ترمیم کابینه روحانی! از شایعه تا فراموشی

پارسینه: موضوع تغییرات در کابینه آهسته آهسته به باد فراموشی سپرده می شود.اعتبار و کارکرد برخی شعارها و گله ها که از تریبون رسمی گاه و بیگاه مطرح می شود فقط در حد سوپاپی است که می تواند به شکلی موقت بخشی از بار روانی جامعه را تخلیه کند.
تحریریه پارسینه | اوایل سال جاری بود که روحانی در هشداری که اینروزها از تب و تابش فاصله گرفته، به مدیران تراز اول متصل به کابینه اش متذکر شده بود اگر از اخم و تلفن میترسند از دولت خارج شوند.
وی در حاشیه جشنواره ملی «قدردانی از کارگران، گروههای کار و واحدهای نمونه کار کشوری» گفته بود: در ذهنم وزرا را به ۲ دسته تقسیم کردهام و هر دو دسته آدمهای خوبی هستند، اما بخشی از آنها هوای ناامیدی در سر دارند. برخی با اشاره به بودجه آن را کم میدانند یا وضعیت فروش و انتقال درآمدهای نفتی را خوب نمیدانند. این عده در اول، وسط و آخر دولت سخن ناامیدکننده دارند.
روحانی مدعی شده بود: تلاش کرده گوشش نسبت به آنها کم بشنود. وی همچنین متذکر شد: یک عده همیشه امیدوارانه حرف میزنند و میگویند مشکل این است و باید بیشتر تلاش کنیم و باید تشویق کنیم کشاورزان فلان کار را بکنند. هم پیشنهاد میدهند و هم امیدوارند. این ناامیدی و غم و غصه چه خاصیتی دارد؟ این چهره عبوس از اول سال برای اتفاقات بعدی است؟
شاید باید ریشه این سخنان را در سال گذشته که روحانی خود را آماده تصاحب کرسی دومین دوره ریاست جمهوری و ابقای ریاستش بر قوه مجریه میکرد، دنبال کرد.
در ضیافت افطاری او با فعالان ستاد انتخاباتیاش در تهران بود که در سخنانی بیسابقه و گلایهمندانه گفت: یک عده وقتی به دولت حمله میشد، با همه قدرت آمدند دفاع کردند، برخی هم سختشان بود دفاع کنند، خیلی نرم حرف میزدند و آرام. اگر در تنگنای ٣٠ خبرنگار قرار میگرفتند، در آن تنگنا یک کلمهای میفرمودند. حرف نمیزدند و سینه سپر نمیکردند. او در نهایت تأکید کرد: هر کسی که آماده است این بار را بر دوش بگیرد باید داوطلب باشد.»
اما بنظر می رسد پس از بدست گرفتن سکان ریاست دولت دوازدهم، روحانی یا تعمداً و یا بدلیل ازدحام و ترافیک پرحجم مشغله دولتش در برابر بسیاری از تحولات سیاست خارجی و بحران ارزی و اقتصادی از موضوع تغییر در کابینه به شکلی جدی فاصله گرفته است. کمتر کسی است که رئیس جمهور را سخنوری قهار نداند، چرا که در بسیاری از سخنرانی هایش با بهره از نبوغ ذاتی خود می تواند دست کم فقط در حد بیان چند جمله و کلمه هم دل طرفدارانش را شاد کند و هم رضایت مخالفانش را قدری تأمین نماید.
اینکه چه دلیلی موجب شد روحانی پس از استفاده از واژه مدیران ترسو و مأیوس، سکوت اختیار کرد و تغییر و تحول قابل ذکری در بدنه مدیریت کلان کشور و کرسی های پر جاذبه وزارت و صدارت رخ نداد، معلوم نیست! اما نباید فراموش کرد آهسته آهسته فضای بین شعار تا عملکردش به عنوان شخص اول اجرایی کشور بلند تر و طولانی تر از قبل شده و گمان می رود اگر اینچنین اصرار بر کم توجهی و عدم علاقه چه سهوی و چه عمدی بر تنویر افکار عمومی، حداقل در بخش مطالبه آحاد ملت از بابت پیگیری شعارها و ادعاهای رئیس جمهور وجود داشته باشد، سرنوشتی جز کم رنگ شدن بیش از پیش حنای مرد اول دولت دوازدهم در نزد مردم نخواهد داشت.
