تقسیم‌بندی جالب امام علی (ع) درباره شاخه‌های شک

امام علی علیه السلام: شکّ چهار شاخه دارد: جدال کردن، ترس، سرگردانی و تن دادن... آن کس که تسلیم حوادث گردد و به تباهی دنیا و آخرت گردن نهد، و هر دو جهان را از کف خواهد داد.

امیرالمومنین امام علی علیه السلام فرمودند:

شک چهار بخش دارد: جدال در گفتار، ترسیدن، دو دل بودن، و تسلیم حوادث روزگار شدن. پس آن کس که جدال و نزاع را عادت خود قرار داد از تاریکی شبهات بیرون نخواهد آمد؛ و آن کس که از هر چیزی ترسید همواره در حال عقب نشینی است؛ و آن کس که در تردید و دو دلی باشد زیر پای شیطان کوبیده خواهد شد؛ و آن کس که تسلیم حوادث گردد و به تباهی و هلاکت دنیا و آخرت گردن نهد، و هر دو جهان را از کف خواهد داد (در هر دو سرای هلاک خواهد شد).

متن حدیث:

امیر المؤمنین علیٌّ علیه‏ السلام: الشَّکُّ علی أربَعِ شُعَبٍ: علی الَّتمارِی، و الهَولِ، و التَّرَدُّدِ، و الاستِسلامِ، فَمَن جَعَلَ المِراءَ دَیدَنا لَم یُصبِحْ لَیلُهُ، ومَن هالَهُ ما بَینَ یَدَیهَ نَکَصَ علی عَقِبَیه، و مَن تَرَدَّدَ فی الرَّیبِ وَ طِئَتهُ سَنابِکُ الشَّیاطینِ، ومَنِ استَسلَمَ لِهَلَکَةِ الدُّنیا و الآخِرَةِ هَلَکَ فیهِما.

"نهج البلاغه، حکمت ۳۱"