این موزه در یکی از خانه‌های قدیمی یزد قرار گرفته و به محض ورود به آن می‌توانید با تاریخ چند هزار ساله‌ی آب در این مرز و بوم آشنا شوید. در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر درباره این موزه‌ی قدیمی در یزد بدانید.
همانطور که در بالا هم اشاره کردیم موزه آب یزد در یکی از خانه‌های قدیمی یزد برپاست و بازدیدکنندگان با ورود به آن می‌توانند به تاریخ چند هزار ساله آب در این شهر تاریخی پی ببرند. موزه آب در خانه‌ی تاریخی به نام کلاهدوز‌ها واقع است و مورد توجه بسیاری از گردشگرانی است که به این شهر سفر می‌کنند. این موزه در سال ۱۳۷۹ همزمان با اولین همایش بین المللی کاریز کار خودش را آغاز کرد و هدف آن نشان دادن ارزش و اهمیت آب در منطقه‌ای کویری است که به مردم نشان دهد آب چقدر اهمیت دارد. آنچه که موزه آب یزد را از دیگر موزه‌های آب متمایز می‌کند گذشتن یک رشته کاریز صد‌ها ساله از میان آن است؛ کاریزی که روزگاری آب مورد نیاز مردم را تامین می‌کرد.
خانه کلاهدوز‌ها
یکی از آثار ارزشمند یزد خانه کلاخدوز‌ها است که دستور ساخت آن را مرحوم سید علی اکبر کلادوز به یکی از بازرگانان عصر قاجاریه در سال‌های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ خورشیدی داد. در حال حاضر مالک این بنا شرکت آب شهر یزد است و به عنوان یکی از جاذبه‌های این شهر مورد بازدید عموم قرار دارد. این بنا حدود ۵ طبقه دارد که به شرح زیر می‌باشد:
سطح اول موزه آب یزد
در پایین‌ترین طبقه‌ی خانه انشعابات دو کاریزی رحیم آباد و زارج قرار دارد و امروزه قنات زارچ با بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت و ۷۵ کیلومتر طول، هنوز هم فعالیت خودش را ادامه می‌دهد.
طبقه‌ی دوم موزه محل نگهداری مواد غذایی
در بخش بعدی که از در واقع طبقه‌ای بر روی پایین طبقه است به اصطلاح پایاب است. انباری برای خوراکی‌های متفاوت بود که در آن فضا مواد غذایی مختلفی را با روش‌های خاص نگهداری می‌کردند. پایاب در واقع یک ساحتمان با عمق ۱۰ متری بود که فضای آن به صورت هشت ضلعی ساخته می‌شد و از دمای ثابت که تقریبا همواره در تمام فصول سال ۱۴ درجه می‌شد برخوردار بود. در میان این سطح حوضی دیده می‌شود که گذر آب کاریز از آن هوا را مطبوع نگه می‌دارد.
یکی از آثار ارزشمند یزد خانه کلاخدوز‌ها است که دستور ساخت آن را مرحوم سید علی اکبر کلادوز به یکی از بازرگانان عصر قاجاریه در سال‌های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ خورشیدی داد. در حال حاضر مالک این بنا شرکت آب شهر یزد است و به عنوان یکی از جاذبه‌های این شهر مورد بازدید عموم قرار دارد. این بنا حدود ۵ طبقه دارد که به شرح زیر می‌باشد:
سطح اول موزه آب یزد
در پایین‌ترین طبقه‌ی خانه انشعابات دو کاریزی رحیم آباد و زارج قرار دارد و امروزه قنات زارچ با بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت و ۷۵ کیلومتر طول، هنوز هم فعالیت خودش را ادامه می‌دهد.
