بازگشایی جعبه سیاه اشترانکوه

به گزارش روزنامه خراسان، ۱۴ کوهنورد مشهدی به نام های مرتضی غلامپور، ناصر اکبری،محسن اشرفی، علیرضا عاملی ،امیر تقی زاده، محمود فرنوش فر، سروش قادری،سید رضا وحیدی،سیدعلی حسینی، علی قاسم زاده،مجید زاده تراب ،حسن موسوی، مهشید جان محمدی،اکرم حقانی به همراه امان ا... جوکار (راهنمای الیگودرزی تیم )، صبح پنج شنبه (۱۶آذرماه) قصد صعود به قله "کول جنون" سه هزار و ۸۳۰ متری را داشتند که در طول مسیر سه نفر به نام های امیر تقی زاده، حسن موسوی و سروش قادری به صعود ادامه ندادند و در پناهگاه ماندند و بقیه به این قله صعود کردند.اما متاسفانه در مسیر برگشت، با ریزش بهمن دچار حادثه شدند که محسن اشرفی،سید رضا وحیدی و محمود فرنوش فر نجات پیدا کردند،علیرضا عاملی دچار سرما زدگی شد و ۹ نفر دیگر نیز زیر بهمن گرفتار شدند.

اکنون۵۵ روز از این حادثه تلخ می گذرد و با فروکش کردن برخوردهای شتاب زده و احساسی ، برآن شدیم ضمن بازخوانی ماجرا، دلایل وقوع این حادثه را به صورت رسمی در میزگردی پیگیری کنیم. در این ماجرای تلخ، موضوعاتی همچون اشتباه در برآورد زمانی، انحراف از مسیر اصلی و اولیه، توجه نکردن به هشدارهای هواشناسی درباره افت دما و موارد دیگری مطرح شد که روزنامه خراسان در این زمینه میزگردی با حضور احمد زحمتکش (رئیس هیئت کوهنوردی خراسان رضوی)مجید مذهبی( سخنگوی ستاد پیگیری حادثه اشترانکوه و مسئول ایمنی،جست وجو و نجات هیئت کوهنوردی استان )سعیده وفائیان( نایب رئیس هیئت ) وجواد نوروزی ملقب به پلنگ برفی برگزار کرد و همچنین به صورت تلفنی نیز با مدیر کل هواشناسی و مدیر کل بحران استان لرستان گفت وگویی انجام شد که تقدیم علاقه مندان می شود.

*در زمان حادثه اعلام شد که کوهنوردان خراسانی بدون هماهنگی وارد لرستان شده و مجوز هم نداشته اند. آیا تیم های کوهنوردی برای صعود به قله های داخل کشور نیاز به مجوز دارند؟

زحمتکش: تمام باشگاه های کوهنوردی دارای مجوز رسمی از اداره کل ورزش و جوانان و تاییدیه هیئت کوهنوردی استان مربوط هستند. از نظر قانون اگر تیم باشگاهی قصد صعود به یکی از قلل داخل کشور را داشته باشد،نیازی به دریافت مجوز از استان محل اعزام یا استان محل صعود ندارد.باشگاه ها با همان مجوز اولیه (پروانه فعالیت) و با مسئولیت خود می‌توانند تیم هایی را برای صعود به دیگر استان ها اعزام کنند و نظارت کامل بر روند کار کوهنوردان بر عهده خود باشگاه است.اما کوهنوردان برای صعود های برون مرزی حتما به مجوز از مراجع مربوط نیاز دارند.باشگاه های کوهنوردی "آزادگان" و "پلنگ برفی" نیز برای صعود به قله "کول جنون" اشترانکوه مجوز رسمی داشتند و الزامات اداری،معرفی سرپرست و کادر فنی ،پوشش بیمه ای مناسب و دیگر موارد لازم را رعایت کرده بودند.اما این که خود باشگاه ها تا چه میزان بر عملکرد گروه اعزامی به ارتفاعات اشترانکوه، نظارت کامل و دقیق داشتند، بعدها در کمیسیون های تخصصی زیر نظر فدراسیون کوهنوردی بررسی و مشخص می شود.


