حمله‌ها به «پایتخت»، نقد است یا عقده‌ای‌بازی؟/ سپاه خوب است یا ابراهیم تاتلیس و شجریان؟/ آیا منتقدان این سریال بازی را باختند؟/ سقوط بالن نقی و ارسطو و سرانجام ماجرای ازدواج سارا و نیکای نوجوان

به گزارش پارسینه : شما خسته نشدید؟ ما که خسته شدیم؛ از روزی که پخش فصل پنجم مجموعه تلویزیونی پایتخت آغاز شد، انتقادات فراوانی به آن وارد آمده است. این در حالی است که در بین این انتقادات، کمتر موردی را می توان یافت که از منطق های نقد و بررسی درست و درمان برخوردار باشد. بیشتر نقدها به نظر می رسد، نوعی از بهانه جویی های افراطی است فقط به این دلیل که یکی از موسسات فرهنگی وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سرمایه گذاری برای تولید آن را بر عهده گرفته است. بدیهی است که همین یک دلیل برای شکل گیری این موج انتقادات، کافی به نظر رسیده است؛ رویکردی که از هیچ منطقی پیروی نمی کند جز از این که جناح های مختلف سیاسی، بی هیچ ملاحظه هنری این مجموعه پرطرفدار را آماج حملات بی پایه و اساس قرار داده اند.

ایران‌آرت، نه نسبتی با موسسه‌ای که سرمایه‌گذار این سریال است دارد و نه قرابتی با عوامل سریال، فقط بر خود واجب می بیند که از حیثیت هنری هر اثر هنری دفاع کند و در این میان، ملاحظات سیاسی مختلف را در این امر دخالت ندهد. از همین روست که می گوییم انتقاداتی چون «چرا صدای شجریان پخش نمی شود اما ابراهیم تاتلیس می شود»، هیچ مشکلی را حل نمی کند و در حد غرولندی از سر عقده گشایی باقی می ماند. آیا بهتر نیست آرزو کنیم در صداوسیما صدای استادشجریان هم به مانند تاتلیس پخش شود تا اینکه از مورد دوم نیز جلوگیری به عمل آید؟

یکی دیگر از انتقادات هم که معلوم بود، در قسمت های آینده پاسخی درخور به آن داده خواهد شد، ماجرای ازدواج کودکان بود. در قسمتی که امشب، یازدهم فروردین ماه پخش شد، بالاخره مادر و پدر سارا و نیکا، مخالفت علنی خود را با خواستگاری از دختران چهارده ساله شان نشان دادند تا منتقدان این مورد از سریال، به اشتباه خود پی برده باشند. تا حالا می توان گفت ماجرای پایتختی ها و منتقدان شان یک هیچ به نفع نقی و خانواده اش پی گرفته می شود.

پیش از این هم اخبار مربوط به انتقادات به این مجموعه تلویزیونی را در ایران آرت پوشش داده ایم. اینجا در گزارشی گاهشمارانه همه این انتقادات و حواشی شان را برای تان گرد آورده ایم:

حاشیه اول؛ پخش و حذف رقص

در اولین مورد ممیزی بخش هایی از پایکوبی کاراکترهای سریال در قسمت سوم، واکنش هایی به همراه داشت. در قسمت سوم سریال نوروزی «پایتخت۵» که شخصیت «ارسطو» با بازی احمد مهران‌فر شادی و پایکوبی می‌کند، در بازپخش حذف شد و واکنش‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشت.

به دنبال حذف این بخش از قسمت سوم سریال «پایتخت۵» به کارگردانی سیروس مقدم و تهیه‌کنندگی الهام غفوری، محسن تنابنده با انتشار تصویری در صفحه شخصی اینستاگرم خود از صداوسیما خواست تا به مردم احترام بگذارد.

حاشیه دوم؛ حذف نام نویسنده

حاشیه بعدی در قسمت پنجم سریال ایجاد شد. جایی که نام «امیرحسین قاسمی» نویسنده این مجموعه، حذف شد.

امیرحسین قاسمی در واکنش به این موضوع در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: «حذف اسم من از تیتراژ!!! بنا به مصلحت فقط تا پایان پخش سریال پایتخت سکوت می‌کنم.»