طبقه‌ی دوم موزه محل نگهداری مواد غذایی
در بخش بعدی که از در واقع طبقه‌ای بر روی پایین طبقه است به اصطلاح پایاب است. انباری برای خوراکی‌های متفاوت بود که در آن فضا مواد غذایی مختلفی را با روش‌های خاص نگهداری می‌کردند. پایاب در واقع یک ساحتمان با عمق ۱۰ متری بود که فضای آن به صورت هشت ضلعی ساخته می‌شد و از دمای ثابت که تقریبا همواره در تمام فصول سال ۱۴ درجه می‌شد برخوردار بود. در میان این سطح حوضی دیده می‌شود که گذر آب کاریز از آن هوا را مطبوع نگه می‌دارد.
سطح سوم اقامتگاه تابستانه موزه
خوب به سطح بعدی می‌رسیم جایی که اتاق‌ها و دالان‌های متعددی در آن وجود داشت و برای گذراندن روز‌های گرم و طاقت فرسای تابستان گزینه مناسبی به شمار می‌رفت. زیر زمین در چهار طرف حیاط و قسمت زیر هر اتاق مخصوص به یکی از ساکنان بود و فقط آن شخص در فصل گرما از آن استفاده می‌کرد.
سطح چهارم محل سکونت
بعد از اقامتگاه تابستانه به سطح چهارم خانه می‌رسیم جایی که اتاق‌های پنج دری، تالار، اتاق ارسی، آشپزخانه و محل زندگی خدمتکاران خانه نیز بود.
سطح پنج یا پشت بام معروف به چاه خانه
قسمت پایانی خانه یا همان سطح پنجم پشت بام خانه که به آن چاه خانه می‌گفتند نیز بود. از طریق این چاه خانه و با استفاده از چرخ چاه، آب چاههای معروف به چهل گز را بر می‌داشتند و برای آشامیدن و موارد بهداشت اهل خانه استفاده می‌کردند. دو نفر مامور برداشت آب از قناتی بودند که رحیم آباد نام داشت. آن‌ها آب را بالا می‌کشیدند و به منبعی می‌ریختند تا اعضای خانواده در طبقه همکف آن را برداشت کنند. نکته‌ای که قابل توجه است این است که در این خانه می‌توانید لوله کشی‌های مربوط به آب را که در حدود ۱۵۰ سال پیش انجام شده نیز مشاهده کنید.
معماری خانه کلاهدوز‌ها
به طور کلی معماری قدیم ایران و به خصوص شهر یزد بی نظیر بوده و بسیار چشم نواز بوده است. خانه کلاهدوز‌ها هم یکی از مواردی است که به این ادعا صحه می‌گذارد. گچ کاری‌های خانه کلاهدوز نقوش گل و گیاه و جانوران را دارند و همین خود دلیلی شده تا چهره‌ی خاصی به بنا بخشیده شود. زمینه گچ کاری‌ها در طبقه چهارم دارای زمینه‌ای از کاهگل بسیار ظریف می‌باشد و زیبایی خاصی دارند. از دیگر نقاط بسیار زیبای این خانه تالار آیینه است که مورد تحسین بسیاری از معماران و هنرمندان آن دوره نیز قرار گرفته است. پنجره‌های اُرسی و شیشه‌های رنگین از جمله دیگر زیبایی‌های این خانه هستند که دنیای رنگارنگی را در آن ایجاد کرده اند
به طور کلی معماری قدیم ایران و به خصوص شهر یزد بی نظیر بوده و بسیار چشم نواز بوده است. خانه کلاهدوز‌ها هم یکی از مواردی است که به این ادعا صحه می‌گذارد. گچ کاری‌های خانه کلاهدوز نقوش گل و گیاه و جانوران را دارند و همین خود دلیلی شده تا چهره‌ی خاصی به بنا بخشیده شود. زمینه گچ کاری‌ها در طبقه چهارم دارای زمینه‌ای از کاهگل بسیار ظریف می‌باشد و زیبایی خاصی دارند. از دیگر نقاط بسیار زیبای این خانه تالار آیینه است که مورد تحسین بسیاری از معماران و هنرمندان آن دوره نیز قرار گرفته است. پنجره‌های اُرسی و شیشه‌های رنگین از جمله دیگر زیبایی‌های این خانه هستند که دنیای رنگارنگی را در آن ایجاد کرده اند
آثار به جا مانده در موزه آب یزد
تقریبا بیش از ۲۰۰ شی تاریخی از مجموعه وسایل کندن قنات تا اسناد و مدارک قنات‌ها اصلی یزد در این موزه در حال حاضر نگهداری می‌شود.
