سیستم هوشمند اشتراک دوچرخه، گامی نوین برای طراحی شهری استاندارد است

شاید جرقه این ابتکار به محبوبیت دوچرخه در جامعه چین برگردد. اکنون شهروندان چینی با استفاده از یک تلفن همراه هوشمند، تنها با یک جستجوی ساده در سیستم "کیو آر" کد دوچرخه، می‌توانند با پرداخت فقط یک یوان از دوچرخه های عمومی استفاده کنند.

این دوچرخه ‌ها که مجهز به سیستم مکان ‌یاب جی ‌پی ‌اس هستند، می ‌توانند از هر جایی برداشته و در هر جایی رها شوند. کاربر با استفاده از این سیستم یادشده می ‌تواند با توجه به موقعیت مکانی خود، نزدیک ‌ترین دوچرخه به خود را پیدا کند.

دوچرخه بیش از 50 سال است که سهم عمده از حمل و نقل درون شهری را در عرصه بین المللی به خود اختصاص داده است. جالب است بدانیم هر 6 دوچرخه به اندازه یک اتومبیل فضا اشغال می ‌کند و انرژی که یک فرد برای حرکت دوچرخه در مسافتی 400 کیلومتری مصرف می ‌کند، برابر با انرژی یک لیتر بنزین است. همچنین خرید 1000 دستگاه دوچرخه برای مصرف عموم از خرید یک اتوبوس شهری، ارزان ‌تر و مقرون به‌ صرفه ‌تر است.

در این میان، سیستم هوشمند اشتراک گذاری دوچرخه، منبع ارزشمندی است که می تواند به طراحی شهری بهتر کمک کند و مسیری برای تبدیل شهرها به مناطق بدون کربن جهان باشد.

سیستم هوشمند اشتراک گذاری دوچرخه را می توان اینطور تعریف کرد؛ سیستمی جامع که از ناوگان دوچرخه ‌ها و ایستگاه‌ های متعدد در سطح شهر تشکیل شده است و مسیر‌های ویژه تردد دوچرخه دارد. در حال حاضر بیش از 700 شهر جهان سیستم های هوشمند اشتراک گذاری دوچرخه دارند.

قدیمی ترین سیستم در پایتخت هلند

آمستردام قدیمی ترین سیستم به اشتراک گذاری دوچرخه را از آن خود کرده است. در سال 1965، سیستم Witte Fietsen یا همان دوچرخه های سفید، در این شهر راه اندازی شد. در این برنامه دوچرخه هایی که رنگ سفید داشتند، به راحتی در خیابان ها برای استفاده عمومی در دسترس بودند، البته بدون هیچ گونه سیستم پرداخت یا قفل اختصاصی. بسیاری از این دوچرخه ها در این شرایط آسیب دیدند یا به سرقت رفتند. بنابراین این سیستم به سرعت متوقف شد ولی اولین قدم در راه اندازی سیستم هوشمند به اشتراک گذاری دوچرخه در پایتخت هلند بود.

امروز در آمستردام تعداد دوچرخه ها در این سیستم هوشمند، به 946 هزار دوچرخه رسیده است و تخمین زده می شود که بیشتر آن ها ساخت ابرشرکت های چینی باشند.

بسیاری از ساکنان آمستردام می گویند رفت و آمد با دوچرخه را به دیگر وسایل حمل و نقل ترجیح می دهند زیرا دوچرخه، ارزان، سریع و دوست محیط زیست است. اهالی بزرگ ترین شهر هلند همچنین معتقدند برای پارک دوچرخه نیازی به مساحت زیادی نیست و دوچرخه سواری یک ورزش است. آمارها نشان می دهند 60 درصد از حمل و نقل داخلی آمستردام به وسیله دوچرخه انجام می شود.

سیستم های هوشمند اشتراک دوچرخه در ایستگاه های متروی آلمان

اما هر کس که در خیابان های برلین؛ پایتخت آلمان قدم می زند، احتمالاً فضای کم تری را برای عابران پیاده مشاهده می کند. تعداد دوچرخه های به اشتراک گذاشته شده در این شهر از سال 2017 میلادی به میزان 75 درصد افزایش یافته است. هم اکنون هشت شرکت بزرگ تولید کننده دوچرخه، بیش از 18 هزار دوچرخه را در خیابان های پایتخت به اشتراک گذاشته اند. اپلیکیشن هایی برای یافتن این دوچرخه ها وجود دارد و کسانی که می خواهند فقط گاهی دوچرخه سواری کنند، از طریق این اپلیکیشن ها، دوچرخه را رزور و آن را در مقصد نهایی برای استفاده دیگر شهروندان، رها می کنند. آلمان در حال حاضر دارای بالاترین میزان مالکیت دوچرخه است و هشتاد درصد خانواده ها از این وسیله برای حمل و نقل درون شهری استفاده می کنند. در تمام ایستگاه های متروی این کشور نیز سیستم های به اشتراک گذاری هوشمند دوچرخه وجود دارد.