*آیا پوشش بیمه برای تمام کوهنوردان اعزامی رعایت شده بود و هیچ مشکلی در این زمینه وجود نداشت؟

زحمتکش: فدراسیون کوهنوردی با بیمه "آسیا" تفاهم نامه ای منعقد کرده که بر اساس آن تمام باشگاه ها ملزم به ارائه پوشش بیمه ای برای کوهنوردان زیرمجموعه خود هستند.در این بین باشگاه "آزادگان" و "پلنگ برفی"مشهد نیز تمام روال اداری پوشش بیمه ای را انجام دادند.اما درباره سقف پوشش بیمه ای و دیگر مسائل اطلاع دقیقی نداریم. هم اکنون نماینده بیمه آسیا پیگیر موضوع است و هنوز گزارشی در این زمینه ارائه نکرده است.

* در جریان حادثه اشترانکوه، ابهاماتی درباره سطح توانایی افراد مطرح و گفته شده برخی از کوهنوردان توانایی لازم را برای صعود به این قله سخت نداشتند...

نوروزی: قله "کل جنون" جزو قله های فنی در داخل کشور است و کوهنوردان با تجربه به راحتی می توانند به این قله صعود کنند.اما نمی شود به این بحث اعتنا کرد که برخی از کوهنوردان حادثه دیده، توانایی لازم را برای صعود به این قله نداشتند.هر چند که توانایی کوهنوردان با یکدیگر متفاوت بود. به عنوان مثال، مرتضی غلامپور و ناصر اکبری جزو بهترین های کوهنوردی استان و کشور بودند و صعود هایی به قله های بالای هفت هزار متر هم داشتند. بنابراین بین کوهنوردان حادثه دیده،از نظر توانایی فردی تفاوت هایی وجود داشت اما همه جزو کوهنوردان فنی استان بودند ، حتی به قله هم صعود کردند و اگر توانایی لازم را نداشتند نمی توانستند قله را فتح کنند.حتی در برگشت هم به خوبی فرود آمدند ،اما متاسفانه دچار حادثه شدند.

مذهبی: ممکن است سطح افراد کوهنورد از نظر فنی برابر باشد،اما از نظر قدرت تنفسی در ارتفاعات برابر نباشد.به عنوان مثال، شاید فردی در ارتفاع هفت هزار متری دچار مشکل تنفسی شود و در مقابل، فردی دیگر با مشکلی رو به رو نشود و به راحتی هم به قله صعود کند. در مجموع تیم کوهنوردی خراسان رضوی به راحتی به قله صعود کرد و مشکلی از نظر فنی و تنفسی نداشت.

*گفته می شود قله "کل جنون" نسبت به دیگر قله های کشور، خسارت زیادی به کوهنوردان وارد می کند؟

نوروزی: نه ،این مسئله صحت ندارد. قله "کل جنون" نسبت به دیگر قله ها زیاد کشته نداشته است.در قله "علم کوه" به طور میانگین سالانه سه کشته داریم.حتی در قله "توچال تهران" هم کشته های زیادی داریم که هر کدام از این حادثه ها دلایل خاص خودش را دارد.

*یکی از موضوعاتی که در این حادثه با انتقادات زیادی همراه بود، بحث اخطار هواشناسی استان لرستان و بی توجهی کوهنوردان به این اخطار بوده است...

مذهبی: کوهنوردان حتما قبل از صعود وضعیت هواشناسی را بررسی و در برنامه خود لحاظ می کنند.از طرفی، بعضی مواقع تغییرات آب و هوایی فرصتی برای کوهنوردان است تا بتوانند در شرایط غیرعادی هم صعود کنند و برای صعودهای برون مرزی آماده تر باشند.اگر هواشناسی استان لرستان هم اخطاری داده ، برای عموم بوده.چرا که اگر اخطار هواشناسی برای کوهنوردان باشد،از طریق فدراسیون کوهنوردی حتما اعلام می شود.البته همان طور که گفتم حتما کوهنوردان از قبل خودشان شرایط آب و هوایی را لحاظ می کنند.

*یکی از انتقادهایی که وارد شد،طولانی شدن زمان صعود کوهنوردان بودآیا این مسئله صحت دارد؟

مذهبی: این تیم کوهنوردی، کار فنی خود را به خوبی انجام داد اما در محاسبات مربوط به زمان و برخی موضوعات هواشناسی دچار مشکل شد. اشتباهات فردی وجود نداشت و تصور اعضای تیم این بود که جمعه هوا نامساعد می شود و باید پنج شنبه صعود را انجام دهند.البته ما روز جمعه کار امداد و نجات را انجام دادیم و شرایط آب و هوایی در منطقه کاملا خوب بود!

