استفاده از تبلت در کودکان ضرر دارد؟

کودکان لوح سفیدی هستند که بر روی ذهنشان هر چه بنویسیم همان به عنوان سرلوحه زندگی نقش می‌بندد و در مسیر ادامه زندگی به طور مداوم آموخته‌های جدید را با آموخته‌هایی که در ذهنش به ثبت رسیده اند مقایسه و بررسی می‌کند. پدر‌ها و مادر‌ها عموما در استفاده از تبلت و یا تلفن‌های هوشمند، دو هدف افزایش هوش و یادگیری و سرگرم کردن کودکان را دنبال می‌کنند. برخی از آن‌ها عقیده دارند که استفاده از این وسایل برای تقویت ذهن کودکانشان مفید است، اما این در حالی است که کودکان از سنین پایین ذهن آماده‌ای برای یادگیری دارند بنابراین عادات‌های بد استفاده بیش از حد از این تکنولوژی‌ها حداقل برای کودکانی که به مدرسه نمی‌روند مناسب نیست.

روان شناسان بالینی در آمریکا به والدین هشدار داده اند که کودکان نباید ساعات طولانی در اتاقشان با این وسایل مشغول به بازی باشند و حتی اگر به عنوان اسباب بازی از این وسایل استفاده میکنند باید با نظارت والدین باشد.

دکتر حبیب الله مسعودی فرید معاون اجتماعی سازمان بهزیستی تهران و دبیرعلمی کنگره کودکان زیر شش سال در ارتباط با نقش رسانه و فضای مجازی بر یادگیری کودکان می‌گوید: فضای مجازی و رسانه‌ها یک بستر مناسب برای یادگیری هستند، اما نکته مهم این است که قبل از استفاده آن باید آموزش‌ها و زیرساخت‌های لازم فراهم شود. افراد باید در سنین مختلف سواد رسانه‌ای و استفاده از آن‌ها را یادبگیرند. در استفاده کودکان زیر ۶ سال باید بر روی سواد رسانه‌ای والدین کار کنیم.

در ادامه گفتگو با دکتر مسعودی فرید بخوانید:

سهم و کارکرد رسانه‌های تصویری و الکترونیکی در آموزش به کودکان چه میزان است؟
متاسفانه امروزه رسانه‌ها نقش "نگهدار بچه" را پیدا کرده اند؛ یعنی کودک از صبح تا شب با تلویزیون سرگرم می‌شود و در شکل جدید استفاده از تلفن همراه و تبلت نیز به آن اضافه شده است. والدین از این امکانات برای آرام کردن کودک بهره می‌برند در حالی که این روش مورد قبول و تایید روان شناسان نیست.

در استفاده از رسانه و ابزار الکترونیکی هدف ما نباید سرگرم کردن کودک بلکه باید در جهت رشد و تکامل کودکان باشد. این ابزار قطعا بر رشد کودکان اثر می‌گذارد، اما آنچه مهم است اینکه حتما باید کنترل شده و برنامه ریزی شده مورد استفاده قرار بگیرند.

در برخی از مهد‌های کودک از این وسایل به منظور آموزش به کودکان استفاده می‌شود تا چه میزان می‌تواند مفید واقع شود؟
طراحی بازی‌های آنلاین و ... موجود در تبلت‌ها و تلفن همراه اغلب مناسب گروه سنی کودکان نیست. اما از سوی دیگر این بازی‌ها می‌تواند فرصت دیگری را به ما بدهد.