وی همچنین تأکید کرده بود «مدیریت کابینه به عهده رئیسجمهور است» و رئیسجمهور گلایههایی از وزرا داشته و وزرا نیز گلایههایی از رئیسجمهور دارند که به مصلحت ندیدند آن را در افکار عمومی مطرح کنند، لذا به نظر میرسد که حرکت کلی کابینه به سمتی رود که وظایف و تکالیف سنگین برعهده آنها به بهترین شکل انجام شود.
نماینده تهران مدعی شده بود رئیسجمهور در جلسه غیرعلنی که با نمایندگان داشتند، اعلام کرد که برای ترمیم کابینه و جابجاییها منتظر تعیین تکلیف لوایح تفکیک وزارتخانهها است و به نوعی انتظار خود از مجلس را مطرح کرد تا در تصویب این لوایح سرعت بیشتری داشته باشند لذا اگر قرار به ترمیمی در کابینه باشد رئیسجمهور منتظر تعیین تکلیف این لوایح است تا نسبت به جابجایی وزرا تصمیم گیری کند.
از این سخنان ده ها روز می گذرد معلوم نیست چرا به گفته این نماینده اهل تهران، تعیین تکلیف لوایح تفکیک وزارتخانه ها اینقدر بطول انجامیده، در حالیکه اگر فوریتی در رایزنی و تصویب نهایی این لایحه بود، تا کنون قدمی جدی چه از سوی مجلس و چه از سوی دولت برداشته می شد.
روحانی از ابتدای کار با چالش نابسامانی وضعیت اقتصادی مواجه بود و در دولت دوم بیش از قبل تحت فشار قرار گرفت. تغییر تیم اقتصادی یعنی کنار گذاشتن طیب نیا و تضعیف جایگاه اسحاق جهانگیری نه تنها به کار نیامد بلکه اوضاع را بدتر هم کرد. از همین رو در هفتههای اخیر شاهد چرخشی دوباره و بازگشت جهانگیری بودیم. معاون اول دولت روحانی که در یک سال گذشته به واسطه کاهش نقش اقتصادی خود و مسایل سیاسی دیگر در گروه ناامیدها قرار گرفته بود حالا به قدرت بازگشته و خیال ترک پاستور را ندارد. تقویت او، اما تمام ماجرا نیست، زیرا پررنگ شدن نقش جهانگیری به عنوان نماینده تکنوکراتها در دولت با ضعف جایگاه بوروکراتها همراه است. گروهی که تحت عنوان «اعتدال و توسعه» شناخته شده و در پستهای قابل توجهی در کابینه دارند. از ریاست سازمان برنامه و بودجه و سخنگویی گرفته تا ریاست دفتر.
نتیجه روشن است مهره اصلی اصلاح طلبان در دولت یعنی جهانگیری به جایگاه اصلی خود بازگشته و کاپیتان تیم اقتصادی است. به نظر میرسد در مقابل از میزان اثرگذاری واعظی کاسته شده است. به نظر میرسد برخی جریانها برای کاهش نقش اعتدال و توسعه در دولت فعال شده اند؛
به این ترتیب ممکن است که گام بعدی روحانی یعنی آغاز تغییرات احتمالی، با تنزل مقام محمد باقر نوبخت شروع میشود. از آنجایی که نوبخت علاوه بر ریاست سازمان برنامه و بودجه، سخنگوی دولت نیز هست، ناگزیر به پیاده شدن از قطار کابینه نمیشود، اما این وضعیت نیز چندان پایدار نخواهد بود. لوایح مربوط به اصلاح ساختار دولت اکنون روی میز اعضای کمیسیون ویژهای در مجلس است و آنطور که علیرضا رحیمی عضو فراکسیون امید میگوید روحانی برای شروع تغییرات مورد نظر خود منتظر تعیین تکلیف این لوایح میماند. تفکیک وزارتخانههای «صنعت، معدن، تجارت»، «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» و «راه و شهرسازی» و نیز احیای سازمانهای «جوانان»، «برنامهریزی» و «توسعه و تعاون روستایی» و البته احتمال تشکیل وزارت «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی» خیلی برای نوبخت مهم نخواهد بود، اما او بهتر از هر کسی میداند که از ابتدای دولت دوازدهم زمزمههایی در مورد تعیین یک سخنگوی سیاسی در دولت وجود داشته است. تاکید بر حوزه اطلاع رسانی سبب شد که بررسیهایی برای ایجاد یک معاونت جدید تحت عنوان «روابط عمومی و اطلاع رسانی ریاست جمهوری» آغاز شد.