مونیخ دومین شهر آلمانی است که سیستم هوشمند به اشتراک گذاری دوچرخه را از سال 2014 میلادی راه اندازی کرد. از سال 2015 نیز بیش از 20 هزار دوچرخه اجاره ای در دسترس شهروندان قرار گرفتند. به عقیده "دایتر رایدر" شهردار مونیخ، این دوچرخه ها علاوه بر این که تاثیر فوق العاده ای بر سیستم حمل و نقل عمومی می گذارند، به ارتقای تحرک شهر نیز کمک می کنند و بالاتر از همه، کیفیت زندگی شهروندان را بهبود می بخشند. به عقیده شهردار مونیخ، سرمایه گذاری در این حوزه، خود ثروتی بزرگ برای یک شهر محسوب می شود.

در حال حاضر دوچرخه های اشتراکی در این شهر دارای بهترین کیفیت هستند و مقاومت زیادی در برابر سایش و پارگی چرخ دارند. زین این دوچرخه ها به راحتی قابل تنظیم است و دارای هشت دنده برای حرکت در شیب و یا حمل بار هستند. ایستگاه های این دوچرخه ها اغلب در نزدیکی ایستگاه های تراموا یا مترو قرار دارد. استفاده از این دوچرخه ها نیاز به ثبت نام آنلاین از سوی شهروندان دارد. دوچرخه را می توان بعد از ثبت نام، از طریق اینترنت، تلفن و یا اپلیکیشن اجاره کرد. هزینه ها برای کسانی که ثبت نام سالانه برای استفاده از این دوچرخه ها می کنند بسیار کم تر است.

اولویت استفاده از دوچرخه های اشتراکی، با کارمندان

اروپا رکورد استفاده از سیستم هوشمند به اشتراک گذاری هوشمند را دارد و علاوه بر آلمان و هلند، دانمارک نیز در این زمینه پیشقدم است. کپنهاگ پایتخت این کشور از سال 2009 در مورد سیستم اشتراک گذاری دوچرخه اقدام کرد. اولین طراحی در این زمینه نیز در اول سپتامبر 2009 صورت گرفت. در سال 2014، دانمارک در دو شهر بزرگ خود، این سیستم را به طور کامل راه اندازی کرد. دوچرخه های برقی در کپنهاگ، پایتخت دانمارک دارای تبلت های متصل به اینترنت و جی پی اس هستند که همه چیز را از خطا و داده های رفتاری کاربر جمع آوری و ثبت می کند. در ابتدای کار در کپنهاگ، 250 دوچرخه برقی وارد این سیستم شدند و اکنون این میزان به بیش از هزار و 850 دوچرخه افزایش یافته است. در شهر آرهوس، دومین شهر بزرگ دانمارک نیز همین سیستم برای استفاده از دوچرخه پیاده شد با این تفاوت که اولویت استفاده از این دوچرخه ها از سال 2014 با کارمندان اداره ها است. با این حال، همه می توانند از این سیستم بهره ببرند. سیستم هوشمند به اشتراک گذاری دوچرخه در دانمارک به این صورت است که هر دوچرخه را می توان علاوه بر اجاره روزانه و ساعتی، به صورت ماهانه نیز اجاره کرد.

اشتراک دوچرخه ها برای گروه های سنی مختلف

پاریس نیز گسترده ترین سیستم هوشمند به اشتراک گذاری دوچرخه را دارد و هزار و 205 ایستگاه به همراه بیش از 20 هزار دوچرخه در آن مستقراند. در مجموع روزانه 86 هزار سفر درون شهری از طریق این دوچرخه ها انجام می شود. پاریس اگرچه یکی از بالاترین سهم ها را در استفاده از دوچرخه در جهان داراست اما برنامه هایش شاید از شهرهای دیگر جهان خلاقانه تر باشد. در ماه ژوئن 2014، این شهر شاهد ابتکاری در اجاره دوچرخه به کودکان در گروه های سنی مختلف بود. دوچرخه ها با 4 مدل به گروه های سنی مختلف ارائه می شدند آن هم با کلاه های ایمنی منحصر به فرد. این برنامه نه تنها باعث شد دوچرخه در اختیار تمام گروه های سنی قرار گیرد، بلکه فرهنگ استفاده از این وسیله را نیز بسیار فراگیر کرد.

ارزان ترین سیستم در پایتخت سوئد!

اضافه شدن پنج هزار دوچرخه الکتریکی به سیستم اشتراک دوچرخه استکهلم نیز اتفاقی جالب است.

برنامه اشتراک دوچرخه استکهلم که در حال حاضر حدود هزار و 200 دوچرخه دارد، به دلیل افزایش تقاضا برای مکان‌ های بیشتر و مسافت ‌های طولانی‌تر، سال 2018 میلادی 5000 دوچرخه برقی به ناوگان خود اضافه خواهد کرد.

