ریشه فساد در لایه لایه فرهنگ مردم جامعه نهفته است / اعدام علاج بیماری اقتصاد نیست

تحریریه پارسینه -علی علیزاده | همانطور که واضح است تحولات شوک برانگیز و البته بی سابقه ارزی در این چند ماه اخیر و تصمیمات و استراتژی مسئولان و مقامات عالی رتبه قضایی، اجرایی و نظام بانکی و اقتصادی هم در این مدت نتوانسته تغییری مثبت در شرایط حاد اقتصادی پدید آورد.

از دید مردم و بسیار ی از کارشناسان نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این چند ماه هم نتوانسته اند با ورود به وضعیت حاد تورم و تلاطم بازار ارز و سکه، دست کم نوشدارویی هر چند موقت و التیام بخش برای تن رنجور اقتصاد تجویز کنند و عملاً در حالت استیصال بسر می برند.البته شاید نمایندگان برای دفاع از عملکردشان توجه مردم و مطبوعات را به نطق ها و طومارها و فریادهایشان در صحن علنی نسبت به آنچه که بر سر مردم می گذرد عطف و جلب کنند، لیکن عیار سنجش تأثیر عملکردشان اکنون در سطح بازار و رضایت مردم خلاصه می شود که قطعاً راضی کننده نیست.

وکیلی که توان پرسش، استیضاح و ورود جدی به مشکل معیشتی موکلش را ندارد و به گذاشتن پست اینستاگرامی تا توییت کردن مشکلات مردم اکتفا و ویترین شبکه های اجتماعی را برای نمایش دیدگاه و عملکردش می پسندد باید پاسخگوی این رفتار تهی از اثر گذاری اش باشد که ملت به آن محتاج است.

معاون اول رئیس جمهور از ماهها قبل تا کنون دم از مدیریت بحران و بهبودی شرایط اقتصادی می زند در حالیکه اندکی تغییر مثبت در این آشفته بازار دیده نمی شود. شبکه های اجتماعی مملو از فیلمهای جهانگیری و روحانی است که به مردم نوید روزهای خوب اقتصادی را می دهند!

رئیس دفتر حسن روحانی خبر از تغییرات جدی در بدنه دولت می دهد، اما در عمل جز تغییر رئیس سابق بانک مرکزی که در حرکتی خارق العاده، دلار۳۰۰۰ تومانی را در بدو انتصاب با سه برابر قیمت در زمان تودیعش تحویل داد، فعلاً خبری از خانه تکانی در کابینه هم نیست.

مقامات عالی رتبه قوه قضاییه که بحق در این روزها فشار بسیار زیادی را از سر می گذرانند، در ابتدای موج اخلال در بازار ارز و سکه نوید مجازات جدی با مفاسد اقتصادی که جرمشان مترادف با مفسدان فی الارض است، دادند اما پس از افشا و رسوایی عناصری که از محل رانت در این وضعیت نابسامان اقدام به دزدی از بیت المال کردند، گویی در شرایطی گرفتار شده اند که دست آنها را دست کم برای اجرای احکام سنگین بازداشتی های دانه درشت بسته است.

اما حتی اگر تعدادی از این دانه درشتها هم به اشد مجازات برسند که از قوه قضاییه هم بر می آید که نسبت به دو قوه دیگر در کاستن از درد مردم، همچون گذشته بسیار جدی تر عمل کند، بعید است ریشه ماجرای فساد و رانت خواری به این راحتی ها خشک شود.

ماجرای بگم و بگم های احمدی نژادی وقتی به اعضای کابینه روحانی رسید و بعد از فشارهای زیاد رسانه ها و افکار عمومی فهرستهایی از دریافت کنندگان ارز دولتی منتشر شد، بسیاری از مردم مطمئن تر از قبل مشاهده کردند که اساس فساد در کوچه و خیابان نیست، بلکه به شکل سیستماتیک درون مجراهایی است که دسترسیشان به بیت المال بسیار آسان است و در خلا نظارت مستمر، دقیق و حساس، توانسته اند آنچنان خیانتی به مردم و ملت کنند که به شهادت مورخان نمونه آن را در تاریخ کشورمان کمتر مشاهده کرده ایم.