بعدتر الهام غفوری، همسرِ سیروس مقدم، کارگردان سریال پایتخت درباره حذف نام نویسنده از تیتراژ اینگونه توضیح داد: «با توجه به اینکه تیم نگارش ثابت سریال پایتخت با گروه های دیگر مشغول به کار بودند، آقای قاسمی تنها در نگارش سه قسمت ابتدایی سریال به خواست محسن تنابنده به عنوان کمک به گروه نویسندگان اضافه شد و با حضور خشایار الوند و اضافه شدن ایشان عملا همکاری ما با این دوست جوان به پایان رسید».

غفوری افزود: «به هر حال نگارش این سریال به تمرکز و سرعت عمل بالا نیازمند است و خشایار الوند به دلیل تمرکز بیشتر خواست به تنهایی ادامه کار را به دست بگیرد و این مساله با نظر مساعد محسن تنابنده همراه شد تا آقای قاسمی از گروه نویسندگان جدا شود و البته همه چیز با هماهنگی و طبق قرارداد مکتوب انجام شده است».

حاشیه سوم؛ ازدواج کودکان

پررنگ ترین اتفاقی که باعث اعتراض برخی جامعه شناسان و حقوق دانان شده است، طرح بحث ازدواج «سارا و نیکا»، دو شخصیت نوجوان این سریال بوده است.

واکنش ها به موضوع خواستگاری از سارا و نیکا دو کودک بازیگر در سریال پایتخت از همان روزهای اول پخش این سریال در نوروز امسال آغاز شد. حالا فعالین حقوق کودک معتقدند نمی‌توان در برابر این موج ایجاد شده از سوی تلویزیون برای ترویج ازدواج کودکان سکوت کرد و مسولین این رسانه باید در این زمینه پاسخگو باشند.

این ها همه در حالی است که خواستگاری از سارا و نیکا از جانب یکی از شخصیت های شیرین عقل و نه چندان موجه (رحمت) برای دو برادرش (رحمان و رحیم) صورت گرفت و مشخص بود که از جانب پدر و مادر این دو نوجوان با ممانعت روبه رو خواهد شد؛ اتفاقی که امشب و در قسمت یازدهم فروردین افتاد.

حاشیه چهارم؛ بازیگری از شبکه جم

قسمتی که شب گذشته یعنی دهم فروردین پخش شد، شاهد حضور بازیگری به نام نگین میرزایی بود که حاشیه‌ها و جنجال‌هایی را در فضای مجازی به‌پا کرد.

طبق اعلام کانال تلگرامی سینما، در بازپخش این سریال که امروز (11 فروردین) روی آنتن رفت، نام نگین میرزایی، بازیگری که کارمند شبکه جِم بوده است، دیگر در تیتراژ نبود.

در قسمت دهم سریال «پایتخت ۵»، بعد از آن‌که نقی (با بازی محسن تنابنده) و دیگر همراهانش در سفر به ترکیه به دلیل از دست دادن پول‌های خود، در خیابان‌ها سرگردان بودند، کُشتی‌گیری ترک که زمانی حریف نقی معمولی بوده است، او را به هتل، مرکز تفریحی و رستوران خود دعوت کرد.

در سر میز ناهار، زنی (با بازی نگین میرزایی) که خود را از ارامنه و بزرگ شده ایران معرفی کرد، نقش مترجم شکور (کشتی‌گیر ترک) و نقی و همراهانش را برعهده گرفت. حضور این بازیگر از همان دیشب در فضای مجازی و سایت‌ها جنجال به پا کرد.

حاشیه پنجم؛ ترغیب مردم برای سفر به ترکیه!

موج انتقادات از مجموعه پایتخت فقط محدود به سایت های اصلاح طلب نمانده و حالا سایت های نظیر تابناک هم از مجموعه تحت حمایت اوج انتقاد می کنند. اگر اصلاح طلبان از دیدگاه خودشان و مسائلی نظیر ازدواج زود هنگام سریال را نقد می کنند، اصولگرایان مساله شعار سال و حمایت از گردشگری داخلی را سوژه نقدهایشان کرده اند. در ادامه بخش هایی از یادداشت مفصل و انتقادی تابناک را می خوانید:

*سریال تلویزیونی پایتخت، که پیشتر و در فصل های گذشته، با حمایت از یوز و پلنگ ایرانی خودش را در دل مردم ایران جا کرد، هم اکنون برای ترکیه، تابلویی تبلیغاتی به بلندای فاصله چند صد کیلومتری شهر آدانا تا استانبول بلند کرده است و ابایی ندارد که نتیجه فصل پنجمش افزایش رغبت طبقه متوسط و چه بسا ضعیف ایرانی برای سفر به ترکیه شود.