وقوع بهمن به چه صورت بود که کوهنوردان نتوانستند خودشان را نجات دهند؟

نوروزی: وقتی پیکر کوهنوردان فقید را پیدا کردیم،بر اساس حالت هایشان مشخص بود که نتوانسته اند کوچک ترین حرکتی انجام دهند.یعنی در عرض چند ثانیه خشک شده بودند.وقتی به پیکر "ناصر اکبری" رسیدیم،حالت بدنش طوری بود که نشان می داد در حال خارج شدن از دره بوده است.این کوهنوردان با "بهمن پودری" رو به رو شده بودند که جزو بدترین بهمن هاست.پیکر همه کوهنوردان را در فاصله نیم متری از یکدیگر پیدا کردیم.فقط پیکر "سید علی حسینی" را که امدادگر گروه بود و با فاصله از دیگر کوهنوردان حرکت می کرد در مکان دورتری پیدا کردیم.

زحمتکش: دره های "پیر برف" و "دایی" در ارتفاعات اشترانکوه جزو دره های "بهمن گیر" نیستند. حتی "امان ا... جوکار" که این منطقه را کاملا می‌شناخت،در "دره دایی" وسایل فنی را از خود جدا کرده بود و این نشان می‌دهد که ظاهرا آن ها خطری را متوجه خود نمی دیدند.چراکه اگر کوهنوردی احتمال کمترین خطر را بدهد،هیچ گاه وسایل فنی را از خودش جدا نمی کند.اکنون نمی توانیم بگوییم هدایت تیم در شرایط سخت به خوبی انجام شده بود.

*انتقادهایی درباره حضور دو بانو در این گروه که همگی مرد بودند وجود دارد و برخی مطرح می کنند که آن ها توانایی لازم را برای این صعود نداشتند؟

وفائیان: به جرئت می گویم که "مهشید جان محمدی" و "اکرم حقانی" جزو بهترین های کوهنوردی بودند و از نظر فنی هیچ مشکل و کمبودی در مقایسه با دیگران نداشتند.اصلا دچار ضعف جسمانی نبودند و در کنار آقایان به راحتی به قله صعود کردند. آن ها تمام مسیر را طی کردند و در برگشت هم مشکلی نداشتند اما متاسفانه با حادثه ای مواجه شدند که قابل پیش بینی نبود. ما باید به رشد ورزش حرفه ای بانوان کمک کنیم تا تجربه کسب کنند.از طرفی هم، دو خانم اعزام شده بودند تا در صعود به همدیگر کمک کنند.

*آیا نقاط ضعف این گروه کوهنوردی مشخص شده است؟

زحمتکش/با توجه به وقایع شرح داده شده از سوی نجات یافتگان و بررسی مستندات،خطای محض وجود ندارد،اما عوامل مختلفی در وقوع این حادثه دخیل است. گزارشی را از سوی باشگاه "آزادگان" با مستندات صحبت های کوهنوردان نجات یافته برای فدراسیون ارسال کرده ایم که گزارش تخصصی و نهایی این حادثه از سوی فدراسیون مربوط مشخص و اعلام می شود.چرا که اظهارنظر قطعی در این زمینه تبعات زیادی دارد.البته زمان اعلام گزارش نهایی از سوی فدراسیون اصلا مشخص نیست.

*آیا گزارش پزشکی قانونی درباره فوت این کوهنوردان اعلام شده و خانواده ها تاکنون شکایتی داشته اند؟

مذهبی: پزشکی قانونی استان در گزارش خود علت فوت تمام کوهنوردان را "خفگی در بهمن" اعلام کرده و تاکنون هم هیچ خانواده ای شکایتی را مطرح نکرده است.

