دوچرخه سواران کت- شلوارپوش و پیشنهاد به رییس جمهور

لیلا به طلب؛ مدیر اداره و کارکنان حاضر در گفتگو از چندماه تا چند سال سابقه دوچرخه سواری شهری دارند و تعییرات جسمی و روحی این فعالیت را چشیده اند. همگی وقت رکاب زدن، کت و شلوار نمی پوشند ولی اگر پایش بیفتد ابایی از این کار ندارند. در عوض، خصوصیت دعوت اطرافیان به دوچرخه سواری شهری میان همه شان مشترک است؛ گاهی حتی با ترفند:

رکاب زنی با نقشه چینی قبلی؟
« آقا شما خودتان اجازه می دهید همسرتان در شهر دوچرخه سوار شود؟»

این برجسته ترین نکته ای است که خانم حاضر در جلسه حین گفتگو از همکارش می پرسد و با جواب مثبتِ او مواجه می شود. ماجرا جایی جالب تر می شود که آقا از تدبیرِ خود برای واداشتن همسرش به دوچرخه سواری پرده برمی دارد و معلوم می شود با خلاقیتِ آقای خانه، همسر مقتصدِ ایشان هم چند وقت است با دوچرخه تا محل کار تردد می کند.

موفقیت کارمندان دوچرخه سوار سیستم حمل و نقل پاک، رو می شود ... رکورد آقای مدیر، تعجب آور است. یعقوب آزاده دل از شهرری تا سه راه طالقانی را ظرف 45 تا 50 دقیقه رکاب می زند آن هم هر روز.

تن و توشه ابوالقاسم بازدار خبر می دهد او اقل کم سی کیلو وزن کم کرده چون به هیبت فعلی او نمی خورَد هنوز 105 کیلو وزن داشته باشد! حالا نه مشکل قلبی-عروقی دارد، نه چربی خون و کبد چرب.

دوچرخه سواری، روحیه علیرضا فتاحی را طوری صیقل داده که هنگامِ رکاب زنی، سوت می زند. (همه با شنیدن این جمله او می خندند) مردم گاهی فکر می کنند او یک دوچرخه جادویی سوار شده. از فتاحی سوال می کنند این دوچرخه را از کجا خریده و تردد با آن برایش سخت نیست؟

نازنین محمدی؛ خانم دوچرخه سوار روحیه جنگنده ای دارد و برای دوچرخه سواری در بخشی از مسیر اداره مقابل هر سختی ایستاده؛ حتی اخم و تَخمِ همسرش.

برای محمد پورمیدانی، دوچرخه سواری نوعی سبک زندگی به حساب می آید. طوری که حاضر نیست آن را با روش دیگری عوض کند. می گوید دوچرخه سواری، آدم را برای پیاده روی هم تنبل می کند!

روی نامطبوع دوچرخه سواری
یعقوب آزاده دل در رسیدن به اداره، نخستین نفر است. بقیه کمی دیرتر به گفتگو می پیوندند. یکی شان هنوز نفس نفس می زند و عرق پیشانی را با دستمال خشک می کند. رکاب زدن، یک طوقه نمدار زیر بغلِ آن دیگری باقی گذاشته.

- با این بعد دوچرخه سواری چطور کنار می آیید؛ حضور در محل کار با این میزان تعریق.

علیرضا فتاحی : یک تی شرت اضافه دارم و اگر لازم باشد در سالن بدنسازی اداره دوش می گیرم.

ابوالقاسم بازدار: من دو دست لباس دارم. با پیراهن می آیم و بعد لباسم را با کت و شلوار روی رگال عوض می کنم.

- با کت و شلوار دوچرخه سواری می کنید؟
آزاده دل: در هوای گرم با پیراهن می آیم. ولی با کت و شلوار هم سوار دوچرخه شده ام به خصوص زمستان ها. همه ما اسپری خوشبوکننده همراه داریم و هر روز دوش می گیریم.