*سریال پر مخاطبی که تا پیش از آغاز فصل پنجمش توانسته بود با پرداختن به بسیاری از مشکلات و آسیب های اجتماعی کشور، در ایام نوروز میهمان بسیاری از خانواده های ایرانی باشد، حالا و در فصل جدیدش به سبک و سیاقی پیش می رود که انتقادهای بسیاری را متوجه محتوای سریال کرده است.

*نویسندگان و کارگردان سریال پایتخت 5 که در قسمت های آغازین این مجموعه تلویزیونی از حذف برخی سکانس ها و بخش های طنز سریال از مسئولان صدا و سیما گلایه مند بودند، روند این سریال را به گونه ای تنظیم و طراحی کرده اند که جدا از بخش های طنز و جذاب سریال، یک پیام مشخص را به مخاطب القا می کند. تأکید بسیار عجیب کارگردان، نویسنده و بازیگران این سریال بر مناظر زیبای شهر، امکانات تفریحی فوق العاده و آزادی هایی که برای آنها فراهم شده، به قدری زیاد است که هیچ عقل سلیمی نمی تواند منکر این مهم شود که این سریال خواسته و یا ناخواسته، بسیار موثر در حال تبلیغ سفر به ترکیه و مشخصاً استان و شهر آدانای این کشور است.

*اصرار بازیگران مرد سریال بر پوشیدن لباس های عجیب و غریب مثل شلوارک، تی شرت و پیراهن و گریم های عجیب تر روی صورت و مو در کنار دیالوگ های قابل تأملی که در بخش های مختلف سریال نمایش داده می شود، همگی به مخاطب ایرانی این پیام را القا می کند که می توانید با سفر به این شهر، اوقات لذت بخش و سراسر شادی را تجربه کنید.

حاشیه ششم؛ باز هم ماجرای کم تحملی برابر شوخی با لهجه ها با فرهنگ ها

از نقدها که بگذریم امروز نماینده بهشهر در گفت و گو با فارس گلایه های مفصلی داشت که بخشی از آن را در ادامه می خوانید:

علی‌محمد شاعری با بیان اینکه در سریال پایتخت، مازندرانی‌ها افرادی ساده‌لوح که هر نوع سوءاستفاده‌ای بتوان از آنها داشت؛ معرفی شده‌اند، افزود: قسمت‌های پخش‌شده سریال پایتخت ۵، این موضوع را القا می‌کند که مردم مازندران دور از مدنیت، سطحی‌نگر، عقب‌مانده، دنیاندیده و در زبان عامه «خارج‌نرفته»، ساده‌لوح و ناآشنا به فناوری‌ها و علوم و فنون روز هستند.

وی با اشاره به اینکه مازندران افتخار تقدیم ۱۰ هزار شهید را به انقلاب اسلامی در دفاع از حریم ولایت و اهل بیت(ع) دارد، اظهار کرد: شاید مسؤولان صدا و سیما و هنرمندان آن فکر می‌کنند فداکاری‌های بی‌نظیر مردم مازندران در ادامه راه امام، ولایت و شهیدان نیز از سادگی‌های اهالی این خطه بوده است؟!

شاعری در پایان گفته: صبر و نجابت مردم مازندران حدی دارد، اگر قرار است سریال دیگری با همین نام در قسمت‌های بعدی ساخته شود، از دست‌اندرکاران آن انتظار داریم که طرحی نو دراندازند و مردمان مازندران همیشه سرافراز را با نگاهی هوشمندانه‌تر و هنرمندانه‌تر و همراه با احترام در فضایی شاد و مخاطب‌پسند، معرفی کنند.

این در حالی است که همیشه شوخی مجموعه های تلویزیونی و سینمایی با فرهنگ ها و لهجه های مختلف، حاشیه ساز بوده است. حرف های این نماینده مجلس را نیز جز به همین کم تحملی نمی توان تعبیر کرد.

***

به گزارش ایران آرت، فصل پنجم سریال پایتخت، توانسته بسیاری از مردم را در تعطیلات نوروزی سرگرم کند؛ کم هنری نیست. همین قسمت امشب با لحظه های بسیار هیجان انگیز سقوط بالن در دریا، فاصله بسیار این مجموعه را با دیگر تولیدات صدا و سیما نشان داد. کاش بتوانیم غرض ورزی ها را کنار بگذاریم و با هر گرایش سیاسی، چوب لای چرخ مجموعه ای که توانسته خنده بر لب مردم بیاورد و آنها را سرگرم کند، نکنیم.