کری‌خوانی ورزشی در رسانه‌ها

این موضوعی است که به نگاه‌های متفاوتی از سوی اهالی رسانه و به‌ویژه آنهایی که در حوزه ورزش فعالیت دارند، منجر شده است؛ برخی معتقدند که ادبیات رسانه‌های ورزشی باید متفاوت از سایر حوزه‌ها باشد و با حفظ چارچوب‌ها می‌توانند از زبانی عامیانه استفاده کنند، اما در عین حال برخی بر این باورند که ادبیات رسانه‌ای باید حفظ شود و رسانه‌ها نباید از هر واژه‌ای برای جذب مخاطب استفاده کنند.

خبرنگار ایسنا درباره‌ی تاثیر تیترهای روزنامه‌های ورزشی بر فرهنگ‌سازی در بین تماشاگران فوتبال و بررسی این پرسش که ادبیات روزنامه‌های ورزشی تا چه اندازه باید با ادبیات عامیانه جامعه متفاوت باشد، با مدیر رادیو ورزش گفت‌وگو کرده است.

حمید قاسمی در گفت‌وگو با ایسنا یکی از نیازهای اهالی رسانه را تسلط بر ادبیاتی دانست که از طریق آن با مخاطبان ارتباط برقرار می‌کنند و در این زمینه گفت: زبان فارسی به لحاظ واژگان و دستور زبان بسیار غنی است و به همین خاطر در ادبیات رسانه‌ای می‌توان بسیار از آن بهره برد. طبعتاً اینکه اهالی رسانه از کدام لغات برای برقراری ارتباط با مخاطبانشان بهره می‌برند، بسیار مهم است.

او با بیان اینکه ورزش، زبانی بین‌المللی است، اظهار کرد: در ادبیات رسانه‌ای ورزشی هر چقدر بتوانیم از زبانی فاخرتر و غنی‌تر استفاه کنیم، توانسته‌ایم همه جنبه‌های زیبایی‌شناسی رسانه را در نظر بگیریم؛ ولی از طرفی دیگر هر چقدر سطح ادبیاتی که استفاده می‌کنیم پایین‌تر باشد، واژگانمان از بار عاطفی کمتری برخوردار و با خود هیجانات منفی به همراه داشته باشند، طبیعتاً نتوانسته‌ایم از تمام ظرفیت‌های واژگان ادبیات فارسی در راستای ارتباط با مخاطب استفاده کنیم.

مدیر رادیو ورزش ادامه داد: به عنوان مثال در ادبیات رسانه‌ای ورزشی از واژه‌هایی مثل «غیرت» و «تعصب» بسیار استفاده می‌شود؛ در حالی که این کلمات از بارهای عاطفی برخوردار هستند که نمی‌توان آنها را در هر موقعیتی استفاده کرد؛ به عنوان مثال واژه «غیرت» را در مواقع جنگ و برای سربازانی که برای دفاع از وطن می‌جنگند، بکار می‌بریم، چون مهین‌مان را در حد ناموس و حتی فراتر از آن برشمرده‌ایم؛ اما می‌بینیم که در ورزش هم بسیار از کلمه «غیرت» استفاده می‌شود؛ این درحالی است که در ورزش فضای رقابت در کنار دوستی وجود دارد و بکار بردن این کلمه بسیار نابجا است.

قاسمی به واژه «تعصب» اشاره و اظهار کرد: متاسفانه گاهی افراد بزرگ ورزشی ما هم نابجا از این واژه استفاده می‌کنند. «تعصب» به معنی جانب‌داری بی چون و چرا از موضوعی است و از بار عاطفی منفی زیادی برخورد است که نباید آن را در هر موقعیتی بکار برد، اما بسیار دیده شده که در ورزش برای توجیه خیلی از رفتارهای اشتباه از این واژه استفاده می‌شود. به طور کلی معتقدم هر چقدر بتوانیم در رسانه با زبانی صریح‌تر سخن بگوییم و از واژگانی استفاده کنیم که از بار عاطفی مثبت‌تری برخوردار هستند، از زبان فارسی بهره‌برداری بیشتری خواهیم کرد.

مدیر رادیو ورزش در پاسخ به این پرسش که چطور می‌توان با استفاده از ادبیات مناسب «کری‌خوانی» کرد؟ گفت: این کار تلاش مضاعفی را برای کسانی که می‌خواهند در این زمینه قدم بردارند و یک فضای هیجانی و رقابتی ایجاد کنند، می‌طلبد. ما باید مرزها را بشناسیم و به هر قیمتی از برخی کلمات استفاده نکنیم. باید تلاش کنیم رقابت‌های ورزشی را با کلمات مناسب‌تری گره بزنیم. استفاده از واژه‌های مناسب برای کمک کردن به «کری‌خوانی» یا تقابل‌های شیرین رقابت‌جویانه در ورزش، آن هم نه به منزله تخریب طرفین و ایجاد جناح‌بندی، بلکه برای ایجاد یک فضای دوستی در عرصه ورزش، بسیار مهم است؛ البته این کار سخت است و نیاز به افراد با تجربه و دانشگاهی دارد که بتوانند قدرت واژگان و کلام را تشخیص بدهند.

او در ادامه مطلب بالا با بیان اینکه رسانه‌های ورزشی در این زمینه کم‌کاری کرده‌اند، یادآور شد: به همین خاطر است که می‌بینیم گاهی ادبیات رسانه‌های ورزشی به‌ویژه در تقابل‌هایی مثل شهرآوردها، باعث ایجاد فضای جنگ و جدال می‌شوند. رسانه‌ها از طریق شش ارزش خبری می‌توانند مخاطب را جذب کنند. هرچقدر که این شش ارزش خبری بیشتر استفاده شود، میزان مخاطبانی که جذب آن خبر می‌شوند هم بیشتر است. در میان این ارزش‌ها عناصر شهرت و بخورد زمانی که همزمان می‌شوند، بیشترین مخاطب را به خودشان جذب می‌کنند؛ به عنوان مثال فوتبال قرمز و آبی و به طور کلی شهرآوردها به این صورت است. در این شرایط اگر رسانه‌ها بتوانند با روشی منطقی و محترمانه این ارزش‌های خبری رابرجسته‌تر کنند، بسیار خوب عمل کرده‌اند.