اگر با نگاه رشد و تکامل همه جانبه کودکان نگاه کنیم می‌توانیم با برنامه ریزی مناسب در جهت پرورش بچه‌ها از آن‌ها بهره ببریم. اما اینکه چگونه از این فرصت استفاده کنیم بسته به محتوای آن دارد. گاهی استفاده از روش‌های تدریس سنتی که محتوای لازم را ندارند نیز برای تعلیم کودکان مناسب نیست. در پیام رسان‌ها و کانال‌هایی که برای کودکان تهیه می‌شود محتوای شکل گرفته مهم است. این محتوا‌ها قطعا باید با رویکرد تعاملی مورد استفاده قرار بگیرند که با مشارکت خود کودکان باشد. محتوا‌ها نباید موجب منفعل شدن کودک شود و در عوض باید موجب ترغیب و تشویق و حتی در مواردی فعالیت‌های بدنی باشد. باید به گونه‌ای تهیه شوند که علاوه بر رشد جسمانی و روانی و ذهنی کودک مهارت‌های لازم نیز به آن‌ها آموزش داده شود. تاکید ما بر این بوده است که یادگیری بهتر است به شکل غیر مستقیم تحت لوای بازی، شعر، داستان و قصه باشد.

در مهد کودکی برای آنکه خلاقیت ذهنی کودکان را بالا ببرد از آن‌ها خواسته شد تا با روش‌های مختلفی طول اتاق را طی کنند. در این گونه از بازی‌ها علاوه بر افزایش خلاقیت ذهنی همزمان موجب فعالیت بدنی آن‌ها نیز می‌شود.

رسانه ملی در تربیت و آموزش کودکان چه نقشی دارد؟
از رسانه ملی باید در حد خودش انتظار داشت و نمی‌توان اندازه مهد کودک که جنبه تعاملی دارد و کودک خودش حضور دارد توقع آموزش و تربیت داشت. تاثیر ابتدایی و اولیه رسانه باید بر روی خانواده و والدین باشد. اینکه والدین در ارتباط با کودک خود چگونه باید رفتار کنند.
به نظر من در شورای سیاست گذاری سلامت در رسانه ذیل آن باید یک کمیته کودک تعریف شود. وقتی برنامه‌های کودک را در کانال‌های مختلف نگاه می‌کنید باید در پَس آموزه‌های آن این به ذهن متبادر شود که برای تهیه و تدوین برنامه‌های کودک با توجه به رشد همه جانبه کودک برنامه‌ها تهیه و تدوین می‌شوند. متاسفانه اکنون یک هدف مشترک در چنین برنامه‌هایی دیده نمی‌شود و هر شبکه به صورت مستقل کار می‌کند حتی در یک شبکه هم برنامه‌های مختلف آن با هم یک رویکرد مشترک ندارند.

برخی از والدین با دیدن یک کودک استثنایی که می‌تواند در سن پیش از دبستان بخواند یا بنویسد فرزند خود را مجبور به آموزش می‌کنند، این چه تاثیری در یادگیری‌های بعدی او دارد؟
این مطالب در یادگیری‌های بعد اثر بسزایی دارد. اگر محتوا مناسب نباشد در یادگیری‌های بعدی که همان مطلب را با شیوه درست به کودک آموزش می‌دهد او دچار مشکل می‌شود. به طور مثال، با کودکان پیش از دبستان نوشتن و خواندن را کار نکنید. گرچه در برخی از برنامه‌های تلویزیونی کودکانی را نشان می‌دهند که در سن کم می‌توانند بنویسند یا بخوانند و یا تبلیغاتی که به این کودکان نوشتن و خواندن را آموزش می‌دهد.

این امر به هیچ عنوان توسط روان شناسان توصیه نمی‌شود چرا که ممکن است باروش‌های سوادآموزی که در مدرسه قرار است کودک یادگیرد منافات داشته باشد. روش غلط سواد آموزی به کودک هم یادگیری‌های بعدی او را دچار مشکل می‌سازدو هم معلمان در حذف مطالب پیشین و جایگزین کردن شیوه درست دچار سختی می‌شوند. کودکان یارانه نیستند که بتوانیم با یک دکمه آن‌ها را فرمت کنیم و برنامه جدیدی در ذهن شان بریزیم. منافات یادگیری‌های قبلی با مطالب جدید او را دچار سرگردانی می‌کند.