- با وجود آلودگی هوا در زمستان باز با دوچرخه تردد می کنید؟
آزاده دل: اگر دوچرخه سواری در شهر را شروع می کنید از آذر تا اسفند ماه این کار را انجام ندهید. شروع این کار باید در بهار و تابستان باشد تا بدن برای فعالیت آماده شود. پیشنهاد می کنم دوچرخه سواری را در بوستان آموزش ببینید تا مهارت تعادلی و شناخت شبکه در شما تقویت شود. با کسب آمادگی لازم، ظرفیت تنفسی افزایش می یابد. در غیر این صورت دم و بازدم عمیق در هوای آلوده، بدن را دچار مشکل می کند. بدن من بعد از چهارسال دوچرخه سواری، دم و بازدم شبیه به یک فرد پیاده دارد. البته مطالعات نشان داده آلودگی هوای داخل کابین خودرو پنج برابر بیشتر از بیرون کابین است. مقاله دیگری که نتیجه مطالعات مشابه در هلند را ارائه کرده مزایای دوچرخه سواری برای دوچرخه سواران فعال را بیشتر از مضرات هوای آلوده می داند.

- یعنی برای شما فعالیت ورزشی محسوب نمی شود طوری که تنفس را تحت تاثیر قرار دهد؟
فعالیت ورزشی است ولی نه با دم و بازدم عمیق، مگر آنکه شیب تندی را برای نخستین بار رکاب بزنیم.

رخ زیبای شهر سمت دوچرخه سواران
علیرضا فتاحی علمی بودن حرف های آقای مدیر را به مقاله ای ارجاع می دهد که در سایت سازمان حمل و نقل ترافیک موجود است. فتاحی سابقه دوچرخه سواری حرفه ای دارد و می گوید به محض تشکیل گروه حمل و نقل سازگار با محیط زیست در اداره، به تردد با دوچرخه عادت کرده و ظرف دو روز بهترین مسیر را در خیابان شریعتی یافته است. حالا تردد با خودرو شخصی برایش دردسرساز هم می شود. می گوید فقط همین دیروز با ماشین شخصی آمدم؛ جای پارک نبود و بیست هزار تومان جریمه شدم.

می پرسم دوچرخه سواری روی حقوق و مزایای کارکنان تاثیر دارد یا خیر؛ که یعقوب آزاده دل از روی صندلی بلند می شود و کوله سبزی را از قفسه ته اتاق بیرون می کشد. می گوید این برای من جای شکر دارد که در آلوده کردن شهرم سهمی ندارم...( بسته ارزن نصفه را از کوله بیرون آورده و بالا گرفته)

« من هنگام تردد در شهر صدای پرنده ها را می شنوم. با همکارانم برای پرنده ها دانه می پاشیم. این بسیار لذت بخش و گونه ای از تفریح است.»

( تاکید می کند که مزایای اقتصادی شامل حال کارکنان دوچرخه سوار نمی شود)

- قبول دارید بیلبوردهای شهر، شهروندان را به نوع دیگری از زندگی دعوت می کنند؟ مثلا کنارخودرو مدل بالای یک بیلبورد نوشته شده« نگاه یک شهر دنبال شکوه شماست»
این تبلیغات برای شرکت های بزرگ منفعت دارد و به خاطر مزایای اقتصادی انجام می شود. ما دوچرخه سوارها حتی به فعالیت این شرکت ها لطمه می زنیم. البته باید قبول کرد که ساختار اجتماعی- فرهنگی ما -از گذشته تا حالا- وجهه خاصی به صاحب خودرو مدل بالا می دهد. تغییر، زمان بر است اما اتفاق می افتد. پارسال فقط آقای بازدار با دوچرخه تردد می کرد اما امروز 13- 14 نفر از کارکنان اداره با دوچرخه تردد می کنند.

یک شهر، دوچرخه سوار؟
محمد پورمیدانی نحوه استفاده از حمل و نقل پاک را وابسته به سبک زندگی هر فرد می داند. او می گوید یک نفر تردد با دوچرخه را می پسندد دیگری پیاده روی را. یک نسخه واحد برای همه وجود ندارد. شهروندی می تواند به شهر کمک کند که حالش خوب باشد و این موضوع بستگی دارد به اینکه هر شهروند چطور حال خوب پیدا می کند. پیشنهاد می کنم شهروندان یک هفته این سبک زندگی را امتحان کنند. درست می گویند که شهر خوب، ساختنی است. من معتقدم نباید به اتفاقات شهر بی تفاوت باشیم. اگر فضا برای دوچرخه سواری در آلمان راحت است ما هم می توانیم شهرمان را برای این کار بسازیم.

