علائم افتادگی رحم چیست؟ + راه های درمان افتادگی رحم

افتادگی رحم یکی از مشکلاتی است که معمولا (و نه همیشه) بعد از زایمان‌های مکرر در خانم‌ها بروز می‌کند. با این حال اگر خانم‌ها به آمادگی جسمانی و مراقبت‌های مربوط به سلامت رحم توجه کنند، می‌توانند به راحتی از این عارضه پیشگیری کنند.

علت افتادگی رحم چیست؟

رباط و عضلات رحم، مثانه و واژن را در محل خود درون لگن نگه می‌دارند. حال اگر این عضلات و رباط‌های حمایت کننده، ضعیف یا در اثر کشیدگی شل شوند رحم جابه جا ‌شده، به داخل مجرای واژن افتادگی پیدا می‌کند و به دیواره واژن فشار می آورد. پرولاپس یا افتادگی رحم معمولا در زنان پس از دوران یائسگی رخ می‌دهد؛ یعنی زمانی که حداقل یک یا دو مورد زایمان طبیعی داشته‌اند.

کاهش هورمون استروژون و تکرار فشار به رحم نیز می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند و باعث افتادگی رحم شود. مقدار حرکت و جابه‌جایی رحم گاهی خفیف و تا درون واژن است و گاهی رحم کاملا از واژن خارج می‌شود. پرولاپس رحم ممکن است با پرولاپس مثانه (افتادگی مثانه) یا سیستوسل (که در آن مثانه به دیواره ضعیف جلوی واژن فشار می آورد) یا پرولاپس رکتوم (افتادگی مقعد) یا رکتوسل (رکتوم به دیواره ضعیف پشتی واژن فشار وارد می کند) همراه باشد.

از دیگر عواملی که می‌تواند باعث بروز این بیماری شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

چاقی که باعث فشار خارجی بر عضلات و رباط‌ها می‌شود می‌تواند افتادگی ایجاد کند
زایمان‌های طبیعی مکرر؛ مخصوصا زایمان کودک درشت یا زایمان سخت که در آن عضلات کف لگن و بافت‌های نگهدارنده آسیب ببیند
زایمان سخت با فورسپس یا وسایل دیگر
سوء تغذیه و سوء جذب موادغذایی که باعث اختلال جذب مواد پروتئینی شود
ژنتیک نیز عامل دیگری است که در این زمینه نقش موثری دارد؛ به گونه‌ای که ممکن است برای فردی پس از چند زایمان طبیعی سخت و مشکل اتفاق خاصی پیش نیاید، ولی شخص دیگری با یکبار زایمان طبیعی دچار این مشکل شود.
ضربه
افزایش سن
خشکی واژن
بیماری‌هایی که باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شوند مثل تومورها، سرفه مزمن و زور زدن زیاد به هنگام یبوست مزمن و شغل هایی که در آن زن مجبور باشد اجسام سنگین بلند کند.

علائم افتادگی رحم چیست؟

با توجه به شدت افتادگی رحم (خفیف یا شدید) علائم افتادگی رحم متفاوت است:

در افتادگی خفیف معمولا هیچ علامتی وجود ندارد. اما اگر شدید شد، علائم به صورت زیر ظهور می‌کنند:

بیمار احساس پری در واژن می‌کند
احساس توده جلو آمده درون واژن یا حتی بیرون آن
احساس سنگینی یا درد خفیف در قسمت تحتانی پشت
اشکال در دفع مدفوع و ادرار
ناراحتی مبهم لگن
درد حین روابط زناشویی
وجود کمر درد که با بلند شدن شدت می‌یابد
بی‌اختیاری ادرار و نشت ادرار هنگام خندیدن
عطسه یا سرفه
افزایش ترشحات واژن و خونریزی‌های نامنظم واژینال
افزایش حجم خونریزی قاعدگی
احساسی مثل نشستن روی یک توپ کوچک یا چیزی که انگار از واژن خارج شده است

در این موارد نگرانی‌های جنسی نظیر احساس از دست دادن قوام بافت واژن هم ممکن است زنان را آزار دهد. باید توجه کرد که این نشانه‌ها صبح‌ها کمتر است اما در طول روز فرد مبتلا را بیشتر آزار می‌دهد.

عوارض‌ افتادگی رحم چیست؟

زخم‌ شدن‌ گردن‌ رحم‌
افزایش‌ خطر عفونت‌ یا آسیب‌ به‌ اعضای‌ لگن‌
انسداد مجرای‌ ادرار و نارسایی کلیه

همانگونه که در بالا اشاره شد، این بیماری گاهی نبز باعث افتادگی در سایر اندام‌ها می‌شود؛ مثل افتادگی مثانه و افتادگی رکتوم و همین امر باعث بروز اشکال در ادرار کردن و افزایش خطر عفونت می‌شود.


