گرانی دلار، پاشنه آشیل اردوغان در انتخابات

به گزارش « پارسینه» ، رجب طیب اردوغان از مردم این کشور خواست ارز‌های خارجی خود را به پول ملی تبدیل کنند. یورونیوز گزارش داد رئیس جمهوری ترکیه روز شنبه ۲۶ مه/ ۵ خرداد در واکنش به کاهش ارزش پول ملی این کشور، در صحبت‌هایی گفت: «برادران من که دلار و یورو در زیر بالشت‌های خود نگه داشته‌اید، بروید و این ارز‌ها را به پول ملی (لیر) تبدیل کنید. آقای اردوغان که این صحبت‌ها را در شهر ارزروم ترکیه به زبان می‌آورد همچنین به مردم وعده داد که با همراهی آنها، این بازی (کاهش ارزش پول ملی ترکیه) را خنثی خواهند کرد.» آقای اردوغان معتقد است، مخالفین وی در تلاش اند با سفته‌بازی ارزش لیر را کاهش دهند تا او در انتخابات ریاست جمهوری ماه آینده میلادی شکست بخورد.

به دنبال بحران اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی، دولت ترکیه تصمیم گرفت بهره بانکی را افزایش دهد. بانک مرکزی ترکیه در اطلاعیه‌ای فوری اعلام کرد نرخ بهره را ۳ درصد افزایش داده و به ۱۶.۵ درصد رسانده است. در حال حاضر لیر ترکیه تقریبا ۲۳ درصد از ارزش خود را از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون در برابر دلار آمریکا از دست داده است.

روند صعودی نرخ ارز در ترکیه از زمان اعلام انتخابات زودهنگام در ترکیه آغاز شد. رجب طیب اردوغان در روز ۲۹ فروردین ماه (۱۸ آوریل ۲۰۱۸) اعلام کرد که انتخابات زودهنگام مجلس و ریاست جمهوری در تاریخ ۲۴ ژوئن سال جاری میلادی (۳ تیرماه ۱۳۹۷) برگزار می‌شود. این روند صعودی ارز شتاب گرفته و در یک ماه اخیر بیش از ۱۰ درصد افزایش یافته است و از ابتدایی امسال نزدیک ۲۳ درصد لیره ارزش خودش را در مقابل دلار از دست داده است. کشوری که جزء اقتصاد‌های نوظهور شناخته می‌شود و رشد آن تقریبا با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه از اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز و تاکنون ادامه داشته است وحتی در سال‌های به بالای ۹ درصد نیز رسیده است. برای چنین اقتصادی قطعا از دست دادن قریب به یک چهارم ارزش پول ملی در برابر دلار، بحران‌های مالی و اقتصادی خطرناکی از جمله فرار سرمایه و تشدید تورم را به بار خواهد آورد.

طرفداران و حامیان دولت و حزب «آک پارتی» این تحولات بازار ارز را کاملا سیاسی و به دشمنان خودشان در کودتای ناموفق ۲۰۱۶ و توطئه خارجی نسبت می‌دهند. ییغیت بولوت مشاور ارشد رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه با انتشار یادداشتی در روزنامه استار مدعی شد که با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات زودهنگام مجلس و ریاست جمهوری این کشور، حملات اقتصادی خارجی علیه ترکیه تشدید شده است. او در یادداشت خودش با عنوان «به حرف فریاد زنندگان بحران گوش نکنید» ادامه داد: با نزدیک‌تر شدن به زمان برگزاری انتخابات زودهنگام، عواملی که پیش از در کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶ ترکیه ناکام بودند، با همکاری شرکای داخلی خود از طریق موسسات و بانک‌های خارجی بر شدت حملات علیه بازار پولی ـ. مالی ترکیه می‌افزایند و البته ما آن‌ها را به خوبی می‌شناسیم و هراسی از آن‌ها نداریم.

فاطمه قنبرپور، عضو اتاق بازرگانی ایران و ترکیه طی مصاحبه‌ای با ابتکار در این خصوص گفت: «به دلیل ایجاد فضای انتخابات در ترکیه، مخالفان دولت فعلی ترکیه که به دنبال ناکارآمد نشان دادن آن هستند و از سوی دیگر منابع فراوان ارزی هم دارند، این جریانات را در سطح بازار ایجاد کرده‌اند. در واقع ذات اتفاقات ارزی اخیری که ترکیه در حال تجربه آن است، شبیه به بحران ارزی اخیر ایران تلقی می‌شود که عده‌ای با استفاده از سرمایه‌های فراوانی که عمدتا در خارج از کشور هستند، این فشار را ایجاد می‌کنند. به گفته این فعال تجاری ایران و ترکیه، پس از درگیری دولت ترکیه با سفرای اسرائیل، تنش میان ترکیه و اسرائیل اوج گرفته است و سرمایه‌داران اسرائیل فشار بر بازار ترکیه را کم می‌کنند و قیمت لیر متعادل می‌شود، در غیر این صورت افزایش قیمت لیر و کاهش ارزش آن ادامه خواهد داشت. پیش بینی تجار ترکیه مبنی بر این است که ارزش لیر که اکنون ۴.۷ است، تا ۶ صعود می‌کند.»

رهبران احزاب و کاندیدا‌های انتخابات زودهنگام در ترکیه به شدت به انتقاد از سیاست‌های پولی و مالی دولت پرداخته اند و این بحران ارزی را نتیجه شکست سیاست‌های اقتصادی آک پارتی در ترکیه قلمداد می‌کنند. مرال آکشنر رهبر «حزب نیک» و نامزد انتخابات ریاست جمهوری ترکیه با حمله شدید به اردوغان گفت: مقامات آنکارا وعده دروغین کاهش نرخ دلار پس از انتخابات پیش رو را می‌دهند. کاهش نرخ دلار منوط به اصلاح بسیاری از سیاست‌های غلط اقتصادی کنونی است که حزب حاکم توان ترمیم آن را ندارد و به همین دلیل وعده دروغ می‌دهد. همچنین محرم اینجه دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری با لحنی تند تصریح کرد: «نرخ ارز در حال صعود است و بی تردید در آینده نزدیک موجب افزایش شدید بهره و تورم در بازار خواهد شد و از اینجا به اردوغان می‌گویم که اگر جلوی افزایش قیمت دلار با اتخاذ سیاست منطقی گرفته نشود، همه با هم غرق می‌شویم.»

بنا بر برآورد سایت اکونومیست در ابتدای سال ۲۰۱۸ برای ترکیه پیش‌بینی رشد ۴ درصدی شده بود، اما با داشتن تورم دو رقمی و نرخ بهره بانکی ۱۶ و نیم درصدی، آمار‌ها و اخبار خروج سرمایه، سفته بازی، فشار‌های بین الملل بر اقتصاد ترکیه و حتی لغو برجام از سوی آمریکا و تشدید فشار بر ایران به عنوان شریک تجاری و انرژی ترکیه، و در پی همه اینها بحران ارزی شدید، از آغاز دوران سختی برای این اقتصاد نوظهور حکایت می‌کند.