ماجرای تولد جزیرهای جدید در دریای خزر
پارسینه: وقایع اتفاقیه نوشت: میگویند در دریای خزر جزیره جدیدی سربرآورده، مدعیان این موضوع معتقدند عوامل زیستمحیطی و تغییر اقلیم به همراه عوامل انسانی موجب پسروی آب دریای خزر و تشکیل جزیره جدید در این منطقه شده است. کارشناسان اما این ادعا را تأیید نمیکنند.
شايد بتوان نام آنچه در روزهاي اخير در خزر مشاهده شده را جزيره گذاشت اما کارشناسان ميگويند آنچه مشاهده شده امتداد جزيره آشوراده، تنها جزيره ايراني در خزر است که تاکنون در زير آب پنهان بوده و حالا با پسروي آب نمايان شده است.
مطالعات علمي نشان ميدهند که به وجودآمدن جزيره به اين سادگي نيست؛ البته عوامل انساني ميتوانند در به وجودآمدن جزيره دخيل باشند اما جزيره ميتواند به علت حرکت پوسته زمين و بالاآمدن بستر درياها يا با منشأ آتشفشاني به وجود آيد. بعضي جزاير هم براثر بهجايماندن اسکلت آهکي مرجانها تشکيل ميشوند.
پسروي آب خزر و نگرانيها
از سال ۹۴ پسروي آب درياي خزر و خشکشدن خليج گرگان به موضوعي نگرانکننده تبديل شد تا جايي که در اسفند همان سال اين موضوع در کارگروه ويژه مرز کشور مطرح و انجام مطالعات زيستمحيطي و اکولوژيک خليج گرگان بر عهده سازمان حفاظت محيطزيست کشور نهاده شد.
هرچند پيشتر از تشکيل جلسات اين کميته، مطالعاتي درباره خليج گرگان از سوي سازمان بنادر و کشتيراني و وزارت نيرو انجام شده بود اما براساس مصوبه کميته ملي نجات خليج، انجام مطالعات جامع بر عهده سازمان حفاظت محيطزيست گذاشته شد.
درحاليکه مطابق مصوبه اين کميته، محيطزيست موظف به پايان مطالعات در مدت سه ماه شده بود اما انجام اين مطالعات تا بهمن ۹۵ به درازا کشيد و در نهايت ۱۰ بهمن سال گذشته يکبار ديگر کميته ملي نجات خليج گرگان به ميزباني استانداري گلستان تشکيل جلسه داد تا تکليف مطالعات مشخص شود.
در اين جلسه، نظرات کارشناسي متفاوتي ارائه شد. برخي شرايط خليج گرگان را بحراني و نگرانکننده و عدهاي ديگر آن را طبيعي ميدانستند و معتقد بودند شرايط خشکي خليج در سالهاي ۵۵ تا ۵۷ بحرانيتر از شرايط فعلي بوده و اين سيکل بازگشتپذير است و در نهايت، بعد از سپريشدن يک دوره، آب دوباره به تنها خليج ايراني خزر بازميگردد.
جزيره جديدي در خزر نداريم
اطلاع از صحتوسقم خبر سر برآوردن جزيره جديد در درياي خزر سؤالي بود که معاون هماهنگي امور عمراني استاندار گلستان به آن پاسخ داده است. رضا مروتي وجود جزيره جديد در خزر را تکذيب ميکند و به مهر ميگويد: نميدانم ميتوان اسم آن را جزيره گذاشت يا خير اما آنچه مشخص است اينکه براثر پسروي آب درياي خزر، بخشي از دهنه تنگه چپاقلي که عمق کمي داشته، نمايان شده است.
آنچه امروز از آن بهعنوان جزيره جديد نام برده ميشود امتداد جزيره آشوراده بوده که در گذشته زير آب بوده و حالا نمايان شده است. او ادامه داد: در سالهاي ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ که درياي خزر حداکثر پسروي را داشته هم اين قسمت نمايان شده بود. معاون هماهنگي امور عمراني استاندار گلستان با تأکيد بر اينکه جزيره جديد جداشده در درياي خزر نداريم، ادامه داد: آنچه بهعنوان جزيره جديد از آن نام برده شده بخشي از ساختار زمينشناسي است که عمق کمي دارد و با پايينرفتن تراز آب دريا نمايان شده است.
او اضافه کرد: در علم مهندسي سواحل با اين سرعت نامگذاري انجام نميشود و بهعنوان کارشناس اين حوزه نميدانم واقعا ميشود آن را جزيره ناميد يا خير.
مروتي گفت: حدفاصل تنگه چاپاقلي، جزيره آشوراده و بندر خواجهنفس برآمدگي مثلثي شکلي از آب بيرون زده و بهصراحت اعلام ميکنم اين اتفاق، ساختار زمينشناسي جديدي نيست.
او گفت: اين پديده قبلا هم اتفاق افتاده و مسبوق به سابقه است و در جريانات پريودي درياي خزر، پيداشدگي اين نقطه براثر پسروي انجام شده است. او بيان کرد: اين برآمدگي که با بالاآمدن آب دريا پنهان ميشود، حاصل نهشتهها و رسوبات است.
معاون هماهنگي امور عمراني استاندار گلستان گفت: درواقع، منطقه جنوبشرق درياي خزر (انتهاي شبهجزيره ميانکاله) که اتصال به سرزمين اصلي و مادري در آن اتفاق ميافتد، طبيعتا محل رسوبگذاري است و بهمرور زمان و در سالهاي متمادي از عمق آب کاسته شده و براثر پسروي آب دريا اين رسوبات نمايان ميشوند.