- تهران اکنون مجال زیادی به سواره رو داده. چقدر طول می کشد به نقطه ایده آل شما برسیم؟
آزاده دل: در آمستردام 50 درصد سفرهای درون شهری با دوچرخه انجام می شود. 33درصد از ترددها در کشور هلند - مناطق شهری و روستایی- با دوچرخه است. اگر به دنبال تحقق این رقم در تهران باشیم باید نیمی از شهروندان خودروی شخصی، تاکسی و... را کنار بگذارند و فقط با دوچرخه تردد کنند. با توجه به ساختار متفاوت اجتماعی- فرهنگی ما منطقی ترین زمان به نظر من 30 تا 40 سال است.

- چطور این روند تسریع می شود؟
آزاده دل: برقراری ارتباط بین سازمان های مختلف برای ترویج دوچرخه سواری شهری سخت ترین بخش کار است.
پارامترهای محدودکننده- افزایش هزینه سوخت و عوارض تردد در شهر- مانند کشورهای دیگر به کار گرفته شود. یک مسافر شهری امروز «ترک» موتور می نشیند و مثلا از میدان هفتم تیر با کمترین هزینه به ولیعصر می رسد. به خصوص که موتورسوارها همه جای شهر هم می روند! در این شرایط کسی به فکر دوچرخه سواری نمی افتد.

دردسرهای خانم دوچرخه سوار
نازنین محمدی از بُعد دیگری به موضوع نگاه می کند. فراهم نبودن زیرساخت برای دوچرخه سواری در شهر از نظر او نخستین مانع نیست. او مسئله فرهنگی را سد راه دوچرخه سواری شهری می بیند.

- خانم محمدی! دوچرخه سواری در تهران نگاه سنگین شهروندان را همراه دارد. چطور با این مسئله کنار آمدید؟
خانم ها با تعجب لبخند می زنند و اغلب تحسین می کنند.. با آنکه قضاوت دیگران برای من اهمیت ندارد اما اولین روز دوچرخه سواری در مسیر اداره برایم خیلی سخت بود. تردد در فضای اداری منطقه شش، با پوشش مانتو و مقنعه برای شهروندان عجیب است. الان بعد از گذشت دو ماه نگاه های مثبت و منفی به تعادل رسیده. شاید هم من منفی ها را نمی بینم. یادم است یک روز در حال آمدن به محل کار بودم که یک آقای خطاط از کنار خیابان صدایم زد. او بساط پهن کرده بود و با قلم و مرکب، برایم یک «بسم الله الرحمن الرحیم» خطاطی کرد. او هنگام دادن آن برگه خوشنویسی به من گفت که به شما افتخار می کنم. این کار به من انرژی زیادی داد و حس ناخوشایند روز اول دوچرخه سواری را از یادم برد.

کدام مدیر رده بالا طلسم را می شکند؟
کم کم خاطرات اعضای حاضر در جلسه زنده می شود. میان همین خاطره ها راهکارهایی مطرح می کنند و در نهایت قرار می گذارند اتاق فکر ترویج دوچرخه سواری را با حضور اعضای همین اداره، ادامه دهند. علیرضا فتاحی می گوید تهران برای دوچرخه سواری کاملا ایمن نیست اما تصور شهروندان از نبود ایمنی برای دوچرخه سواری بسیار بزرگتر از واقعیت است. دوچرخه سواری شهری ترسناک نیست. اگر این موضوع به مطالبه عمومی تبدیل می شد سیستم سخت افزاری و نرم افزاری حمل و نقل پاک هم مطابق آن رشد می کرد.

- شما تصور کنید گزارشی در یک رسانه می خوانید که می گوید کارمندان یک اداره همگی با دوچرخه در شهر تردد می کنند. در این گزارش، چه چیزی شما را به عنوان یک شهروند ترغیب می کند که خودرو را کنار بگذارید و با دوچرخه تردد کنید؟
ابوالقاسم بازدار: این حرکتِ مثبت، برای من جذاب است. اگر مدیران سطح بالا یا حتی شهردار و رئیس جمهور ما در شهر دوچرخه سواری کنند شهروندان بیشتر تشویق می شوند. آقای روحانی کوهنوردی کرده اند و بسیار هم تاثیرگذار بوده است. همین اتفاق می تواند برای دوچرخه سواری بیفتد.

پورمیدانی: البته اگر مدیران سطح بالا هر روز با دوچرخه تردد کنند، تاثیرگذارتر است.