* هیئت کوهنوردی استان برای آینده چه برنامه هایی دارد تا بروز چنین اتفاقاتی به حداقل برسد و دیگر شاهد کشته شدن کوهنوردان نباشیم؟

زحمتکش: بحث های فنی و تخصصی، نیازمند آموزش است. هم اکنون آن چه برای ما مهم است و پیگیر آن هستیم ،این است که نقاط ضعف و قوت این گروه کوهنوردی اعلام شود تا بر اساس آن، جلسات و برنامه های مختلف تخصصی را با حضور مربیان و نماینده باشگاه های استان برگزار کنیم .از طرفی، وقوع این حادثه باعث شد باشگاه های کوهنوردی خودجوش به دنبال فراگرفتن آموزش های تخصصی تر برای صعودهای زمستانی باشند و به طور قطع هیئت کوهنوردی کلاس هایی را با محوریت باشگاه ها برگزار خواهد کرد.

گفت و گوی تلفنی با ۲مسئول در لرستان

مدیر کل هواشناسی استان لرستان نیز در تکمیل اطلاعات این میزگرد در گفت و گوی تلفنی با خبرنگار ما، درباره اعلام هشدار و اخطاریه روزهای ۱۵ و ۱۶ آذرماه ( همزمان با صعود کوهنوردان فقید )اظهار کرد:برای روزهای چهارشنبه و پنج شنبه ۱۵ و ۱۶ آذرماه با صدور اخطاریه پیش بینی برف و کولاک را اعلام کردیم و هشدار هم دادیم. حتی آغاز حرکت کوهنوردان فقید مشهدی برای صعود به قله "کل جنون"نیز با بارش برف همراه بود. "محمدناصر هاشمی" افزود: در اخطاریه آمده بود، از فردا شب(چهارشنبه ۱۵ /۹/۹۶) با ورود سامانه ای بارشی به شمال غرب و غرب کشور،انتظار می رود به تدریج بارش پراکنده باران برای استان لرستان آغاز شود.همچنین پنج شنبه(۱۶ /۹/۹۶)هم با تقویت این سامانه علاوه بر کاهش دمای روزانه، بارش باران،گاهی رعد و برق،وزش باد نسبتا شدید و از طرفی همراهی آن با هوای سردتر از نقاط میانی جو،در مناطق سردسیر،کوهستانی و گردنه ها و حتی ارتفاعات و مناطق معتدل بارش برف پیش بینی می شود.

وی خاطرنشان کرد: حتی در اخطاریه ذکر شده بود که بارش برف به همراه وزش باد شدید سبب کولاک برف خواهد شد. مدیر کل ستاد بحران استان لرستان نیز درباره حادثه ای که برای کوهنوردان مشهدی در ارتفاعات اشترانکوه رخ داد،در گفت وگوی تلفنی با خبرنگار ما اظهار کرد :مهم ترین ابزار کوهنوردان برای صعود،اخطارهای هواشناسی است که حتما باید به این مسئله توجه کنند.اگر کوهنوردان نجات یافته اعلام کنند که درباره هشدار هواشناسی اطلاعی نداشته اند، اصلا قابل قبول نیست.

مهندس"رضا آریایی" افزود:وظیفه ما امداد و نجات است و دلیل این که چرا کوهنوردان خراسانی زمان نامساعد جوی را برای صعود انتخاب کرده اند، نمی دانیم اما به محض اطلاع از حادثه با تمام توان کار امداد و نجات را انجام دادیم.وی خاطرنشان کرد:لرستان، استانی کوهستانی است و در طول سال، گروه های کوهنوردی زیادی برای صعود به ارتفاعات ،"اشترانکوه" را انتخاب می کنند اما به هیچ وجه برای صعود با سازمان و مسئول خاصی در استان هماهنگ نمی کنند.این کوهنوردان نیز فقط با دوستان کوهنورد خود در لرستان برای گرفتن راهنما ارتباط داشتند.وی تصریح کرد: ارتفاعات لرستان در تمام طول سال برف دارد و در زمان حادثه نیز از سال های قبل در ارتفاعات برف وجود داشت.وی ادامه داد:کوهنوردان در برگشت از صعود با کولاک شدید و بارش برف روبه رو شدند.همچنین رعد و برق هم در شب حادثه شدید بود که باعث ریزش بهمن شد.وی تصریح کرد:اگر کوهنوردان با کولاک رو به رو نمی شدند،حتما نجات پیدا می کردند.چرا که وجود کولاک در ارتفاعات با داخل شهر فرق دارد و به صورتی است که افراد تا فاصله نیم متری خود را هم نمی توانند ببینند.