در حالی امروز سخن از تنبیه سنگین مجرمان اقتصادی می شود که خوشبین ترین آسیب شناسان اقتصادی و اجتماعی نمی توانند تأیید کنند با مجازاتهای سنگین بتوان جلوی انتشار فساد و تبعات آنرا گرفت. کسی هم قاعدتاً توقع ندارد قیمت ارز و سکه به روزهای نخست سال جاری بازگردد.

اما جالب است فشار این بی بندوباری اقتصادی همچنان بر دوش آحاد ملت است. مردم از رفتن به سفرهای خارجی یا به عبارتی غیر ضروری منع می شوند ، ارز مسافرتی غیب می شود ، جلوی اردوهای خارجی و سفرهای ورزشی گرفته می شود ، مصرف داروی بی کیفیت داخلی تحمیل می شود ، قطعه و لوازم یدکی محصولات خارجی نیست می شود ، تمام مشکلات و بحرانهای اقتصادی بر دوش تحریم آمریکا و متحدانش می افتد ، اما کسی نیست که بیاید شفاف بگوید : ریشه این فساد و تباهی و حال و روز اقتصادمان در جای دیگر است.

مردم گمان می کنند گفتگو با آمریکا و تعظیم در برابر خواسته های کشور ابر قدرتی چون آمریکا می تواند مشکلات را محو کند! آمریکا بارها نشان داده که به امضا و تعهد کتبی خودش احترامی قائل نیست و قطعاً توافقی دیگر با کشور فرصت طلبی همچون آمریکا که سودای آقایی در جهان دارد، باز هم محکوم به شکست است. گرچه نمی توان تصمیمات خزانه داری آمریکا را در تحولات نفسگیر اقتصادی اخیر نادیده گرفت اما مشکل جای دیگر است.

مشکل اینجاست که فساد، این روزها افسار گسیخته و هر فرد بی تقوی و سست عنصری در هر پستی که باشد، می تواند منشاء فساد باشد.

همه مشکلات و بدبختی ها هم را نمی توان ناجوانمردانه به گردن دولت و حکومت و بی تدبیری آنان انداخت، باید بپذیریم بخشی زیادی از همین دولت و حکومت را مردم خودمان، دوستانمان، همسایگانمان، خانواده امان تشکیل داده اند. اساساً هر چه می کشیم از خودمان است. وسوسه های شیطانی و فسادی که منشاء آن خودمان هستیم.

