قدرتمندترین و مرموزترین امپراتوری‌هایی که می‌شناسیم؟

تحریریه پارسینه- احتمالا همه ما به خاطر اسم فیسبوک و گوگل به این صفحه آمده ایم، با این وجود هنوز نمی دانیم در مورد این شرکت‌ها و قدرت مطلقشان چگونه صحبت کنیم.

آنها را پلتفرم، شبکه، یا دروازه بان خطاب می کنیم در حالی که هر کدام از این اسامی به سختی بر تن این شرکت ها می نشینند. استعاره مناسبی برای آنها وجود ندارد و حتی اگر آنها را به عنوان امپراتوری های عظیم تعریف کنیم، باز هم به آنچه می شناسیم، شباهتی ندارد. فارق از این که از چه زاویه ای به آنها بنگریم، اکنون این غول ها به واسطه ای تبدیل شده اند که از طریق آنها جهان را تجربه و درک می کنیم.

ما به عنوان کاربران این شرکت ها، همچون ماهی قرمزی در مثال دیوید فاستر دالاس هستیم که وقتی از او می پرسند «آب چطور است؟» پاسخ می دهد «آب دیگر چه کوفتی است؟»

ما گاهی حواسمان به نژادپرستی، تهدیدات مرگبار و بی عدالتی هست، اما به ندرت در مورد جریان مخفی الگوریتم های آنها احساسی داریم و با درک گستره آنها مشکل داریم: شرکت‌های عظیم سِرور، از بین رفتن شغل‌ها، مشارکت خصوصی- عمومی، ساختن اطلاعات، شهرهای هوشمند، برندسازی خود، خدمات برده وارانه برای معیارهای آنها، تک فرهنگی.

گوگل یک موتور جستجو نیست که ما را به سادگی به مقصد مورد نظرمان هدایت کند و بعد هم ساکت بنشیند. فیسبوک صرفا یک شبکه برای ارتباط، مانند شبکه تلفن‌های قدیمی، نیست. این‌ها ساختارهای حاشیه ای یا صرفا برنامه هایی نیستند که بتوانیم تصمیم بگیریم نادیده شان بگیریم.

امیلی بل، بنیان گذار «مرکز تاو برای روزنامه نگاری دیجیتال» تصویری زنده تر ارائه می کند: «فیسبوک در حال بلعیدن دنیا است». او نگران «سیلوهای قدرتی» است که چگونگی انتشار و توزیع اخبار را کنترل می کنند.

معرفی کردن فیسبوک یا گوگل به عنوان سازمان های رسانه ای قدرتمند – یا حتی قدرتمندترین آنها- در واقع قدرتشان را دست کم می گیرد. رسانه های الکتریکی عصر حاضر، رابطه ما با دنیا را به طور کلی تغییر داده اند و در حال بازسازی ما هستند. یک واسطه چیزی نیست که مستقیما محتوای مورد استفاده ما را ارائه کند، بلکه چیزی شبیه هوا است که بدون آن که متوجهش بشویم، در آن حرکت می کنیم.

فیسبوک و گوگل ما را تنها هدایت نمی کنند، بلکه می سازند. ما در واقع ابزار آنها هستیم. آنها برای تفکر و تامل ارزش قائل نیستند و بر اساس محبوبیت پیشرفت می کنند، نه بر اساس صداقت. آنها از افراط تغذیه می کنند نه رویدادهای معمولی.

تابستان 2016 با اضطراب درباره قدرت رسانه های اجتماعی در پیش راندن گفتمان عمومی و هدایت نظرات به سمت و سوهای خطرناک و شکست رسانه های سنتی برای کنترل آنها همراه بود.

شبکه های اجتماعی همچون سالنی که در آن صدا می پیچد، توسل ترامپ و برگزیت به خسارات جهانی شدن و تجارت آزاد را بزرگ کردند. آنچه از رسانه های سنتی باقی مانده، بی رغبتی – چرا که راست گویی هزینه دارد و خسته کننده است- یا فقدان کارایی – چرا که پولی ندارند و تاثیرشان از دست داده اند- برای بر ملا کردن دروغ ها در جهان غرب است.

این نبردی در جریان بر سر این شرکت ها است که خود را به عنوان کسب و کارهای فناوری معرفی می کنند، در حالی که رسانه های منتقد آنها را به عنوان شرکت های رسانه ای می بینند. مسئله مورد بحث معمولا این است که فیسبوک یا گوگل محتوا را تولید می کنند و به این معنا رسانه هستند. آنها در واقع تولید محتوا می کنند، حتی اگر به وسیله انتخاب، اولویت بندی و ارائه الگوریتمی محتواها باشد.

البته این امپراتوری ها همیشه بد نیستند. وقتی که فیسبوک تیراندازی های پلیس را به طور زنده پخش می کند تا دولت مجبور به پاسخگویی شود خوب است اما آیا زمانی که برای مبارزه با تروریسم با دولت همکاری می کند هم خوب است؟ خیرخواهی های امپراتوری ها را باید مورد به مورد بررسی کرد. آنچه ما نیاز داریم مقداری کنترل یا حتی تحریک قدرت شرکت هایی است که هرکاری بخواهند می کنند.

صحبت آشکار درباره قدرت این شرکت ها و تاثیرشان ضروری است. در نهایت، مردم به صدای بلندتر، انتخاب بیشتر و قدرت بیشتر نیاز دارند. پیش از آن که اراده مان به عنوان «مردم» را با چیزی همچون «کاربران آنها» عوض کنیم، باید بتوانیم مسوئلیت پذیری الگوریتم ها را پیگیری کنیم، خواستار بررسی های مستقل شویم و حمایت از حقوق مصرف کننده را بخواهیم.