یادگاری قنات‌ها
مشکل بی آبی که این روز‌ها یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که ایرانی‌ها با آن روبرو هستند در دیرباز در این مرز و بوم وجود داشته و از همین رو قنات‌های متعددی در ایران و به خصوص مناطق کویری ساخته شده است. در موزه آب یزد لوازم مختلفی که برای حفر قنات مورد استفاده بوده نیز وجود دارد و بازدید کنندگان می‌توانند با مشاهده‌ی آن‌ها به آن دوره از تاریخ ایران پی ببرند.
اسناد و وسایل مربوط به تقسیم و وقف آب
دیگر مواردی که در این موزه می‌توانید مشاهده کنید اسناد و وسایل مربوط به تقسیم و وقف آب در آن زمان بوده که در این موزه نگهداری می‌شود. همچنین اسناد توزیع آب هم در این موزه وجود دارد که در آن زمان به چه تناسبی آب را بین کشاورزان تقسیم می‌کردند. در میان این اسناد چند سند ازدواج نیز به چشم می‌خورد چرا که در آن زمان برخی از مردم مهریه زن را آب تعیین می‌کردند؛ همان چیزی که در کویر حکم طلا را داشت. مدارک دیگری نیز دیده می‌شود که بر اساس آن‌ها خیرین به زنان بی سرپرست و یتیمان سهم آب می‌دادند.
ظروف و وسایل
در بخشی دیگر از موزه هم می‌توانید مجموعه ظروف و وسایل مربوط نگهداری و حمل آب بود را مشاهده کنید. مشربه چند هزار ساله یکی از دیدنی‌های این موزه است که از آن در کتابهای تاریخی کهن یاد شده است.
تقریبا بیش از ۲۰۰ شی تاریخی از مجموعه وسایل کندن قنات تا اسناد و مدارک قنات‌ها اصلی یزد در این موزه در حال حاضر نگهداری می‌شود.
یادگاری قنات‌ها
مشکل بی آبی که این روز‌ها یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که ایرانی‌ها با آن روبرو هستند در دیرباز در این مرز و بوم وجود داشته و از همین رو قنات‌های متعددی در ایران و به خصوص مناطق کویری ساخته شده است. در موزه آب یزد لوازم مختلفی که برای حفر قنات مورد استفاده بوده نیز وجود دارد و بازدید کنندگان می‌توانند با مشاهده‌ی آن‌ها به آن دوره از تاریخ ایران پی ببرند.
اسناد و وسایل مربوط به تقسیم و وقف آب
دیگر مواردی که در این موزه می‌توانید مشاهده کنید اسناد و وسایل مربوط به تقسیم و وقف آب در آن زمان بوده که در این موزه نگهداری می‌شود. همچنین اسناد توزیع آب هم در این موزه وجود دارد که در آن زمان به چه تناسبی آب را بین کشاورزان تقسیم می‌کردند. در میان این اسناد چند سند ازدواج نیز به چشم می‌خورد چرا که در آن زمان برخی از مردم مهریه زن را آب تعیین می‌کردند؛ همان چیزی که در کویر حکم طلا را داشت. مدارک دیگری نیز دیده می‌شود که بر اساس آن‌ها خیرین به زنان بی سرپرست و یتیمان سهم آب می‌دادند.
ظروف و وسایل
در بخشی دیگر از موزه هم می‌توانید مجموعه ظروف و وسایل مربوط نگهداری و حمل آب بود را مشاهده کنید. مشربه چند هزار ساله یکی از دیدنی‌های این موزه است که از آن در کتابهای تاریخی کهن یاد شده است.
منبع: الی گشت
ارسال نظر