کمی متفاوت؛ در مورد مستند جنجالی «ظهور بسیار نزدیک است»

پارسینه: انتشار گستردهٔ مستندی با نام «ظهور بسیار نزدیک است» در روزهای گذشته، اسباب جنجال سیاسی و خبری گسترده‌ای را فراهم آورده است. واکنش‌ها به این فیلم مستند از بیوت مراجع تقلید تا رسانه‌های انگلیسی‌زبان متنوع و بحث‌برانگیز بوده است.

متن زیر، یکی از پست‌های وبلاگ «آرمان‌شهر» (از وبلاگ‌های جریان محافظه‌کار مذهبی) است که نویسنده با نگاهی متفاوت به نقد و ارزیابی این محصول تصویری پرداخته است. تحریریهٔ پایگاه خبری‌تحلیلی پارسینه این یادداشت را بدون قضاوت حول محتوای آن، بازنشر می‌کند.


وقتی با یک جریان که مدتها در گمنامی و بی شهرتی فعالیت می کرده است، تازه پس از آنکه گل کرده ، سر و صدا درست کرده و شده است نقل مجالس، آشنا شده باشی یک جور در مورد آن قضاوت می کنی، اما وقتی همین جریان را از ابتدای شکل گیری اش، یعنی زمانی که گمنام بوده است زیر نظر داشته ای، جور دیگری در مورد آن قضاوت می کنی.

مدتی است تهیه و پخش سی دی مستند «ظهور بسیار نزدیک است»، سر و صدای زیادی در محافل مطبوعاتی و فرهنگی و سیاسی کشور به راه انداخته است. این مستند، کاری از گروهی است که چند ماه پس از آغاز فعالیت اینترنتیِ مسئول فعلی اش، عنوان «مبشران ظهور» را برای خود برگزید. راستش دقیقا به خاطر ندارم که چه وقت و چگونه با فعالیتهای این گروه آشنا شدم. اما به طور تقریبی می توانم بگویم حدود 20 ماه است که این گروه را در اینترنت زیر نظر دارم. اگر اشتباه نکنم، سر ِلینک و ارجاعی بود که در یکی از مقالات وبلاگشان به وبلاگ بعدا تعطیل شده بنده (یهودشناخت) داده بودند.

القصه، «ظهور بسیار نزدیک است»، ابتدا یک وبلاگ معمولی در بلاگفا بود. پس از مدتی کوتاه، کار این وبلاگ به جایی رسید که روزی حدودا 10 هراز بازدید کننده داشت. مدیر وبلاگ که «علی اصغر» نام داشت و امروز از طریق تیتراژ مستند می دانیم که «علی اصغر سیجانی» است با پر شمار شدن بازدید کنندگان وبلاگش، آن را به سایت تبدیل کرد. سایتی با آدرس www.u313.ir که الآن هم فعال است. (البته در اوایل کار، این سایت با آدرس www.u313.com هم فعالیت می کرد که این آدرس فیلتر شد. این امر، نهایت سر و سامان سیستم فیلترینگ در ایران را نشان می دهد! نمونه ای دیگر، سایت عبدالله شهبازی است که با یک آدرس، فیلتر است و با آدرسی دیگر باز است.)

همزمان و شاید کمی قبل از تاسیس سایت (حدود سیزده ماه پیش)، علی اصغر سیجانی و دوستانش به فکر تشکیل گروهی به نام «مبشران ظهور» افتادند، با هدف ترویج مطالب سایتشان در بین مردم. برای این گروه از طریق اینترنت عضوگیری شد. با توجه به پر بیننده بودن سایت، کاملا قابل باور است که این گروه همانطور که مسئولش ادعا می کند توانسته باشد حداقل هزار نفر عضو گرفته باشد. در نهایت، این گروه در سیر فعالیتشان، حدود سه چهار ماه پیش، مستند ظهور بسیار نزدیک است را تولید و منتشر کردند.

بنده از همان اوایل کار وبلاگ «ظهور بسیار نزدیک است» تا تبدیل شدن آن به سایت و تشکیل یک گروه نسبتا پر شمار، تقریبا به تفصیل خواننده مطالبشان بودم. منطورم از تفصیل این است که بعضا در حد زیر و رو کردن کامنتدانیهای پر کامنتِ وبلاگ و بعد هم سایت و بحثها و جدلهایی که در کامنتدانیها صورت می گرفت، پیگیر مطالبشان بوده ام. یکی از دوستان اینترنتی هم که سر پروژه ترجمه یک کتاب با ایشان آشنا شدم، پس از آشنایی مان به عضویتِ فعال گروه مبشران در آمد. بنده سر فعالیتهای این گروه، با ایشان چتهای طولانی داشتم. می خواهم بگویم به اندازه کافی در مورد این گروه، اشراف و شناخت دارم. این مقدمه طولانی را گفتم که چند بند کوتاه زیر را بگویم:

در مورد مستند

1- محتوای مستند را قابل نقد می دانم و خودم نقدهایی جدی بر آن دارم که اگر حوصله ای بود بعدا مطرح خواهم کرد.

