مریم بهروزی: زنان شعار خاصی نداشتند

خانم بهروزی! در جریان انقلاب و راهپیمایی‌ها چه شعار‌هایی از سوی زنان سر داده می‌شد و آیا مطالبات خاص از سوی آن‌ها مطرح بود؟

شعار‌ها تفکیک شده نبود. همه جنبه عمومی داشت. بیشتر شعار‌ها جنبه مذهبی - سیاسی داشت. همه مردم تغییر حکومت شاهنشاهی به جمهوری اسلامی را خواستار بودند. در شعار‌های دوران انقلاب مساله خاص مربوط به زنان نداشتیم، مگر در تحلیل‌ها و سخنرانی‌ها.

در این سخنرانی‌ها و تحلیل‌ها چه مسایلی مطرح می‌شد؟

در این جلسات به خواسته ها‌ی زنان اشاره می‌شد. در رمضان سال ۵۷ من به دعوت دکتر مفتح در مسجد قبا برای خانم‌ها سخنرانی کردم. درباره حقوق زنان و آزادی زن در اسلام صحبت کردم. در اواخر سخنرانی خانم‌ها شعار می‌دادند "ما پیرو اسلامیم /ما تابع قرآنیم/ آزادی ننگین را از پهلوی نمی‌خواهیم" در آن زمان مطرح بود که زنان در سایه نظام پهلوی تنها آزادی و حقوق و شخصیت پیدا می‌کنند. اما در آن جلسه مطرح کردیم که آن آزادی که شاه می‌گوید فریبی بیش نیست و همانطور که امام فرموده بودند "پهلوی می‌خواست زنان جنگجوی ما را ننگجو بار بیاورد" من این سخن را تفسیر کردم که بعد زنان حاضر در جلسه شعار دادند.

فعالیت زنان در انقلاب در قالب سازمان و گروه مشخصی تعریف شده بود؟

خیر. مرکز مشخصی نبود. تنها هسته ها‌ی مقاومت زنان را در آن زمان داشتیم. اما هیچ تشکل سیاسی خاصی وجود نداشت. من فردای سخنرانی در مسجد قبا بازداشت شدم. عید فطر همان سال آزاد شدم. روز آزادی برخی خانم‌ها گفتند که در مسجد قبا به امامت دکتر مفتح نماز عید برپا می‌شود و من تاکید کردم حتما خانم‌ها شرکت کنند. بعد‌ها شنیدم خانم شادی مانیان (دختر آقای مانیان از نیرو‌های ملی - مذهبی) که از اعضای هسته مقاومت بود این مراسم را برنامه‌ریزی کرده بودند. بعد نماز عید خانم‌ها راهپیمایی کردند تا به منزل آیت الله طالقانی بروند. همچنین تصمیم گرفته بودند مقداری گل تهیه کنند که در مسیر به نیرو‌های ارتش بدهند تا زمانی‌که شعار الله اکبر می‌دهند با آن‌ها کاری نداشته باشند. این از اقدامات زنان هسته مقاومت بود، اما شعار مخصوص زنان نداشتند همه شعار‌ها حول تغییر حکومت بود.

هسته مقاومت زنان چگونه شکل گرفته بود و چه اهداف و برنامه‌ها‌یی داشت؟

هسته مقاومت زنان از جلسات قرآن آغاز شد. زنان در این جلسات شرکت کرده و در جریان مباحث مربوط به عملکرد رژیم و راه‌های مبارزه قرار می‌گرفتند. گاهی زنان اعلامیه ها‌ی امام (ره) را تا صبح با دست رونویسی می‌کردند و بعد در مساجد، تکایا و پایگاه‌های مختلف بین مردم پخش می‌کردند. فعالیت زنان به این موارد خلاصه می‌شد.


حضور زنان در راهپیمایی‌ها از نظر بحث حجاب چگونه بود؟

اکثر زنان حجاب داشتند. حتی آن‌ها که بی‌حجاب بودند به نوعی پوشیده بودند. دلیل آن هم این بود که انقلاب ما شکل و معنای مذهبی داشت. برای همین حتی زنانی که حجاب نداشتند به نوعی روسری و چیزی بر سر داشتند.

خواسته ها‌ی همه این زنان یکی بود؟

تقریبا همه تغییر حکومت را می‌خواستند. اما شعار‌ها از طرف مذهبیون و موتلفه‌ای‌ها و کسانی که بعدا عضو کمیته استقبال شدند، تهیه و مدیریت می‌شد. شب‌ها مبارزین و انقلابیون در مساجد، تکیه‌ها، برخی منازل بعد از کلی بحث شعار‌ها را آماده می‌کردند و فردا در جمعیت و راهپیمایی گفته می‌شد، اما مردم نمی‌دانستند این شعار‌ها از کجا آمده است. اگر حرف دیگری مطرح می‌شد در خیل عظیم جمعیت شنیده نمی‌شد و هرز می‌رفت.

شعار جریانات رقیب و گروه‌های سیاسی دیگر چه بود؟ تاثیرگذار بود یا کنترل می‌شد؟

چریک ها‌ی فدایی خلق و جریاناتی مانند اشرف دهقانی حضور داشتند، اما تعدادشان آنقدر کم بود که نمی‌توانستند نقشی داشته باشند. در سیل جمعیت شناخته شده نبودند. اما در مجموع باید گفت: شعار‌ها مذهبی - سیاسی بود و زنان هم همان شعار‌ها را تکرار می‌کردند تفاوتی وجود نداشت.

منبع: تاریخ ایرانی