شما چند نفر از این فاسدان را می شناسید؟

خبرنگار و روزنامه نگاری که قلم خود را به پول می‌فروشد ، دانش آموز و دانشجویی که به استاد و معلمش رشوه می‌دهد ، استادی که در ازای پول نمره و تقلب می‌رساند ، پزشکی که زیر میزی می‌گیرد ، منشی که وقت بیماران را جابجا می‌کند ، پلیسی که از خطای راننده می‌گذرد و رشوه را به اعمال قانون ترجیح می‌دهد ، قاضی که رأی خود را در پی هوا و هوس تغییر می‌دهد ، زنی که برای رسیدن به ثروت مهریه همسرش را ناجوانمردانه به اجرا می‌گذارد، مسئولی که نا بحق امکانات و تسهیلات ویژه ای مثل مجوز طرح ترافیک را به عناصر غیر مرتبط اختصاص می دهد، کارمندی که ساعت کاری خود را به امور شخصی اختصاص می دهد، فردی که منافع ملی مردم سرزمینش را به دشمنان قسم خورده ایران می فروشند، سازنده‌ای که به شهرداری و آتش نشانی برای گرفتن گواهی‌های مختلف پایان کار رشوه می‌دهد ، پیمانکاری که از رعایت استانداردها در اجرای پروژه سرباز می زند، از مدیر ساختمان تا کارپردازی که با دستکاری اسناد از بیت المال ارتزاق می‌کند، کارشناسی که چشمش را بر روی تخلف آشکار می بندد، کارمند بانکی که با دریافت پول تسهیلات خاص برای مشتری و رفقایش قائل می‌شود ، شبکه و مجری که از کوچکترین لحظه ای برای تحمیل تبلیغات و آگهی نمی‌گذرد، تعمیر کاری که محصول درجه ۲ را بجای جنس درجه ۱ به مشتری تحمیل می‌کند ، پزشکی که عمداً بیمار را به بستری و مداوا شدن وادار می‌کند ، نظافتچی، کارگر و کارمندی که اطلاعات مافوق خود را می‌فروشد ، راننده تاکسی که بی اعتنا به مسافران به شکل «دربست» در روز‌های بارانی و برفی کار می‌کند، کسی که کنتور برق و آب را دستکاری می‌کند ، سرویسکاری که عیب روی تجهیزات فنی و پیچیده یک محصول می‌گذارد ، وزیری که در پی ناکارامدی خود علاقه به ترک پست ندارد ، پرستاری که با بیمار سختگیرانه و غیر انسانی رفتار می کند، وکیلی که با دریافت پول از حق موکلش می‌گذرد، راننده‌ای که نخاله و زباله را در خیابان و رودخانه و طبیعت رها می‌کند ، مردمی که بدون اعتنا به نسل آینده در مصرف انرژی اسراف می‌کنند ، سیاستمداری که بدون ملاحظه منافع ملی معاهده و توافقنامه‌ای را به اسم مصلحت ملت امضا می‌کند ، مربی که با دریافت رشوه چشم بر خلاقیت شاگردش می‌بندد ، فردی که خیانت در امانت می‌کند ، شخصی که از امکانات و تسهیلات ارگانی، دولتی، حکومت، سازمانی و شرکتی برای استفاده شخصی بهره می‌برد، کاسبی که کم فروشی می‌کند و هزاران هزار مفاسدی که در مقابل دیدگان مان رخ می‌دهد و از بیانش عاجزیم...

البته شاید بگویید همه این رخدادها در تمام کشورهای فقیر، غنی و در حال توسعه نمونه مشابه ای دارد، اما با عینک واقع بینی قاطعانه می گوییم این رفتارها و جلوه های فساد به شکل فراگیر و گسترده در جامعه ما در حال وقوع است.

ریشه فساد در اینجاست. همه این افراد مجرمند. آیا می توان همه این افراد را مجازات کرد؟ آیا خود ما هم فاسدیم؟ ریشه فساد را می توان به آسانی در فرهنگ بخش زیادی از مردمی مشاهده کرد که آهسته آهسته قبح کار نادرستشان در تکرار عادات زشت و ناپسند از میان رفته!

خشکاندن ریشه فساد امروز سخت تر از آنی شده که بتوان تصور کرد. با اعدام اخلالگران اقتصادی قطعاً وضعیت ارز و سکه و التهاب اقتصادی کاملاً آرامش همیشگی پیدا نخواهد کرد، همچنان که اعدام قاچاقچیان و بزهکاران دردی از جامعه دوا نخواهد کرد.

ایکاش می شد تعریفی مجدد از ریشه های فساد و عللی که جامعه را وادار می کند خواسته و ناخواسته در چاه فساد غوطه ور شوند ارائه داد. یکی از علل و منشا فساد بی شک گرفتاری های مالی و اقتصادی است. شاید اگر باورها و اعتقادات بخش مهمی از مردم جامعه نبود، حال و روزمان از اینهم بدتر می شد.

بدون تعصب و تعارف باید فکر چاره اساسی و عاجل بود، در غیر اینصورت با این تفاسیر آینده ای تاریک در انتظار مردمانی است که در میان خود بخشی از خرده فرهنگهای ناپسند و مظاهر فساد را پرورش داده و تبدیل به عاداتی می کنند که پایانش جز بدبختی و درماندگی برای نسل آینده چیز دیگری باقی نخواهد گذاشت و نباید از یاد برد حاکمان و رهبران آینده این سرزمین، انسانهای وارداتی نیستند بلکه فرزندانمانند که در همین لایه لایه مردم تربیت می شوند. بسیاری از این عاداتی که امروز تقبیح می کنیم در مقابل چشمان آنان به وقوع می پیوندد.