غار دو اشکفت کرمانشاه، قدیمی ترین سکونتگاه انسان های غار نشین

رشته کوه‌های زاگرس در غرب ایران، یکی از قدیمی‌ترین مناطق دنیاست که انسان‌های اولیه در آن زندگی می‌کردند. این انسان ها، غار‌های این منطقه را به عنوان سرپناه خود انتخاب کردند و در اطراف این غار‌ها به شکار حیوانات می‌پرداختند. غار‌های باستانی بسیاری در استان کرمانشاه وجود دارند که از درون آن‌ها اشیای تاریخی ارزشمندی کشف شده اند. غار دو اشکفت در نزدیکی محوطه باستانی طاق بستان، یکی از این غارهاست. در ادامه این مطلب را به نقل از الی گشت بخوانید.

در نزدیکی محوطه باستانی طاق بستان در شمال شهر کرمانشاه، یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان‌های غار نشین به نام غار دو اشکفت قرار گرفته است. مجموعه غار‌های دو اشکفت در حقیقت از دو غار مجاور هم تشکیل شده اند که در دامنه‌های کوهی به اسم میوله قرار دارند. غار دو اشکفت حدود ۳۰۰ متر از سطح دشت پائین دستش ارتفاع دارد و بر پارک کوهستان کرمانشاه کاملا مشرف است. دو اشکفت ۴۰۰ متر مربع مساحت و ۱۶۰۰ متر از سطح دریا‌های آزاد ارتفاع دارد. این غار، با شماره ۵۹۷۶ در سال ۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

غار باستانی دو اشکفت در کرمانشاه در سال ۱۹۹۹ میلادی برای اولین بار توسط دو تن از باستان شناسان مطرح استان کرمانشاه به نام‌های سامان حیدری و فریدون بیگلری کشف شد. آن‌ها مطالعات نسبتا گسترده‌ای را در این غار‌ها انجام دادند. بر اساس این مطالعات، تاریخ سکونت در یکی از این غارها، به دوره پارینه سنگی میانی یعنی از ۱۲۰ هزار تا ۴۰ هزار سال قبل باز می‌گردد. زمانی که انسان‌های غارنشین و شکارچی (انسان‌های نئاندرتال) در این غار‌ها سکونت می‌کردند.

از درون این غار، ابزار آلات و ادوات سنگی و همچنین استخوان‌های بسیاری کشف شد که امروزه در موزه‌های سراسر کشور نگه داری می‌شوند. بسیاری از این ابزار‌های سنگی، از سنگ رادیو لاریت که در اطراف غار وجود دارد ساخته شده اند. برخی نیز از سنگ‌های چخماق تهیه می‌شدند. تپه‌های گاکیه در منطقه شرقی کرمانشاه که حدود ۱۲ کیلومتر با غار دو اشکفت فاصله دارد، از جمله مکان‌هایی بوده که سنگ چخماق را از آن بدست می‌آوردند. بسیاری از این ابزارها، به صنعت موستری زاگرس مربوط اند.

چرا انسان‌های غارنشین، غار دو اشکفت را انتخاب کردند؟

غار دو اشکفت موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای دارد. احتمالا همجواری این غار با یک چشمه آب شرب دائمی، مهم‌ترین دلیل انتخاب آن از طرف غارنشینان است. اما این غار تاریخی، مزایای دیگری هم دارد. به عنوان مثال، غار دو اشکفت دسترسی مناسبی هم از سمت پائین و هم از سمت ارتفاعات بالاتر دارد و برای شکارچیانی که مجبور بودند دائما به داخل و خارج غار رفت و آمد کنند، مکان بسیار مناسبی بوده. همچنین دهانه این غار، چشم انداز بسیار خوبی به دشت پائین دست آن دارد و ساکنانش می‌توانستند تمامی تحرکات اطراف غار را زیر نظر داشته باشند.

گفتیم که در استان کرمانشاه غار‌های باستانی بسیاری وجود دارند که محل سکونت انسان‌های اولیه بوده اند. به عنوان مثال در نزدیکی‌های غار دو اشکفت پناهگاه غاری دیگری به نام پناهگاه ورواسی وجود دارد که آقای بروس هو، باستان شناس آمریکایی آن را کاوش و حفاری کرده است. غار باستانی قبه نیز یکی دیگر از این سکونتگاه‌های تاریخی است. با توجه به مطالعاتی که بر روی این غار‌ها صورت گرفته است، با اطمینان می‌توان گفت که غارنشینان این منطقه، شکارچی بوده اند و بیشتر بز کوهی، میش‌های وحشی، اسب‌های وحشی و گور خر‌ها را شکار می‌کردند. استخوان حیواناتی نظیر گاو وحشی، غزال، گراز و مارال هم در این غار‌ها یافت شده اند. تقریبا در تمامی این غار‌های تاریخی، قطعات سوخته، تکه‌های زغال و خاکستر و ابزار آلات سنگی یافت شده است.

محوطه باستانی طاق بستان

به فاصله نسبتا کمی از غار دو اشکفت کرمانشاه، یکی از معتبر‌ترین محوطه‌های تاریخی جهان به نام محوطه باستانی طاق بستان قرار گرفته است. طاق بستان یادگاریست ارزشمند از دوران ساسانیان که در شمال غرب شهر کرمانشاه و در دامنه کوهی به نام طاق بستان واقع شده است. طاق بستان از دو طاق بزرگ و کوچک تشکیل شده است. روی طاق بزرگتر، صحنه تاجگذاری خسرو پرویز ساسانی حکاکی شده و بر روی طاق کوچکتر می‌توان تاج گذاری شاپور دوم و سوم را مشاهده کرد. همچنین در این مکان، سنگ نگاره‌ای مربوط به تاج گذاری اردشیر دوم ساسانی به چشم می‌خورد.

در میان آثار برجای مانده از دوره ساسانیان، سنگ نگاره‌ای وجود دارد که قدمتش به دوران قاجار باز می‌گردد. این سنگ نگاره که در مجاورتش کتیبه‌ای به خط نستعلیق نوشته شده، پسر فتحعلیشاه قاجار را نشان می‌دهد. بر اساس برخی روایات تاریخی، فرشی از جواهرات گرانبها در کف طاق بستان پهن بوده است که پس از حمله اعراب به کشور، میان فرمانده‌های آنان تقسیم شده است.

بهترین زمان سفر به غار دو اشکفت در کرمانشاه

استان کرمانشاه یکی از استان‌های سردسیر کشور است که در غرب آن واقع شده است. این استان در زمستان ها، آب و هوایی سرد و برفی و در تابستان‌ها هوایی نسبتا خنک و مطلوب دارد. بازدید از غار دو اشکفت در تمامی ایام سال امکان پذیر است، اما الی گشت فصول بهار و تابستان را بهترین زمان سفر برای بازدید از این غار‌های تاریخی می‌داند.


دسترسی به غار دو اشکفت در کرمانشاه

دسترسی به غار دو اشکفت در کرمانشاه از پارک کوهستان شهر کرمانشاه امکان پذیر است. بدین منظور به سمت شمال شهر کرمانشاه حرکت کنید. پس از رسیدن به میدان پدر، مسیر شمالی را در پیش بگیرید تا به پارک کوهستان برسید. از پارک کوهستان با کمی پیاده روی به غار دو اشکفت خواهید رسید.