هزینه جنگ هوایی ترامپ در افغانستان

کمی پس از نیمروز بالگردها وارد شدند و راکتی را به سمت محل نشستن کودکان شلیک کردند. وقتی مردم فرار کردند و رگبار مسلسل‌ها آغاز شد. این تازه‌ترین نمونه مرگبار از عمق وحشتناک کمپین ضدطالبان در عملیات‌های هوایی آمریکا و افغانستان است که شدیدا به شمار تلفات غیرنظامیان افزوده است.

طبق گزارش سازمان ملل متحد، این حمله دوم آوریل نیروی هوایی افغانستان در ولایت قندوز جان دست‌کم ۳۶ تن را گرفت و ۷۱ زخمی بر جای گذاشت. گرچه شاهدان می‌گویند شماری از چهره‌های ارشد و شبه‌نظامیان طالبان در میان کشته‌ها بود اما ۳۰ تن از کشته‌ها کودک بودند.

از اوت گذشته که دونالد ترامپ استراتژی جدید افغانستان را اعلام کرده و قول داده است تا نیروهای بیشتری به این درگیری اعزام کند، شمار راکت‌هایی که نیروی هوایی آمریکا شلیک می‌کند، به صورت چشمگیری افزایش داشته است. قوانین جدید مشارکت موجب شده تا حملات نیروهای آمریکایی علیه طالبان تسهیل شود و همزمان با کاهش نیروی داعش در عراق و سوریه، حملات به سمت افغانستان تغییر جهت داده است.

بمباران سنگین علیه طالبان و داعش موجب شده تا تلفات و مجروحان غیرنظامی حملات هوایی سال ۲۰۱۷ بیش از هر زمان دیگری از زمان آغاز شمارش تلفات توسط سازمان ملل در سال ۲۰۰۹ شود. در نیمه اول امسال پیش از حادثه دشت آرچی تحت کنترل طالبان، ۶۷ تن در حملات هوایی کشته و ۷۵ تن دیگر زخمی شدند که نیمی از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دادند. حتی در فصل زمستان هم شمار حملات کاهش نیافت.

همزمان آمریکا برنامه پنج ساله توسعه و ارزیابی مجدد نیروی هوایی افغانستان را در دست دارد که شامل تأمین ۱۵۹ بالگرد بلک هاوک می‌شود. جان نیکلسون، ژنرال ارشد آمریکا در افغانستان هم نسبت به راه‌اندازی "موجی کشنده از توان هوایی" وعده داده است. به گفته تحلیلگران هدف از تشدید حملات هوایی کشاندن طالبان به پای میز مذاکره و احتمالا خاتمه طولانی‌ترین جنگ آمریکاست که ۱۷ ساله شده است. با این حال، همین عملیات‌های واشنگتن و کابل که کشته‌هایی در میان غیرنظامیان بر جای می‌گذارد، یک خوراک تبلیغاتی برای طالبان است.

کمیسیون حقوق بشر مستقل افغانستان پنجم ژوئن در گزارشی اعلام کرد، این حمله یک "جنایت جنگی" است. دولت افغانستان که در ابتدا مرگ غیرنظامیان را تکذیب کرده بود، سرانجام با گذشت یک ماه عذرخواهی کرد و گفت که به خانواده قربانیان غرامت می‌دهد. همچنین قرار شد تحقیقاتی انجام شود. فعالان معتقدند که آمریکا هم در چنین حملاتی از سوی نیروی هوایی افغان مسئولیت دارد؛ چرا که وظیفه آموزش خلبانان و دیگر نیروها و تأمین تجهیزات به عهده آنهاست.

هیأت ناتو در افغانستان مدعی است که آمریکا و نیروهای بین‌المللی هیچ گونه مشارکتی در حمله دوم آوریل نداشتند. در حالی که مستشارانی به توسعه دکترین هدایت روند تصمیم‌گیری نیروی هوایی افغانستان کمک می‌کنند، یک سخنگو گفت، آنها مشارکتی در عملیات تصمیم‌گیری یا طراحی و هدف‌گیری افغان‌ها ندارند. این سخنگو تاکید داشت که نیروی هوایی افغانستان و نیروهای آمریکایی در افغانستان به قوانین بین‌المللی درگیری مسلحانه پایبند هستند.

اما فقط نیروهای افغان نیستند که مرتکب خطا می‌شوند. طبق گزارش هیأت سازمان ملل در افغانستان دست‌کم ۱۵۴ غیرنظامی طی سال ۲۰۱۷ در بمباران‌ آمریکایی‌ها کشته شدند و در مقابل نیروی هوایی افغان جان ۹۹ غیرنظامی را گرفت. ناظران می‌گویند حدود یک دهه پیش نیروهای بین‌المللی تلاش راسخی را برای پایین آوردن شمار تلفات غیرنظامیان در حملات هوایی آغاز کردند. حامد کرزای، رئیس‌جمهوری وقت افغانستان که مخالف سرسخت بمباران‌ها بود، آنها را ناقض حاکمیت ملی افغانستان می‌دانست.

یک کارشناس ارشد افغان در دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید، از سال ۲۰۱۴ تیم بررسی تلفات غیرنظامیان در ناتو بسیار کوچک‌تر شده است و آنها دیگر بررسی میدانی انجام نمی‌دهند و با قربانیان، شاهدان یا سایر منابع محلی مانند نیروهای امدادی صحبت نمی‌کنند.

بیشتر تلفات غیرنظامی در افغانستان به رغم‌ بمباران‌های شدید، هنوز هم به دلیل فعالیت گروه‌های ضددولتی مانند طالبان و داعش است. شمار کلی مهماتی که نیروی هوایی آمریکا شلیک کرده است از ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ به میزان ۲۲۶ درصد رشد نشان می‌دهد؛ در حالی که در همین مدت تلفات غیرنظامیان در حملات‌ هوایی آمریکا و افغانستان هفت درصد رشد داشته است. برخی معتقدند کل استراتژی سرکوب طالبان گمراه‌کننده است. بررسی جدید بی‌بی‌سی نشان می‌دهد شبه‌نظامیان طالبان علنا در ۷۰ درصد افغانستان فعال هستند.