وسعت آشوراده از ۶۸۰ هکتار به ۹۰۰ هکتار رسيد
آشوراده تنها جزيره درياچه خزر است که در آن واقع شده، اين جزيره در اثر بالاآمدن سطح آب درياچه خزر به صورت جزيره آشوراده از شبهجزيره ميانکاله جدا شده است. بهاينترتيب، جزيره آشوراده از شمال به درياچه خزر، از شرق به تنگهاي باريک موسوم به تنگه چپاقلي و از غرب به کانال طبيعي خزيني و ادامه شبهجزيره ميانکاله و از جنوب به خليج گرگان منتهي ميشود. آشوراده که به زبان ترکمني به معناي جزيره آشور است تا سالهاي بيش از 1372 بيش از هزار نفر سکنه را در خود جاي داده بود اما در سال ۱۳۷۲ به علت بالاآمدن سطح آب درياي خزر و رخدادن سيل مردم جزيره، آنجا را ترک کردند. مروتي در ادامه ميگويد: حالا شايد اين سؤال مطرح شود که راهحل چيست؟ برخي کارشناسان معتقدند چاره کار در لايروبي است اما عدهاي ديگر در محيطزيست ميگويند طبيعت خودپالايش است، بهشرط آنکه انسان در آن دخالت نکند.
او متذکر شد: در جايي که انسان در طبيعت دخالت کرد بايد با برنامهريزي بلندمدت آثار دخالت خود را يا از بين ببرد يا به حداقل برساند تا چرخه محيطزيست، خودپالايي را حفظ کرده و بتواند حرکت کند. او ادامه داد: آنچه امروز از آن بهعنوان جزيره جديد نام برده ميشود امتداد جزيره آشوراده است که در گذشته زير آب بوده و حالا نمايان شده است. وسعت جزيره آشوراده در گذشته ۶۸۰ هکتار بود که با پسروي آب دريا در سالهاي اخير به حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ هکتار رسيده است.
به گفته او، طبيعتا وسعت اضافهشده قابل استفاده نيست زيرا باتلاقي و نيزار است و بايد صبر کنيم تا آب خزر به نقطه اوليه بازگردد.
مروتي گفت: بايد بپذيريم طبيعت متناسب با موقعيتش شرايط محيطزيستي خود را تعريف و ترسيم ميکند و دخالتهاي بشر موجب به وجودآمدن عارضه جديدی ميشود.
هماکنون کساني که در عرصه محيطزيست فعاليت ميکنند بر طبل «نه» ميکوبند؛ از محيطزيست بهشرط رعايت حقوق آن ميتوان استفاده کرد. درهرصورت، اين وظيفه بشر است در جايي که خارج از چارچوبهاي محيطزيست دخالت ميکند، حق مديريت، تسلط و مالکيت خود را در غالب رفتارهاي پيشبيني و پيشگيريکننده محيطزيستي بروز دهد.
محيطزيستيها بر طبل «نه» ميکوبند
معاون هماهنگي امور عمراني استاندار گلستان گفت: درحالحاضر، تمام کساني که در عرصه محيطزيست فعاليت ميکنند بر طبل «نه» ميکوبند؛ من اعتقاد دارم از محيطزيست ميتوان استفاده کرد بهشرط آنکه حقوقش را رعايت کنيم.
مروتي ميگويد: بشر را نميتوان از چيزي محروم کرد اما ميتوان به آن آموخت که به محيطزيست احترام گذاشته و کمتر به آن آسيب وارد کند. به گفته مروتي، نهگفتن سادهترين کار ممکن است، تعريف مناسب و درست اجراکردن و درعينحال حقوق ديگران را تأمينکردن جزء وظايف ذاتي بشر اما سختتر از نهگفتن است.
معاون هماهنگي امور عمراني استاندار گلستان همچنين گريزي به طرح «طبيعتگردي آشوراده» و تعللهاي صورتگرفته در تصويب آن زد و گفت: متأسفانه، اين روزها کمتر حقوق محيطزيست رعايت ميشود و همه ياد گرفتهاند با يک «نه»گفتن خيال خود را راحت کنند.
او افزود: سالها به استان گستان گفتند اينجا منطقه سخت حفاظتشده محيطزيستي است و اجازه استقرار صنايع ندارد. با مصوبه مجلس شوراي اسلامي هم نميتوانستيم صنايع را در گلستان مستقر کنيم. طبيعتا بايد براي تعديل يا لغو اين مصوبه تلاش ميکرديم، لغو آن امکانپذير نبود. اينکه ميخواهيم صنايع در گلستان شکل بگيرد معنا و مفهوم آن، اين نيست که از فردا کارخانه ساخت حشرهکش هم در استان مستقر ميکنيم. بايد متناسب با اکوسيستم و طبيعت گلستان صنايع در استان شکل بگيرد، اينکه جاي اشکال و ايراد ندارد.
او تأکيد کرد: در مورد صنايع خطرساز هم بايد عوامل خطر برطرف شده و برگرداندن حقوق محيطزيست در سرمايهگذاريها لحاظ شود؛ درواقع، بايد مديريت کنيم تا آسيب به محيطزيست را به حداقل برسانيم و حقوحقوق بخشهاي مختلف را رعايت کنيم.
ارسال نظر