سالروز نخستین پرتاب فضاپیمای "اِندیور"

فضاپیمای "اندیور" (Endeavour)، یکی از سه فضاپیمای باقی‌مانده از ناوگان شاتل "ناسا" (NASA) است که از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۱، وظیفه انتقال فضانوردان و قطعات فنی به "ایستگاه بین‌المللی فضایی" (ISS) را به عهده داشت.

این فضاپیما به یاد اولین کشتی "جیمز کوک" (James Cook)، دریانورد، کاشف و ستاره‌شناس انگلیسی قرن ۱۸ نام‌گذاری شد. کوک، در نخستین سفر‌های خود با کشتی "اِندیور"، برای دیدن گذر زهره از بین زمین و خورشید به جنوب اقیانوس آرام رفت. در سال ۱۷۶۹، کوک موفق شد برای نخستین بار، نقشه‌ی نیوزلند را به‌طور کامل ترسیم و پس از آن، به هاوایی سفر کند.

در سال ۱۹۸۶ و یک سال پس از فاجعه انهدام فضاپیمای "چلنجر" (Challenger)، ساخت یک فضاپیمای جایگزین برای آن آغاز شد. فضاپیمای چلنجر، دومین فضاپیمای مدارگرد ناسا پس از فضاپیمای کلمبیا بود. اولین پرواز آزمایشی این فضاپیما، در ۴ آوریل ۱۹۸۳ صورت گرفت و پیش از نابودی، در ۹ مأموریت فضایی استفاده شد. فضاپیمای چلنجر، در ۲۸ ژانویه ۱۹۸۶، در آغاز مأموریت "اس‌تی‌اس-۵۱-ال" (STS-۵۱-L) و پس از گذشت ۷۳ ثانیه از پرتاب منفجر شد و تمام هفت سرنشین آن کشته شدند.

با آغاز ساخت فضاپیمای اندیور، برای نخستین بار، مسابقه‌ای برای نامگذاری یک فضاپیما میان دبستان‌ها و دبیرستان‌های آمریکا برگزار شد و در نهایت، در سال ۱۹۸۹، نام اندیور را برای این فضاپیما انتخاب کردند. ساخت اندیور، در سال ۱۹۹۱ به پایان رسید و در همان سال، برای تحویل به ناسا، به پایگاه فضایی کندی در فلوریدا انتقال یافت. نخستین پرواز شاتل فضایی اندیور، در سال ۱۹۹۲ صورت گرفت. در این پرواز، خدمه شاتل٬ ماهواره مخابراتی "Intelsat VI F-۳"را در مدار تعمیر کردند. در هفتم ماه می ۱۹۹۲، هنگامی که اندیور، برای نخستین بار راهی مدار زمین شد، کمتر از دو سال از پرتاب ناموفق ماهواره مخابراتی "Intelsat VI F-۳" می‌گذشت. موتور مرحله سوم این ماهواره روشن نشده بود، چرخش آن در ارتفاع حدود ۳۰۰ کیلومتری به دور زمین همچنان ادامه داشت و نتوانسته بود خود را به "مدار زمین‌آهنگ" (GSO) در ۳۶۰۰۰ کیلومتری سطح زمین برساند. سه فضانورد از هفت خدمه ماموریت " STS۴۹ "، به مدت ۸ ساعت و در قالب چندین راهپیمایی فضایی موفق شدند موتور مرحله سوم این ماهواره را تعویض و مجدداً آن را در مدار رها کنند تا راهی مقصد نهایی خود در مدار زمین‌آهنگ شود.

اندیور، از مجهزترین فضاپیما‌های شاتل ناسا است. البته، در دوره بررسی دوباره شاتل، امکانات این فضاپیما به دو فضاپیمای دیگر نیز اضافه شد. رایانه‌های قوی‌تر و همچنین سیستم پیشرانه اندیور، در نوع خود منحصر به فرد هستند. بازوی رباتیک آن که مجهز به یک دوربین پیشرفته و لیزر است، شاتل را برای پیدا کردن هرگونه صدمه‌ای بر بال‌ها و دماغه شاتل بازرسی می‌کند. فضاپیمای اندیور، پس از بازسازی‌های مفصل، اکنون مجهز به ابزاری است که می‌تواند به شبکه برق ایستگاه بین‌المللی فضایی متصل شده و امکان تمدید مأموریت خود از ۱۱ روز به ۲۸ روز را داشته باشد.

این فضاپیما برای آخرین بار در تاریخ ۱۶ مه ۲۰۱۱، برای یک مأموریت ۱۶ روزه به فضا پرتاب شد. این پرواز قرار بود روز ۲۹ آوریل صورت گیرد، اما تنها سه ساعت و نیم پیش از به پایان رسیدن شمارش معکوس، کارشناسان در یکی از سیستم‌های پیشران این فضاپیما، یک نقص فنی را تشخیص دادند و در نهایت، اجازه پرواز این فضاپیما لغو شد. پنجره بعدی پرواز هم به دلیل ترافیکی که در برنامه پرواز‌های فضایی دیگر به مقصد ایستگاه فضایی بین‌المللی وجود داشت، از دست رفت و اندیور تا دوشنبه بعدی بر سکوی پرواز باقی ماند تا سرانجام راهی آخرین مأموریت خود شد.