بنای تاریخی پرطرفدار در جهان

میدان نقش جهان یکی از زیباترین آثار تاریخی به یادگار مانده از دوره صفویه است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.

میدان تاریخی نقش جهان با نام رسمی میدان امام و نام قدیمی میدان شاه از ارزشمندترین و زیباترین آثار تاریخی ایران است که در شهر اصفهان قرار دارد.

اهمیت این میدان باشکوه به حدی است که علاوه بر فهرست آثار ملی ایران به عنوان یکی از نخستین آثار ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

بنا‌های تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (مسجد امام). مسجد شیخ لطف‌الله و سر در قیصریه بر زیبایی و ارزش میدان نقش جهان افزوده. موجب شده تا مجموعه نقش جهان به عنوان نگینی در سطح جهانی شهره عام و خاص شود.

موقعیت جغرافیایی میدان نقش جهان

میدان نقش جهان در شمال اصفهان و در مجموعه دولتخانه صفوی قرار دارد، در شرق میدان، خیابان حافظ و در غرب خیابان سپه، که این خیابان به محور اصلی و تاریخی چهارباغ عباسی ختم می‌شود. این خیابان عمود بر رودخانه زاینده رود است. از خیابان استانداری دسترسی پیاده به میدان از طریق کوچه‌ی پشت مطبخ و کوچه‌های عمود به میدان امکان پذیر است. دسترسی از این خیابان به دلیل وجود پارکینگ برای گردشگران عزیز حائز اهمیت است. بازار‌های دور میدان، به صورت شبکه‌ی پیاده، به بافت تاریخی، میدان عتیق ختم می‌شوند.

تاریخچه و کاربری از گذشته تا امروز

در محل این میدان باغی وسیع به نام نقش جهان وجود داشته است. این باغ، نام خود را از شهری در آذربایجان گرفته که اینک به نام نخجوان خوانده می‌شود. حمدالله مستوفی درباره این شهر گفته است: شهری خوش است که آن را نقش جهان خوانند و اکثر عمارات آن از آجر است.

سایر نام‌هایی که برای نقش جهان ذکرشده عبارتند از: میدان، میدان بزرگ، میدان اصلی شهر، میدان نو، میدان قصر، میدان شاه، میدان سلطنتی، میدان بزرگ شاهی، و امروزه میدان امام. شاه عباس به دلیل مشکلات سیاسی، برخورد‌های متعدد ایران و عثمانی و موقعیت جغرافیایی اصفهان، پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل می‌کند.

بدین منظور شیخ بهایی به دستور شاه عباس، طرحی نو برای اصفهان تهیه می‌کند که در تباین با سازمان شهر کهن است و حلقه‌ی اتصال و مفصل این دو بافت کهن و جدید، نقش جهان قرار می‌گیرد که با الهام از الگو‌های پیشین خود در اصفهان و تبریز و قزوین، نقطه‌ی اوج و بارزترین نماد اقتدار و عظمت پادشاهی و فرهنگ دوران خود قرار می‌گیرد.