تبلیغات ضد سیگار نتیجه‌ای برعکس دارند

به گزارش « پارسینه »، نتایج پژوهش جدید شرکت RAND نشان می‌دهد تبلیغات تصویری ضد سیگار در واقع امکان آن‌را دارند خطر شروع مصرف سیگار در نوجوانان را افزایش دهند. در این پژوهش برخی نوجوانان پس از مشاهده تصاویر دلخراش بیماری‌های مربوط به مصرف سیگار عنوان کرده‌اند؛ در نتیجه این مشاهده نسبت به خریداری سیگار مشتاق‌تر شده‌اند.

کاهش مصرف دخانیات همواره یکی از اهداف مشترک بسیاری از دولت‌ها و جوامع جهان است. قوانین زیادی در کشور‌های مختلف در راستای جلوگیری از مصرف سیگار و کاهش آن تصویب شده است و شرکت‌های تولیدکننده دخانیات را مجبور به درج هشدار روی پاکت‌های سیگار می‌کنند. هر روزه تبلیغات پرشماری هم در راستای کاهش مصرف سیگار انتشار می‌یابد. اما سوال آنجاست آیا تمام این فعالیت‌ها در رسیدن به هدف خود کمک می‌کنند؟

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد؛ تبلیغات تصویری ضد سیگار کشیدن می‌توانند خطر شروع مصرف سیگار را در نوجوانان افزایش دهند. در کمال ناباوری یافته‌های این پژوهش برخلاف انتظارات عنوان می‌دارند؛ که بعضی از نوجوانان پس از مشاهده تصاویر دلخراش بیماری‌های مربوط به مصرف سیگار که برروی پاکت آن‌ها درج شده است، گفته اند؛ در نتیجه این امر نسبت به خریداری سیگار راغب‌تر شده‌اند. اما این اثر منفی بیشتر در نوجوانانی یافت شد که پیش از دیدن پوستر‌های تبلیغات ضد سیگار گفته بودند در خطر سیگار کشیدن هستند. ولی به نظر نمی‌رسد این پوستر‌ها و تصاویر بر روی نوجوان متعهد به هرگز سیگار نکشیدن چندان اثری داشته باشند.

ویلیام شادل، نویسنده ارشد این پژوهش می‌گوید: «یافته‌های ما بر خلاف باور‌های عمومی هستند و پیشنهاد می‌کند که راهبرد‌های ضد سیگار ممکن است در واقع عملکردی معکوس داشته باشند.» این پژوهش در مجله معتبر پژوهش‌های نیکوتین و تنباکو منتشر شده‌است. بیشتر هزینه‌های تبلیغات صنعت تنباکو روی فروشگاه‌های محلی تمرکز یافته است. پژوهش‌ها همچنین نشان می‌دهند بیشتر نوجوانان به طور هفتگی به محل‌هایی مراجعه می‌کنند که دخانیات می‌فروشند. این مسئله باعث شده که آنان به شکل مکرر در معرض تبلیغات دخانی قرار گیرند.

پژوهشگران این تحقیقات از نوجوانان خواسته اند به محیطی شبیه فروشگاه محلی مراجعه کنند و چند مورد خرید انجام دهند. حدود نیمی از نوجوانان برای حساب کردن خرید‌های خود به باجه‌ای در کنارش پوستری با تصویر دهانی بیمار و این جمله: «هشدار: سیگار موجب سرطان می‌شود» مراجعه کرده‌اند. ۴۴۱ نوجوان بین سنین ۱۱ و ۱۷ سال در این آزمایش شرکت داشتند و از آن‌ها درباره نگرش‌شان به سیگار کشیدن، قبل و بعد از آزمایش نظرسنجی انجام شده‌است.

از میان شرکت کنندگان حدود ۵ درصد سابقه مصرف سیگار داشته و ۲۰ درصد از آن‌ها نیز در خطر شروع به سیگار کشیدن محسوب می‌شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد؛ پوستر تصویری ضد سیگار به جای ایجاد اخلال در تبلیغات محلی سیگار، باعث شده‌است که آسیب پذیری نوجوانان در خطر، نسبت به مصرف سیگار افزایش چشمگیری پیدا کند. شادل همچنین معتقد است: «نوجوانان در خطر ممکن است نسبت به پوستر‌های هشداردهنده واکنش دفاعی نشان بدهند، یعنی در نتیجه این تجربه، خطرات مربوط به سلامتی نمایش داده شده روی پوستر را در ذهن خود تقلیل داده و دست کم بگیرند. از جمله نیز ممکن است پوستر تصویری باعث شده باشد که توجه نوجوانان به قفسه سیگار جلب شود.»

محققین این پژوهش می‌گویند؛ یکی از ضعف‌های اساسی آزمایش این است که آن‌ها تنها از یک نوع پوستر ضد سیگار برای نوجوانان استفاده کرده‌اند و آزمایش‌شان شامل پوستر‌های زیاد با اندازه‌های مختلف در فروشگاه نبوده‌است. شادل اذعان دارد: «یافته‌ها نشان می‌دهند که سیاست‌گذاران درباره پوستر‌های هشداری ضد سیگار در محیط‌های فروشگاهی با احتیاط بیشتری باید تصمیم‌گیری کنند. هرچند این روش‌ها نیاز به پژوهش‌های بیشتری دارد و نیز ممکن است لازم باشد تا با روش‌های موثرتری جایگزین شوند.»