وداع با مرد نکونام تاریخ سیاسی ایران

آیت الله هاشمی رفسنجانی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، غروب نوزدهم دی ماه، در سن هشتاد و دو سالگی دار فانی را وداع گفت. وی در سوم شهریور ماه سال ۱۳۱۳ در رفسنجان دیده به جهان گشود. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی از اعضای شورای انقلاب و موسس حزب جمهوری اسلامی بود.
هاشمی نخستین رییس مجلس شورای اسلامی و رییس جمهوری اسلامی ایران در ۲ دوره پیاپی در سال های ۶۸ تا ۷۶ بود. او همچنین در سال های ۸۶ تا ۹۰ ریاست مجلس خبرگان رهبری را بر عهده داشت.
مردم به واسطه تلاش هایش برای آبادانی کشور، پس از هشت سال دفاع مقدس که هدایت آن را در قامت جانشین فرمانده کل قوا خود بر عهده داشت، هاشمی را با لقب «سردار سازندگی» می شناختند و شگفت که او در شب سالگرد شهادت امیرکبیر از میان ملت رفت. هاشمی هدفی جز سازندگی و توسعه و دغدغه ای جز ثبات وامنیت برای جمهوری اسلامی ایران در سر نداشت.
هاشمی رفسنجانی را می توان بنیانگذار مشی اعتدال در جمهوری اسلامی دانست؛ چه در همان ابتدای انقلاب که عده ای تلاش می کردند رویکردهای افراطی خود را به انقلاب مردمی ایران تحمیل کنند چه در برهه های حساس دیگری که کشور نیازمند همبستگی و آرامش بود. این میانه روی تنها در عرصه سیاست داخلی نمود نداشت بلکه در صحنه سیاست خارجی نیز با پرهیز از ایجاد تنش در روابط با سایر کشورها به ویژه همسایگان، همواره بروز و ظهور داشت. در واقع واژه تنش زدایی در رویکرد خارجی ایران با نام هاشمی گره خورده است.
عصاره شخصیت هاشمی رفسنجانی را می توان در این واژه خلاصه کرد؛ اعتدال. او در تمام دوره های فعالیت سیاسی خود دغدغه ای جز حفظ وحدت بین گروه های انقلابی نداشت و بدون شک مهم ترین نگرانی او ایجاد شکاف و فاصله بین یاران انقلاب بود. شاید از همین رو بود که اردیبهشت ماه امسال در مصاحبه ای گفت:«حالا می توانم با خیال راحت بمیرم». پرواضح است که اشاره وی به بازگشت آرامش و ثبات به فضای سیاسی، پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ بود؛ زمانی که مردم با اراده ای مثال زدنی مشی اعتدال را برگزیدند، کشور را به مدار عقلانیت بازگرداندند، شکاف و اختلاف را کنار گذاشتند و از دغدغه های آیت الله هاشمی به عنوان یکی از اصلی ترین ستون های نظام کاستند.
هاشمی را می توان به تمام معنا سیاستمداری فراجناحی دانست که در راستای تعادل و تقریب گروه های سیاسی مختلف گام برمی داشت. هاشمی جز چهره ای ملی صدایی از حنجره ملت بود؛ چه زمانی که فریاد آنان را بر سر استبداد پهلوی سرداد و چه در سال های پس از انقلاب که کوشید تا شنوای خواست و مطالبات مردم باشد.
هاشمی بین چهره های سیاسی تاریخ جمهوری اسلامی بیش از همه خود را در معرض رای و قضاوت مردم قرار داد و حتی در آخرین سال ها و روزهای عمر پربارش نیز، اندکی از اقبال مردم به وی کم نشد. بهترین شاهد مثال برای این مدعا نیز رای بالای مردم تهران به وی در انتخابات مجلس خبرگان در سال ۹۴ بود که او را به عنوان رای اول تهران، راهی این نهاد کردند.
آیت الله هاشمی رفسنجانی را از آن رو گنجینه اسرار نظام می دانند که از ابتدای انقلاب در مهمترین تصمیم گیری های کشور حضور داشت و مصلحت نظام را اولویت اساسی حیات فردی و سیاسی خود ساخته بود.
با توجه به وزن سنگینی که هاشمی رفسنجانی در عرصه سیاست کشور داشت همواره بر حفظ اتحاد بر مدار ولایت تاکید می کرد. همه، سخنان اثرگذار وی در جلسه انتخاب رهبری جمهوری اسلامی ایران پس از درگذشت امام راحل را در خاطر دارند و در تمام این سال ها نیز هیچ موضوعی نتوانست یاوری صادقانه هاشمی با رهبری را خدشه دار کند. در توصیف این رابطه عمیق همین بس که رهبری در پیام سوگ وی گفت: «با فقدان هاشمی اینجانب هیچ شخصیت دیگری را نمی‌شناسم که تجربه‌ای مشترک و چنین درازمدت را با او در نشیب و فرازهای این دوران تاریخ‌ساز به یاد داشته باشم.»
اگرچه فقدان هاشمی لطمه ای جبران ناپذیر برای انقلاب و ملت است اما میراث او یعنی اعتدال، وحدت جویی، مردمداری و اخلاقمداری سیاسی، ماندگار و شالوده ای برای انسجام ملی و حرکت در مسیر صلاح و اعتدال خواهد بود.