اکنون همزمان با طرح گمانه تغییر رئیس سازمان برنامه و بودجه خبرهایی نیز مبنی بر جدی شدن ماجرای تعیین معاونت سیاسی به گوش میرسد. منابع خبری غیر رسمی از مجید تخت روانچی به عنوان گزینه اصلی این سمت نام میبرند.
شماره دو؛ سیف.
ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی دومین گزینه احتمالی روحانی برای انجام تغییرات در کابینه است. عملکرد او مورد انتقاد است و نوسانات اخیر در بازار ارز نیز برایش حکم ضربه آخر را داشت. حضورش در صحن علنی مجلس و آن درگیری با نمایندگان به تنهایی کافی است تا دریابیم که وضعیت او چقدر وخیم است. صدای شعار دادنهای نمایندگان خواهان استعفای سیف دوباره بلند خواهد شد اگر دولت تغییرات مورد نظر خود را آغاز کند. مجلسیها تنها منتقدان او نیستند و فعالان سیاسی نیز از ضعف عملکرد او گلایه دارند. چنانکه حسین مرعشی معتقد است «پس از سازمان برنامه و بودجه، بیشتر انتقادها و گلایهها متوجه بانک مرکزی است».
گفتنی است، اظهارات اخیر سیف در مورد سفر خارجی رفتن یا نرفتن مردم نیز جنجالهایی به راه انداخته است. به این ترتیب رئیس بانک مرکزی از همه طرف تحت فشار است و منطقی است اگر رئیس جمهور تصمیم به تغییر او بگیرد. خود سیف نیز همین نظر را دارد. چند هفته قبل وقتی محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی خواستار برکناری او شد، گفت: «شخصاً از پیشنهاد آقای پورابراهیمی استقبال میکنم و از اینکه جناب آقای رئیس جمهور، فرد شایستهای را برای اداره بانک مرکزی انتخاب و منصوب کنند، شخصاً استقبال میکنم؛ البته این حق طبیعی و اختیار قانونی ایشان است؛ اما از وی سوال میکنم شما که اقتصاد خوانده و کارشناس اقتصادی هستید، آیا معنای استقلال بانک مرکزی، همین گونه اظهارنظرها و درخواستها است؟!... نه تنها رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و سایر نمایندگان، بلکه هر شهروندی حق اظهارنظر درخصوص عملکرد و جابجایی یک مسئول کشور را دارد، اما این رئیس دولت است که با ارزیابی عملکرد همکارانش، نسبت به تداوم یا عدم ادامه همکاری تصمیم گیری میکند.»
اظهارات اخیر رئیس جمهور در مورد آن گروه که پاشنه هایشان را ورنکشنیده اند، روزه سکوت گرفته و میترسند یا آن گروه که ناامید شده اند؛ حکایت از ارزیابی رئیس دولت از عملکرد همکارانش دارد و باید منتظر ماند و دید که حاصل این ارزیابی کنارگذاشتن سیف از ریاست بانک مرکزی است یا خیر؟
شماره سه و چهار و پنج
میتوان از سبک رئیس جمهور استفاده و تغییرات احتمالی دولت را تقسیم بندی کرد. «تغییرات سیاسی» و «تغییرات تخصصی».
قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی و محمود حجتی وزیر کشاورزی گزینههای سوم، چهارم و پنجم دولت برای تغییر هستند.
احتمال تغییر وزیر بهداشت به همان ناراحتیهای داخلی دولت برمی گردد و شاهدش افزایش غیبتهای آقای وزیر در جلسات هیات دولت است. قاضی زاده هاشمی از دولت دلخور شده و عدم رفع این دلخوری که همزمان با تصمیم به ترمیم کابینه است میتواند به تغییر وزیر بهداشت منجر شود. هرچه باشد قاضی زاده هاشمی یکی از ژنرالهای دولت یازدهم بود و به واسطه اجرای موفقیت آمیز طرح سلامت رای قابل توجهی به سبد روحانی در اردیبهشت ۹۶ ریخت. اما مشکل اقتصادی یا هر عامل دیگری موجب کاهش بودجه این طرف و شکست آن شده است. این وضعیت به هیچ وجه پاداش خوبی برای وزیر مردمی دولت روحانی نیست و او را مکدر کرده است. شناختی که از روحیه حسن روحانی وجود دارد نیز گمانه دلجویی دولت از وزیر بهداشت را منتفی کرده و احتمال کنارگذاشتن او را جدی میکند.
عباس آخوندی نیز با وجود تحریمهای باقی مانده در قراردادهای بوئینگ و ... موفقیت قابل توجهی حاصل نکرد. بدشانسی او این بود که در همین یک سال گذشته به واسطه حوادثی مثل سانچی و هواپیمای مسافربری در معرض انتقادات تند قرار گرفت. آخوندی در اسفند ماه گذشته استیضاح را از سرگذراند، اما نمیتواند مطمئن باشد که از ترمیم کابینه نیز دور باشد. آنطور که حاجی دلیگانی نماینده نزدیک به طیف پایداری مجلس در مصاحبهای گفته است، رسیدن آن خبر نامشخص به جلسه فراکسیون امید، او را نجات داده است. حال اگر زور اصلاح طلبان به دولت نچربد، آخوندی نیز رفتنی خواهد شد.
محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی هم گویا در این لیست است. طرح نام حجتی در فهرست شهرداران بالقوه تهران این فرصت را به او میدهد تا قبل از آنکه روحانی بگوید، دولت را با پای خود ترک کند. موضوع استعفای انصاری لاری نشان داد که احتمال شهردار شدن حجتی قوت گرفته است. به عبارت دیگر سرنوشت حجتی قبل از روحانی در دست اعضای شورای شهر تهران است و باید منتظر ماند و دید که بهشت را به او میسپارند یا خیر.
نوبخت در ادامه گفت: برخی ممکن است نگران باشند که کاری انجام نشود و برخی بهدلیل تواناییها در مهار مشکلات ممکن است بگویند نگران نباشید ما با برنامههای خود میتوانیم مشکلات را حل کنیم. البته ما در دولت افرادی را داشتیم که میگفتند مشکلات را حل میکنند، ولی شش ماه بعد مشاهده میکردیم که اتفاقی نیفتاده است. وی تاکید کرد: منظور رئیسجمهور این بود که نگران نباشید و میتوان مشکلات را حل کرد و این رفتار ناشی از تعهد اخلاقی رئیسجمهور است و با توجه به پیمانی که سال گذشته با مردم بستهاند، پیگیر مطالب هستند. نوبخت همچنین گفت: آنقدر از ابتدای روز مباحث داخلی و خارجی وجود دارد که اگر روحیه و انگیزه نداشته باشیم خودمان زمینگیر میشویم و همه مردم را دچار مشکل میکنیم.
روحانی باید شخصا استعفا بده تا یک مدیر توانمند جاش رو بگیره
روحانی فقط دهنش رو باز میکنه و قول میده خودش و کابینتش به هیچ دردی نمیخورند