در استکهلم، بزرگ ‌ترین تغییر در سیستم اشتراک دوچرخه حرکت از دوچرخه ‌های معمولی به دوچرخه ‌های برقی است که باعث کاهش میزان انرژی موردنیاز دوچرخه سواران می‌ شود و سواری‌ های طولانی ‌تر را ممکن می ‌سازد، اما این‌همه ماجرا نیست. برنامه اشتراک دوچرخه استکهلم، به دلیل استفاده از روش نسبتا معمول تعهد به پرداخت هزینه (حداقل در اینترنت)، هزینه مختصری برای دوچرخه ‌سواران معمولی دارد. با وجود اینکه قیمت کارت‌ های تابستانی 250 کرون برای یک‌ فصل است، به لطف تبلیغات، برنامه جدید اشتراک دوچرخه برقی فقط 270 کرون یا 33 دلار برای یک سال اشتراک، هزینه دارد.

سیستم های هوشمند در جنوب شرقی اروپا

در پایتخت رومانی؛ بخارست نیز سیستم هوشمند اشتراک دوچرخه مثال زدنی است. شرکت Smart Barning در این شهر در ماه مارس 2018 راه اندازی شده و در اواسط آوریل سال جاری میلادی سرویس هوشمند اجاره دوچرخه را به راه انداخته است. تخمین ها نشان می دهد که حدود 100 هزار نفر تا پایان سال جاری میلادی از این سرویس بهره خواهند برد. این پروژه تا به حال نیاز به سرمایه گذاری 3 میلیون یورویی داشته و آن هم برای برنامه های نرم افزاری، سیستم ضد سرقت و ناوگانی برای جا دادن دو هزار دوچرخه. با این حال بر اساس میزان تقاضا، تعداد دوچرخه ها حتی ممکن است بیشتر شود. این سیستم در شهرهای دیگر رومانی نیز راه اندازی خواهد شد. گفتنی است از طریق سیستم اشتراک گذاری دوچرخه، کاربران می توانند برای مدت زمان لازم، دوچرخه اجاره کنند و سپس در هر کجای پایتخت آن را رها کنند. پرداخت هزینه استفاده از دوچرخه توسط کارت های اعتباری شهروندان انجام خواهد شد و بستگی به مسافت و مدت زمان استفاده از دوچرخه دارد.

در خارج از اروپا چه خبر است؟

اما در خارج از اروپا، برزیل نیز در گسترش فرهنگ استفاده از دوچرخه موفق بوده است. این شهر دارای 20 سیستم محلی هوشمند در به اشتراک گذاری دوچرخه است. برزیلیا و سائوپائولو بزرگ ترین برنامه های به اشتراگ گذاری دوچرخه را دارند و به ترتیب دارای 400 و 285 ایستگاه در این زمینه هستند. همچنین سهم قابل توجهی از به اشتراک گذاری دوچرخه را ریودژانیرو از آن خود کرده است و در طی 4 سال فعالیتش در این زمینه توانسته روزانه 6.2 میلیون سفر را از این طریق به ثبت برساند.

در چین نیز، سیستم هوشمند اشتراک گذاری دوچرخه نه تنها منجر به تغییر ظاهر و پویایی شهرها شده، بلکه سومین حالت حمل و نقل عمومی در این کشور نیز محسوب می شود. Molbike و Ofo دو شرکت بزرگ در زمینه تولید دوچرخه، هم اکنون 7 میلیون دوچرخه در بیش از 170 شهر چین دارند. سفرهای درون شهری با استفاده از دوچرخه 50 درصد بیشتر از سفر با اتومبیل های شخصی است. ضمناً در شانگهای و پکن، به ترتیب 51 و 41 درصد از کل تعداد دوچرخه های اشتراکی، در نزدیکی ایستگاه های مترو قرار دارند و در ساعات کاری، به راحتی در دسترس شهروندان هستند. سیستم اشتراک گذاری هوشمند دوچرخه در نزدیکی ایستگاه های مترو در این دو شهر، ترافیک را در ساعات اوج تردد تا حد زیادی مهار کرده است.

در شهر کلگری کانادا نیز راه اندازی سیستم هوشمند اشتراک گذاری دوچرخه یک گزینه بسیار مقرون به صرفه در کنار پیاده روی محسوب می شود که از طریق آن می توان هزینه های مربوط به حمل و نقل عمومی یا سفر با تاکسی و اتومبیل های شخصی را کاهش داد. سیستم های به اشتراک گذاری دوچرخه در این شهر کانادایی در ایستگاه های واقع در مکان های مرکزی شهر و یا دیگر مقصدهای محبوب قرار دارند. ساکنان کلگری می توانند برای دسترسی به این سیستم ها ثبت نام سالانه کنند و البته به عنوان تشویق، برای هر کدام از استفاده کنندگان این سیستم دوره های سواری رایگان 30 تا 40 دقیقه ای نیز وجود دارد. هم اکنون 40 ایستگاه هوشمند در چند بلوک مرکز کلگری دوچرخه به مشتریان اجاره می دهند.