2- غالب نقدهایی که بر این مستند صورت گرفته، ربطی به خود مستند ندارد. مثلا یکی از نقدهای رایج و مکرر بر این مستند، این است که توقیت (وقت تعیین کردن برای ظهور) حرام است. در حالی که در این مستند، اساسا توقیت صورت نگرفته است.

3- حرمت توقیت هم مساله ای است که تبصره ها و قیودی بر آن وارد است. مثلا در احادیث نقل شده از معصومان از صیحه آسمانی در رمضان قبل از ظهور، به عنوان نشانه قطعی ظهور یاد شده است. آیا پس از شنیده شدن این صیحه، می توان کسی را که بگوید محرمِ پیش رو، محرم ظهور است، به ارتکاب فعل حرام محکوم کرد؟

4- تعیین مصداق شخصیتهای یاد شده در دوران ظهور، حرام نیست و معلوم نیست منتقدان این مستند از کدام منبع فقهی یا به نقل از کدام مجتهد، حکم به حرمت تعیین مصداق می دهند. این حکمی است که کاملا تازگی دارد. از این گذشته، به عنوان مثال، وقتی در روایات آمده است که باید یمانی را در قیامش یاری کرد، چطور بدون مصداق یابی می توان به این دستور امام معصوم عمل کرد؟

5- نیت تهیه کنندگان این سی دی را نیتی خیر می دانم و آنها را جوانانی پاک و بااخلاص یافته ام. ممکن است بتوان روی این موضوع که عمل آنها، نتیجه مناسبی ندارد یا مضر است بحث کرد، اما اینکه تهیه کنندگان این سی دی، هدف و نیتشان ضربه زدن آگاهانه و عمدی به اعتقادات مردم، دکانداری یا جانبداری از یک جریان سیاسی بوده است اصلا برایم قابل قبول نیست. «شیاد» نامیدن این بچه ها، جدا جفا است.

6- تهیه کنندگان این سی دی، خیلی رو و صادقانه رفتار کرده اند. هویتشان کاملا مشخص است. لازم نیست آقای شریتعمداری در نقش کاشف الغیب ظاهر شوند و ادعا کنند که کیهان از هوبت مخفی شده تهیه کنندگان مستند با خبر است. مستند، بر خلاف تصور خیلیها که آن را ندیده اند، تیتراژ پایانی دارد و اسامی تهیه کنندگانش به تفصیل در آن آمده است. اصلا مسئول گروه مبشران، به عنوان مجری در فیلم حضور دارد و شکل و شمایل او را می بینیم. مخفی کاری و پنهان کاری ای صورت نگرفته است. جمع بندی من از رصد بیست ماهه این گروه و جریان، هرگونه نظریه توطئه ای را در مورد این گروه رد می کند. انتساب آنها به مشایی، دفتر رئیس جمهور، سرویس های خارجی، انجمن حجتیه و ... را مضحک و بی ربط و ناشی از بی خبری یا اغراض شخصی یا سیاسی می بینم.

7- بودجه کلانی به صورت متمرکز، خرج تهیه و توزیع مستند نشده است. اولا ساختار و شکل و شمایل خود مستند نشان می دهد که فیلمِ پرخرجی نیست. ثانیا برای گروهی که هزار نفر عضو پر شور (مثل همین دوست بنده) دارد، جمع کردن چند میلیون تومان پول برای تکثیر اولیه سی دی، هیچ زحمتی ندارد. ثالثا با کمی جست و جو، افرادی را دور و بر خودمان می توانیم پیدا کنیم که به صورت خودجوش و بدون ارتباط رسمی با این گروه، اقدام به تکثیر این سی دی کرده اند. نمونه اش یکی از اقوام خود بنده است که در میهمانی خانوادگی جمعه گذشته می گفت از جیب خودش صد نسخه از این سی دی را تکثیر و توزیع کرده است.

8- به عنوان پا منبریِ (گیرم نه چندان پر و پا قرص) خطبا و علمایی همچون آقایان پناهیان، صدیقی و حاجتی، محصولاتی همچون این مستند را، خروجی طبیعی بعضی از سخنرانیهای ایشان می بینم. روا نبود این عزیزان، در جوسازی شدیدی که علیه این مستند صورت گرفته، خود را کنار بکشند. این عزیزان یا باید ضمن اینکه مسئولیت غیرمستقیم خود را در تولید این مستند می پذیرند از محتوای بسیاری از سخنرانیهای سابق خود برائت بجویند و دیگر آنگونه اقوال را در سخنان خود تکرار نکنند یا اگر هنوز به آن حرفها پایبند هستند، مرد و مردانه جلو بیایند و صراحتا از کلیت این مستند دفاع کنند.

9- اینگونه که بعضی از منتقدان سرسخت این مستند، سندیت احادیث و کتب مورد استناد در این مستند را زیر سئوال می برند، باید حواسشان باشد که با اینگونه زیر سئوال بردن سندیتها، اصل اعتقاد به مهدویت و موعود هم کم و بیش زیر سئوال خواهد بود. از این منتقدان خواهش می کنم بحث و نقد علمی را با بحثهای کیلویی و فله ای قاطی نکنند!