در حین زایمان اگر پزشک متوجه شود جنین درشت است یا احساس کند پیشرفت زایمان کند است، سزارین را توصیه می‌کند. در غیر این صورت، گاهی آنقدر صدمه شدید خواهد بود که بافت عضلانی فلج می‌شود و جبران پذیر نیست و بافت کاملا از بین می‌رود. این عارضه با فیزیوتراپی کمی ترمیم می‌شود ولی برگشت پذیر نیست. در برخی موارد نیز لازم است درمان‌های نگهدارنده (منظور از درمان‌های نگهدارنده تغییر سبک زندگی بیمار است که کاهش اضافه وزن و بهبود وضع تغذیه در این بین نقش مهمی دارند.) یا جراحی انجام شود. تقویت عضلات کف رحم در دوران بارداری و بعد از زایمان نیز تا حد زیادی جلوی بروز این مشکل را می‌گیرد.

راه های تشخیص و درمان افتادگی رحم

برای تشخیص این بیماری از روش‌هایی همچون تست پاپ اسمیر، آزمایش‌ ادرار، سونوگرافی‌ یا سی‌تی‌اسكن‌ لگن‌، بیوپسی‌ آندومترو پیلوگرافی‌ داخل‌ وریدی‌ (كه‌ روشی‌ جهت‌ بررسی‌ كلیه‌ها و مجاری‌ ادراری‌ با تزریق‌ ماده‌ حاجب‌ در جریان‌ خون‌ است‌) استفاده می‌شود. بیشتر آزمون‌ها باید برای‌ رد كردن‌ سایر اختلالات‌ انجام‌ می‌گیرند.

روش درمان به سن، فعالیت جنسی، شدت‌ بیرون‌زدگی رحم‌، اختلالات‌ لگنی‌ همراه‌ و تمایل‌ برای‌ بارداری‌ در آینده‌ بستگی‌ دارد.

در حالتی که علایم‌ این بیماری خفیف باشد با انجام ورزش‌های تقویت کننده عضلات لگن یا همان تمرینات کیگل kegel (قبل از بارداری، در طول این دوران و بعد از زایمان)، هورمون ‌درمانی‌ و شیاف‌ مهبل‌ (در صورت‌ لزوم‌) درمان‌ می‌شوند. سایر موارد ممكن‌ است‌ به‌ جراحی‌ نیاز داشته‌ باشند.

در مرحله بعد، پزشک مداخلاتی انجام و دستگاهی به نام پساری داخل واژن قرار می‌دهد. این روش تا حد زیادی علایم را از بین می‌برد و در دراز مدت باعث بهبود هم می‌شود. ولی متاسفانه خانم‌ها کمتر تن به انجام این اقدام‌ها می‌دهند و می‌خواهند خیلی زود مشکل با جراحی حل شود!

در سال‌های اخیر استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند لیزر در درمان بیماری‌های همچون افتادگی رحم کاربرد فراوان پیدا کرده است. لیزر مونالیزا در اصفهان پیشگام درمان این‌گونه بیماری‌ها در کشور بوده که به دلیل داشتن تجهیزات پیشرفته مورد استقبال مردم نیز قرار گرفته است.

ممكن‌ است‌ شیاف‌ مهبل‌ (دستگاه‌ حلقه‌ای‌ كوچكی‌ كه‌ برای‌ كمك‌ به‌ نگه‌ داشتن‌ رحم‌ در یك‌ موقعیت‌ طبیعی‌ در مهبل‌ گذاشته‌ می‌شود) تجویز گردد. درمان‌ با داروی استروژن‌ می‌تواند جریان‌ خون‌ بافت‌های‌ مهبل‌ و قدرت‌ بافت‌های‌ حمایت‌كننده‌ را افزایش‌ دهد.

برای درمان افتادگی رحم از بیمار خواسته می‌شود که فیبر بیشتری در رژیم غذائی روزانه (حدود 20 گرم برای پیشگیری از یبوست) مصرف کند و اگر دچار سرفه مزمن است آن را درمان کند. بیمار دارای افتادگی رحم باید از بلند کردن اشیا سنگین و سیگار کشیدن خودداری کند. از مصرف کافئین (موجود در قهوه و چای و نوشابه های گازدار) پرهیز کند و اگر دارای اضافه وزن است، سعی در کاهش وزن خود داشته باشد. اگر هنوز پس از تغییر در نحوه زندگی فرد دارای علائم بود، پزشک جراحی ترمیم سیستوسل - رکتوسل را توصیه می‌کند.

سیستوسل چیست؟
گاهی دیواره قدام واژن که مثانه روی آن قرار دارد به صورت توده از آن خارج می‌شود که به آن سیستوسل می‌گویند.

رکتوسل چیست؟
اگر دیواره خلفی واژن دچار مشکل باشد، رحم نازل می‌شود و داخل واژن می‌افتد که به آن رکتوسل گویند.


عمل جراحی افتادگی رحم برای چه کسانی تجویز می‌شود؟

عمل جراحی افتادگی رحم و مثانه و پرینورافی (جراحی ترمیم پرینه و عمل جراحی واژن) گزینه مناسب برای افرادی است که:

درد شدید بدلیل پرولاپس و افتادگی رحم و مثانه دارند
مشکلات روده و یا مثانه مثل عدم تخلیه کافی مدفوع و یا بی اختیاری ادراری دارند
بدلیل گشادی رحم و واژن مشکل در رابطه جنسی دارند.

منبع: مجله اینترنتی ستاره